Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Paris İrəvanı müflis edir: Rusiya isə Ermənistanın “tam çöküş planı”na malikdir
Ermənistan iqtisadiyyatının ixrac potensialında Rusiyanın payı 55 faizdən çoxdur, bu, Kremllə düşmənçilik şəraitində olduqca təhlükəli və qorxunc faktordur... Rusiya idxalı dayandırsa, Ermənistan iqtisadiyyatı tamamilə çökər, Kremlin “erməni dövləti xəritədən silinə bilər” təhdidinin arxasında da elə məhz bu faktor gizlənir...
Cənubi Qafqaz olduqca qarışıq proseslərdən və təhlükəli mərhələdən keçir. Böyük ehtimalla hazırda məhz bu regionun gələcək taleyi həll edilməkdədir. Region dövlətlərinin maraqlarına zidd ssenarilərin reallaşması Cənubi Qafqazı növbəti onilliklərdə yenidən “münaqişə ocağı”na çevirə bilər. Bu baxımdan, bu region uğrunda bəzi ölkələrin açıq mübarizəyə başlaması hazırda ciddi narahatlıqlar doğurur.
Təbii ki, Cənubi Qafqazı yenidən gərginlik və qarşıdurma poliqonuna çevirmək cəhdlərində ABŞ və Fransa ön planda yer alır. İndi Ağ Ev və rəsmi Paris bu regionda əsas hədəflərə münasibətdə demək olar ki, ortaq hərəkət edirlər. İlk əsas hədəfsə, heç şübhəsiz ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazdan tamamilə sıxışdırılıb, çıxarılmasından ibarətdir. Digər əsas hədəfə gəldikdəsə, Türkiyənin bu regionda birdəfəlik yerləşmə ehtimalının aradan qaldırılması cəhdləri də açıq-aşkar nəzərə çarpır. Və ABŞ-Fransa cütlüyü hazırda hər iki hədəfin reallaşması üçün ortaq planlar üzrə hərəkət edir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ və Fransa Cənubi Qafqaza məhz Ermənistan üzərindən nüfuz etməyə can atırlar. Çünki Azərbaycanın şəriksiz hegemon dövlət olduğu bu regionda Ermənistan ən zəif bənd hesab olunur. Rəsmi İrəvandan “geopolitik alət” kimi istifadə edilməsi ABŞ və Fransa üçün yeganə mümkün variant təsiri bağışlayır. Və ona görə də məhz bu variantdan yararlanmağa can atırlar.
Ancaq Ermənistanın dağılmaqda olan dövlət görüntüsü ABŞ və Fransa üçün müəyyən problemlər də yaradır. Çünki II Qarabağ savaşında ordusu döyüş qabiliyyətini böyük ölçüdə itirmiş Ermənistan bu iki dövlətin maraqlarını tam şəkildə ifadə edə bilməz. Bu səbəbdən də, hazırda Ermənistanın yenidən hərbi cəhətdən gücləndirilməsinə yönəlik planlar qurulmuş kimi görünür. Və bu planların icrası isə Ermənistanın “böyük bacısı” Fransanın öhdəsinə buraxılıb.
Son vaxtlara qədər rəsmi Paris Ermənistanı Hindistan üzərindən silahlandırmağa üstünlük verirdi. Belə ki, Hindistanın Fransa ilə ortaq silah şirkətləri Ermənistana hərbi texnika satmağa başlamışdı. Halbuki, bu silahların o qədər də effektiv olmadığını və Ermənistanın hərbi müdafiə imkanlarını bərpasına tam vermədiyini rəsmi İrəvan da dolayısı ilə etiraf etmişdi.
Hətta rəsmi İrəvan Hindistandan alınmış raket sistemlərinin II Qarabağ savaşı dövründə qüsurlu çıxdığını da qətiyyən unutmayıb. Çünki Paşinyan hakimiyyəti Hindistandan həmin hərbi texnikanı geri aparıb, onun üçün ödənilmiş maliyyə vəsaitini qaytarmağı da rəsmən tələb etmişdi. Ancaq qarşı tərəf bu tələbin yerinə yetirilməsinin mümkün olmadığını bildirmişdi.
İndisə, Fransa Ermənistana birbaşa silah satmaq qərarı verib. Ancaq rəsmi Paris Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyan ilə bu barədə müqavilə də imzalayıb. Həmin müqaviləyə görə, Ermənistana bir neçə RLS və HHM sistemi veriləcək. Rəsmi Paris Ermənistana yalnız müdafiə silahları satılacağınısa, xüsusi olaraq, vurğulamaqdadır. Və böyük ehtimalla bununla rəsmi Bakını sərt reaksiyadan yayındırmağa çalışır.
Hər halda, rəsmi Paris Azərbaycanın həm Cənubi Qafqazda, həm də beynəlxalq məkanda əhəmiyyətini mütləq nəzərə almaq məcburiyyətindədir. Əks halda, rəsmi Bakı Fransanın Cənubi Qafqazdakı iqtisadi-ticari maraqlarını ciddi risk altına atmaq imkanlarını hərəkətə gətirə bilər. Xüsusilə də fransız şirkətləri rəsmi Bakı ilə sıx əməkdaşlıqda maraqlı olduqlarını qətiyyən gizlətmirlər. Və Ermənistan ucbatından münbit gəlir mənbəyini itirmək riskindən də məmnun deyillər.
Ona görə də, rəsmi Paris nə qədər qatı ermənipərəst mövqe tutsa da, Azərbaycana qarşı daha ehtiyatlı davranmağın vacibliyini də tədricən anlamağa başlayıb. Eyni zamanda, Ermənistana silah satışının Fransaya maddi mənfəət gətirəcəyi də Fransa cəmiyyətində böyük şübhə ilə qarşılanır. Hətta Fransa mətbuatında Makron hakimiyyətinə “Ermənistan aldığı silahların pulunu necə ödəyəcək” məzmunlu suallar da yönəldilməyə başlayıb. Və bu, hazırda rəsmi Paris üçün ciddi problemlərin yarana biləcəyini sezdirir.
Məsələ ondadır ki, Ermənistan iqtisadiyyatı silah alışına bir neçə yüz milyon dollarlıq ödənişi təmin etmək imkanından olduqca uzaqdır. Yəni, rəsmi İrəvan vaxtilə Rusiyadan aldığı silahların dəyərini ödəyə bilmədiyi kimi, indi də Fransa qarşısında müəmmalı borc yükü ilə üzləşə bilər. Halbuki, Ermənistanın xarici borcları onsuz da 10 milyard dollar həddini artıq çoxdan aşıb.
Üstəlik, rəsmi Parisin Ermənistana satdığı silahların ödənişinə Rusiya da çox asanlıqla, əngəl törədə bilər. Çünki Kremlin rəsmi İrəvanın maliyyə əməliyyatlarını məhdudlaşdırmaq, hətta bloklamaq mexanizmləri mövcuddur. Əgər, Rusiya bu mexanizmləri işə salarsa, Ermənistan büdcəsi yalnız “yırtıqlar”dan ibarət olar. Və bu baxımdan, Paşinyan hakimiyyətinin Qərbin, xüsusilə də, Fransanın sifarişinə uyaraq, Rusiya ilə qarşıdurmaya girməklə, necə təhlükəli avantüraya yol verdiyini anlamaq çətin deyil.
Maraqlıdır ki, bir neçə gün öncə Ermənistanın iqtisadiyyat naziri ölkənin ixrac potensialının 40 faizinin Rusiyanın payına düşdüyünü vurğulamışdı. Ancaq erməni iqtisadçılardan biri isə bu rəqəmin əsl reallığı əks etdirmədiyini iddia edərək, Ermənistanın ixrac potensialında Rusiyanın payının 55 faizdən artıq olduğunu bildirmişdi. Bunun nə qədər təhlükəli və qorxunc situasiya olduğunu anlamaq isə qətiyyən çətin deyil.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, Rusiyanın Ermənistandan ticari idxalı dayandıracağı təqdirdə, rəsmi İrəvanın dərin maliyyə-iqtisadi böhranla üzləşəcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. Belə ki, Ermənistandan ticari idxal Rusiya üçün elə bir ciddi əhəmiyyət daşımır. Ancaq Ermənistan iqtisadiyyatı Rusiya bazarını itirərsə, tamamilə çökər. Ardıncasa, Ermənistan adlı dövlətin mövcudluğu böyük risk altında qalar, Kremlə yaxın siyasi dairələr “Ermənistan xəritədən silinə bilər” deyə rəsmi İrəvanı təhdid edərkən, nəzərdə tutduqları dağıdıcı faktorlardan biri də məhz budur.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
22 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ