Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Bakı Parisə “nüvə zərbəsi” endirəcək: Azərbaycan Fransanın “ipini” çəkir
Azərbaycan Fransaya qarşı olduqca effektiv təzyiq mexanuzmi qazanmaq üzrədir… Rəsmi Bakı Fransanın “uran qapısı”nı qapatsa, bu “nüvə zərbəsi” Parislə yanaşı, İrəvanı da “vura” bilər…
Cənubi Qafqaz dünya nəhəngləri üçün artıq strateji məkana çevrilib. İndi bu region Qərb dövlətləri və bəzi beynəlxalq qurumlar üçün olduqca cəlbedici görünür. Ona görə də, Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizə hər ötən gün daha da intensivləşir və bu regionda yerləşmək şansının qazanılmasına yönəlik cəhdlər artır. Və bu, istər-istəməz Cənubi Qafqaz regionunda maraq toqquşmalarına yol açır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Cənubi Qafqaza ən kobud şəkildə müdaxilə etməyə çalışan kənar dövlətlərin sırasında Fransa ön planda yer alır. Rəsmi Paris öz pozucu fəaliyyəti ilə bu regionda sülh prosesinin müsbət nəticələnməsini israrla əngəlləməyə çalışır. Fransanın Cənubi Qafqaza məhz Ermənistan üzərindən yerləşmək planları isə bu regionda hərbi-siyasi qarşıdurma təhlükəsini artırır. Və bu, yaxın gələcəkdə Fransanı regional qarşıdurmanın birbaşa iştirakçısına çevirə bilər.
Xüsusilə də, rəsmi Parisin Ermənistanı müasir hərbi texnika ilə silahlandırmaq niyyəti artıq indidən Fransaya qarşı Azərbaycanın müqavimət hüququnu təsdiqləmiş olur. Fransanın son illərdə yürütdüyü açıq ermənipərəst siyasət rəsmi Bakının kəskin etirazına səbəb olmaqdadır. Azərbaycanın siyasi dairələri artıq rəsmi Parisin davranışları ilə bağlı əks həmlə taktikasına start vermək məcburiyyətində qalıblar. Və Azərbaycan-Fransa münasibətləri sürətlə gərginləşməkdə davam edir.
Hələlik rəsmi Bakı Fransanı ən zəif hesab oluna biləcək yerindən vurmağa üstünlük verir. Belə ki, Fransanın Afrika qitəsində hələ də davam edən müstəmləkəçilik fəaliyyəti buna münbit şərait yaradır. Rəsmi Bakı Fransanın Afrika xalqlarına qarşı törətdiyi soyqırımları və kütləvi qətliamları açıq şəkildə və böyük cəsarətlə beynəlxalq platformalarda gündəmə gətirir. Və bu baxımdan, Azərbaycan Fransa müstəmləkəçiliyinə qarşı beynəlxalq mübarizəninin avanqard dövləti kimi diqqəti çəkir.
Ümumiyyətlə, Afrika mövzusunun yaxın gələcəkdə rəsmi Bakıya Fransaya qarşı daha sərt təzyiq göstərmək üçün əlavə səbəblər verəcəyi ilə bağlı ehtimallar tamamilə inandırıcı görünür. Belə ki, Fransanın müstəmləkəsi olan Afrika ölkələri son vaxtlar rəsmi Parisə qarşı müqavimət hərəkatına başlayıblar. Həmin ölkələr rəsmi Parisdən Fransa qoşunlarının çıxarılmasını tələb edirlər. Bir müddət öncə hərbi çevrilişin baş verdiyi Niger isə Fransa qoşunlarının və diplomatik təmsilçiliyin ölkədən çıxarılması üçün rəsmi Parisə bu ilin sonuna qədər vaxt verib.
Maraqlıdır ki, Afrikanın tədricən itirilməsi Fransa iqtisadiyyatı üçün dərin böhran vəd edir. Çünki Fransa iqtisadiyyatı Afrikadan daşıdığı xammaldan qidalanır. Həmin xammaldan məhrum qalacağı təqdirdə, Fransa müəssisələri bağlanmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər. Xüsusilə də, Fransa Nigerdən idxal etdiyi Afrika uranına möhtacdır. Və Nigerin Fransaya daha uran ixrac etməmək qərarı rəsmi Paris üçün böyük “başağrısı” anlamına gəlir.
Frnasada elektrik enerjisi əsasən AES-lərdən alınır. Son statistik məlumatlarda Fransanın elektrik enrjisinə olan ehtiyacının 75-80 faizinin məhz AES-lərin payına düşdüyü bildirilir. Eyni zamanda, Fransa şirkətləri bəzi ölkələrin nüvə obyektlərinə də xidmət göstərirlər. Bu baxımdan, Afrikadan uran idxalının dayanması son nəticədə Fransanı çıxılmaz vəziyyətə sala bilər. Və rəsmi Paris bu problemin sürətlə həll edilməsinin ən optimal variantlarını ən qısa zamanda tapmaq məcburiyyətindədir.
Məsələ ondadır ki, Orta Asiya uranı Fransa üçün hazırda ən real alternativ rolunu oynaya bilər. Prezident Emmanuel Makronun Orta Asiya səfərində əsas məqsədin də məhz uran idxalı üçün yeni qaynaq tapılması məqsədi güdür. Xüsusilə də, Qazaxıstan və Qırğızıstan bu sahədə Fransanın ümidlərini böyük ölçüdə doğrulda bilər. Və prezident Emmanuel Makronun bu ölkəyə səfərinin müəyyən anlaşmalara imkan yarada biləcəyi qətiyyən istisna deyil.
Ancaq Orta Asiya uranının idxalı ilə bağlı anlaşma əldə etsə belə, Fransanın qarşısında iki önəmli problem də mövcuddur. Belə ki, Orta Asiya uranına Çinin də ciddi şəkildə ehtiyacı var. Yəqin ki, rəsmi Pekin Fransanın bu qaynağa iddia etməsinə əngəl törətməyə çalışacaq. Və Orta Asiyada Çinlə uran rəqabəti Fransa üçün o qədər də asan başa gəlməyəcək.
Digər tərəfdən, Orta Asiya uranının Fransaya daşınması da rəsmi Paris üçün olduqca böyük problemlər vəd edir. Belə ki, uranın hava nəqliyyatı ilə daşınması çox təhlükəli variant hesab edilir. Ona görə də, bu nüvə xammalının məhz yerüstü nəqliyyat vasitələri ilə daşınmasına üstünlük verir. Mövcud situasiyadasa, Fransanın qarşısında yalnız iki marşrut mövcuddur.
Onlardan birincisi olan Rusiya ərazisi indiki vəziyyətdə Fransa üçün əlçatmaz görünür. Həm Ukrayna savaşı, həm Kremllə gərgin münasibətlər, həm də Rusiyanın da uran ixrac edən ölkə olması bu marşrutu Fransanın üzünə böyük ölçüdə qapadıb. Hər halda, Kreml Fransaya Rusiya üzərindən Orta Asiya uranını idxal etməyə imkan verməz.
Bu baxımdan, Azərbaycan Fransa üçün yeganə mümkün marşrut kimi görünür. Yəni, rəsmi Paris istənilən halda, Orta Asiya uranını Azərbaycan ərazisi üzərindən daşımaq nəcburiyyətindədir. Ona görə də, Fransanın yaxın vaxtlarda rəsmi Bakıya minnətçi düşə biləcəyi qətiyyən istisna deyil. Halbuki, Fransanın Azərbaycandan transit ölkə kimi istifadə etməsi də qətiyyən asan olmayacaq.
Rəsmi Bakı Fransanın Azərbaycana qarşı düşmənçilik siyasətini bağışlamaz. Ona görə də, indi Fransa Azərbaycanın şərtlərini və tələblərini icra etmək məcburiyyətində qala bilər. Hətta rəsmi Parisin Azərbaycanı məmnun etmək üçün yaxın vaxtlarda Ermənistanı qurban verə biləcəyi də qətiyyən istisna deyil. Əks halda, Azərbaycan Fransanın Orta Asiya uranını öz ərazisindən daşınmasına razılıq verməz.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, rəsmi Bakının Fransaya qarşı olduqca effektiv təzyiq mexanuzmi qazanmaq üzrə olduğunu da düşünmək olar. Belə anlaşılır ki, rəsmi Bakı Parisə “nüvə zərbəsi” endirmək şansından o qədər də uzaqda deyil. Üstəlik, bu “nüvə zərbəsi” Parislə yanaşı, İrəvanı da “vura” bilər. Və bu baxımdan, Azərbaycanın tezliklə Fransanın “ipini çəkəcəyi” tamamilə inandırıcı görünür.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
22 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ