Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Tramp xofu Qərb təhlükəsizlik sistemini dağıdır: Zəif Avropa Birliyi, güclü ABŞ ilə “siyasi savaş”a çox yaxındır
ABŞ-da prezident Donald Trampın andiçmə mərasimindən dərhal sonra qorxuya düşmüş “qoca qitə”də hökm sürən əsas siyasi-strateji tezis “Avropalılar nəhayət ki, öz təhlükəsizliklərini qorumağı artıq öyrənməlidirlər” məzmunu daşıyır... Halbuki, Avropa Birliyi ölkələri çox gecikiblər, çünki Ağ Evin yeni sahibinin avropalılara öz güclərinə inanacaq qədər zaman tanıyacağı və onlara ABŞ-a qarşı müqavimət imkanı verəcəyi qətiyyən inandırıcı görünmür...
ABŞ prezidenti Donald Trampın Ağ Evə ikinci dəfə gəlişi dünyada böyük rezonans doğurub. Belə ki, beynəlxalq məkanda indi əksər siyasi iradə mərkəzləri məhz Ağ Evin yeni sahibinin ABŞ-da hakimiyyətə gəlməsi ətrafında ciddi müzakirələr aparırlar. Əsas məsələ də ondan ibarətdir ki, bundan həm narahat, həm də məmnun olanlar mövcuddur. Üstəlik, narahatlıqla məmnunluq arasdında da o qədər uzaq məsafə yoxdur. Və bu, o deməkdir ki, prezident Donald Trampın siyasi mesajları onun gələcək strateji planları barədə hələ aydın təsəvvürlər yaratmaq üçün qətiyyən yetərli olmayıb.
Ona görə də, hesab etmək olar ki, prezident Donald Trampın Ağ Evə dönüşü hələ uzun müddər ciddi müzakirələrə və mübahisələrə səbəb ola bilər. Belə ki, onun ABŞ-da hakimiyyətə gəlişindən məmnun olanlar artıq buna ciddi əsasların olduğuna o qədər də əmin deyillər. Bu baxımdan, bütün dünyanın olduqca qəliz bir mərhələyə sürətlə yaxınlaşdığı indi o qədər də ciddi şübhə doğurmur. Hər halda, yalnızca andiçmə mərasimi ilə qlobal rezonansa səbəb olan prezident Donaldın zaman keçdikcə, öz fəaliyyəti ilə dünyanı daha çox silkələyə biləcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. Və ABŞ-ın əsas qlobal rəqiblərinin indi yeni təhlükəli çağırışlara hazırlaşmağa üstünlük vermələri də artıq gözlənilməz xarakter daşımır.
Onu da qeyd edək ki, prezident Donald Tramp yalnız ABŞ-ın ənənəvi hərbi-siyasi rəqiblərini narahat etmir. Ağ Evin yeni sahibinin ikinci hakimiyyət başlanğıcından əndişə keçirən beynəlxalq siyasi iradə mərkəzləri sırasında ABŞ-ın müttəfiqləri də yer alır. Xüsusilə də əksər NATO ölkələri, eləcə də Avropa Birliyi prezident Donald Trampın ehtimal olunan hərbi-siyasi hədəflərinin kollektiv Qərb üçün real təhlükəyə çevrilə biləcəyini istisna etmirlər. Bu səbəbdən də, Qərb ölkələri müəyyən mənada, “qlobal siyasi fövqəladə vəziyyət” elan etmiş kimi görünürlər. Və yaxın gələcəkdə prezident Donald Trampın idarə etdiyi ABŞ-la siyasi qarşıdurmanın qaçılmaz ola biləcəyi qənaətinə çox yaxındırlar.
Maraqlıdır ki, Qərb mətbuatı da hazırda tədricən prezident Donald Trampın hədəfə alınmasına yönəlik beynəlxalq təbliğat kampaniyasına start verməyə başlayıb. Üstəlik, bu təbliğat kampaniyasının Avropa Birliyi və NATO daxilindən sifariş edilmiş ola biləcəyi də qətiyyən istisna deyil. Böyük ehtimalla Ağ Ev sahibinin aqressiv və proqnozlaşdırılmayan davranışlarına qarşı indidən müqavimət immunitetinin yaradılmasına ehtiyac duyulmaqdadır.
Yəni, hesab etmək olar ki, prezident Donald Tramp hakimiyyətə gələr-gəlməz özünə qarşı çoxsaylı “siyasi düşmənlər ordusu” yaratmağa nail olub. Və onların bir çoxunun zaman keçdikcə, Ağ Evin müttıfiqindən ABŞ-ın yeni düşməninə çevrilmə ehtimalı da hazırda aktualdır.
Almaniyanın dünyaca ünlü “Der Spiegel” nəşri bütün dünyaya, eləcə də, Avropa Birliyinə xəbərdarlıq materialı dərc edib. Nəşr iddia edir ki, həm Avropa Birliyi, həm də dünyanın qalan hissəsi prezident Donald Trampın ikinci hakimiyyət dönəminə xüsusi illyüzaya qapılması tamamilə yanlış və yersizdir.
Çünki andiçmə mərasimindən sonra prezident Donald Tramp bəzi vədlərindən geri çəkildiyini biruzə verdi. Digər tərəfdən, sadiq qaldığı vədlərində isə daha da irəli getməyə çalışdı. Və bununla da, ABŞ prezidentinin öz hakimiyyəti dönəmində hansı addımları ata biləcəyini təxmin etmək demək olar ki, mümkün deyil.
“Der Spiegel” nəşri hesab edir ki, Avropa dövlətləri öz tarixi gücünü xatırlamalıdır və ABŞ-ın Tramp administrasiyasına münasibətdə qarşıdurma səviyyəsində müqavimətə hazır olmalıdır. Çünki prezident Donald Trampın andiçmədən sonra öz sərt riktorikasına düzəliş edəcəyini, daha sülhpərvər mövqeyə yönələcəyini düşünənlərin ümidləri çox qısa müddətdə boşa çıxmış oldu. Hər halda, Ağ Evin yeni sahibi indiyə qədər qarşıya qoyduğu hədəflərin hamısını reallaşdırmaq niyyətində tamamilə ciddi görünür. Və bu, o deməkdir ki, prezident Donald Tramp indiyə qədər ABŞ-Avropa Birliyi münasibətlərində ön planda olan ortaq hədəflər sistemini davam etdirməyə qətiyyən həvəsli deyil.
Indi yalnız Almaniya deyil, ümumiyyətlə, bəzi Avropa siyasi dairələri və analitik təhlil mərkəzləri Tramp administrasiya dönəmində ABŞ üçün beynəlxalq qaydalar və hüquq normaları böyük ehtimalla elə bir ciddi əhəmiyyət daşımayacağını vurğulayırlar. Çünki prezident Donald Tramp yalnız ABŞ-ın geostrateji maraqlarını qorumaq niyyətində olan dövlət başçısı kimi ölkəsinin tarixinə düşməyə qərar verib. Ona görə də, Ağ Evin yeni sahibi Avropa Birliyi ölkələrinin zəifliklərini ABŞ-ın hegemon gücünə çevirməyə çalışacaq. Və bununla da ABŞ prezidenti Donald Tramp “qoca qitə” ölkələrinə ABŞ-ın siyasi iradəsini qəbul etdirməyə cəhd göstərəcək.
Avropa Birliyi dövlətlərində prezident Donald Trampın dünya siyasi məkanına qayıdışı ilə yaranmış ümumi əhval-ruhiyyə həm pessimist, həm də aydın xarakter daşıyır. Belə ki, “qoca qitə”də hökm sürən əsas siyasi-strateji tezis “Avropalılar nəhayət ki, öz təhlükəsizliklərini qorumağı artıq öyrənməlidirlər” məzmunu daşıyır.
Halbuki, Avropa Birliyi ölkələri bunun üçün olduqca çox vaxt itiriblər və demək olar ki, gecikiblər. İndi onlar prezident Donald Trampa qarşı dolayısı ilə siyasi savaş açmaq məcburiyyətində qalsalar da, Ağ Evin yeni sahibinin avropalılara öz güclərinə inanacaq qədər zaman tanıyacağı isə qətiyyən inandırıcı görünmür.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
22 Yanvar 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ