Fəzail Ağamalı: “Rusiyanın Qarabağda Azərbaycana qarşı “ikinci cəbhə” açmaq imkanı yoxdur”

Deputat, Ana Vətən Partiyasının sədri Fəzail Ağamalı “Yeni Müsavat”ın suallarını cavablandırıb. Partiya sədri Qarabağdakı separatçılar arasında qarşıdurma vəziyyəti, Rusiya pasportu daşıyanların bir qisminin ərazilərimizdən çıxarılması, Kremlin bölgədəki planları, Ermənistanın BMT-dəki fiaskoru və digər məsələlərlə bağlı maraqlı fikirlər səsləndirib. 

- Fəzail bəy, Qarabağdakı rus hərbçiləri Rusiya pasportu olan separatçıları Qarabağdan çıxarır. İstisna deyil ki, onların arasında cinayətkarlar da ola bilər. Rusiya pasportu gəzdirən separatçıların Qarabağdan çıxarılması hansısa prosesin başlanğıcıdırmı?

- BMT Təhlükəsizlik Şurasında Ermənistanın Laçın sərhəd-buraxılış məntəqəsi ilə bağlı qaldırdığı avantüra xarakterli dinləmələrin nəticəsi olduqca ciddi əhəmiyyət kəsb edir. Ermənistan, həmçinin onu himayə edənlər əslində BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən çox ciddi və ağır zərbə aldılar. Dinləmələrdə söylənən fikirlərin mütləq əksəriyyətinin Azərbaycanın haqlı mövqeyinə uyğunluğu Ermənistan, separatçılar və onları himayə edən qüvvələr üçün çox ciddi zərbə oldu. Etiraf etmək lazımdır ki, bu, Azərbaycanın, ölkə Prezidentinin ən ciddi əhəmiyyət kəsb edən növbəti diplomatik uğurlarından biri kimi tarixə düşdü. Bu, şübhəsizdir. Bildiyimiz qədər ermənilər indiyədək ən müxtəlif səviyyələrdə Laçınla bağlı təkliflər irəli sürür, şantaj etməyə çalışır, avantürist addımlar atır, çoxsaylı TIR-ları Azərbaycanın sərhəddindən keçirməyə səy göstərir, mətbuat, özünün lobbistləri, həmçinin erməni diasporu vasitəsilə Azərbaycana qarşı təzyiqləri artırırdı ki, Laçın buraxılış məntəqəsi onlar üçün açılsın, əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi, istədikləri hərəkətləri etsinlər, silah-sursat daşısınlar, Qarabağa hərbi qüvvə yeritsinlər.

Bu, Ermənistanın bir daha Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının ifadəsi kimi qiymətləndirilməli idi və ölkə rəhbərliyi, cənab Prezident bunun fərqindəydi. Ona görə də Təhlükəsizlik Şurasındakı müzakirə çox ciddi əhəmiyyət kəsb edirdi, bu, sıradan hadisə deyildi. Biz bu proseslərdən qalib çıxdıq və qalib çıxmağımızla yeni situasiya yarandı. Ermənilərin, onları himayə edənlərin bütün ümidləri puça çıxdı və onlar Azərbaycanın iradəsi qarşısında təslim olmaq məcburiyyətində qaldılar.

- Deməli, siz də prosesin davamının gələcəyini istisna etmirsiniz, eləmi?

- Əlbəttə, yaranmış yeni situasiyada Azərbaycan mətbuatında, siyasi dəhlizlərdəki müzakirələrdə də, nəhayət, antiterror əməliyyatının aparılması, separatizmə tamamilə son qoyulması ilə bağlı ciddi çağırışlar var, cəmiyyətimizin əhval-ruhiyyəsi tamamilə buna köklənib. Mən tamamilə əminəm ki, cəmiyyətin bu sosial sifarişi, heç şübhəsiz, həm də ölkə rəhbərliyi, cənab Ali Baş Komandan tərəfindən nəzərə alınmaya bilməz. Müdafiə və Xarici İşlər nazirliklərinin son dərəcə ciddi, dəqiq mahiyyət kəsb edən bəyanatları da göstərir ki, artıq Azərbaycan son addımlarını atmaq üzrədir. Bir müddət əvvəl mən sosial şəbəkədə fikirlərimi söylədim ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasında ermənilər rəzil günə düşdükdən sonra yeni bir mərhələ başladı və artıq separatizmə qarşı son döyüş an məsələsidir. Həm də belə bir ifadə işlətmişdim ki, mən artıq cənab Ali Baş Komandanın çəkmələrinin tappıltısını Xankəndidə eşitməkdəyəm.

Bu, həqiqətən belədir. Vəziyyətin bu dərəcədə ciddi xarakter daşıdığını anlayan və bunun qarşısınıın alınmasının zəruriliyini dərk edən ermənilər, həmçinin Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi Qarabağda yerləşən Rusiya hərbi kontingentinə lazımi təlimatlar verib. Qarabağdan çıxarılan 60 nəfər Rusiya vətəndaşı olsa da, onlar erməni olaraq separatizmdə yer alıblar. Amma inanmıram ki, onlar əllərinə silah alıb cinayət törədiblər. Çünki Azərbaycanda bu baxımdan cinayət törədənlərin hamısının adı, ata adı, soyadı Laçın sərhəd-buraxılış məntəqəsində, dəyərli zabitlərimizin önündədir. Necə ki, Vaqif Xaçaturyan dərhal üzə çıxarıldı və həbs olundu. Ola bilsin ki, çıxarılan ermənilərin sırasında bu cür cinayətkarlar yoxdur. Əks halda, təbii ki, onlar aşkarlanardı. Heç şübhəsiz ki, Qarabağda yerləşən 10 minlik tör-töküntülər, separatçıları müdafiə edən, onlara ruh verən, separatizmi daha çox stimullaşdıran qüvvələr Azərbaycanın nöqtə və kontaktsız zərbələri vasitəsilə məhv edilməlidir. Bu əməliyyat bir-iki gün ərzində başa çatdırıla bilər. Bundan sonra separatçılar “ağ bayraq” qaldıra bilərlər və beləliklə, bizim Daxili Qoşunlarımız Xankəndiyə daxil olaraq orada separatçıları qandallaya, istintaqa cəlb edə bilər. Belə bir gözlənti olduğu üçün, yəqin ki, Rusiya sülhməramlıları özlərinə bağlı olan, onlarla birgə işləyən insanları bölgədən çıxarmağı məqbul hesab ediblər. Ola bilsin ki, bununla bağlı Azərbaycanın hərbi-siyasi rəhbərliyini də məlumatlandırıblar. Artıq proses başlayıb.

- Necə bilirsiniz, bu məsələlərlə bağlı Moskva və Bakı arasında hər hansı anlaşma varmı?

- Mən bunu istisna etmirəm. Çünki artıq Moskva da ermənilərin əlindən, sözün həqiqi mənasında, doyub. Əgər onların mətbuatını, sosial şəbəkələrdəki ayrı-ayrı şərhləri izləsəniz, görərsiniz ki, həqiqətən də onlar artıq erməni məsələsindən bezikmiş vəziyyətdədirlər, hətta bu məsələyə çox ikrahla yanaşırlar. Eyni zamanda görünür ki, Moskvanın hərbi-siyasi rəhbərliyi Azərbaycan dövlətinin iradəsini və qəti mövqeyini başa düşərək, anlayaraq, indiki ağır durumda bununla razılaşmaq zorunda qalıb. Çünki Rusiyanın Qarabağda Azərbaycana qarşı müqavimət göstərmək və ya orda “ikinci cəbhə” açmaq imkanı yoxdur, bunu heç arzulamaz da. Ona görə ki bu, Rusiya üçün əlavə problemlərə, böyük faciələrə səbəb ola bilər. O halda, heç şübhəsiz, dərhal orda Türkiyənin mehmetçikləri, Türkiyə ordusu olacaq, bu da Rusiyaya bəllidir. Ona görə də, yəqin ki, Rusiya bu məsələlərdə loyal mövqe nümayiş etdirəcək.

- Bəzi siyasi şərhçilərə görə, ilin sonunadək bu proses bitməlidir. Yəni Qarabağda yalnız vətəndaşlığımızı qəbul edən ermənilər qalmalıdır. Başqa sözlə, vardanyanlar, arutunyanlar, babayanlar da qərarını verməlidir. Bu ehtimalları bölüşürsünüzmü, 2023-cü ilin sonunadək Qarabağda təmizlənmə əməliyyatını başa çatdırmaq mümkün olacaqmı?   

- Mən bu fikirləri bölüşürəm. Mənə elə gəlir ki, daha tez mümkündür. Belə görürəm ki, sentyabrda bu məsələlərin həllində çox ciddi və ardıcıl addımlar atılacaq. İlin sonlarınadək Ermənistanla sülh sazişinin imzalanması da gözlənilir. Çünki əsas problem, bu işə əsas maneə Qarabağdakı separatçıların müqavimətidir və orada yerləşən qeyri-qanuni hərbçilərin tərk-silah edilməsi ilə bağlı problemdir. Bunu edəndən sonra artıq problem teziklə həll olunacaq.  

- Bu proseslərin fonunda Ruben Vardanyanla Araik Arutyunyan arasında didişmə-boğuşma şiddətlənib. Onların hər ikisi Moskvanın adamıdır. Bəs bu qarşıdurma nəyin əlamətidir? Nəticə nə ola bilər?

- Burada əsas məqsəd reinteqrasiya məsələsinə mane olmaqdır. Eyni zamanda sona qədər erməni icmasında Rusiyanın təsirini saxlamaq üçün bu addımlar atılır. Düşünürəm ki, bunun perspektivi yoxdur. Arutyunyan “ikili” agentdir, həm Moskva üçün, həm Paşinyan üçün işləyir. Vardanyan isə birmənalı şəkildə Moskvanın agentura şəbəkəsində oturan, onun xüsusi nümayəndəsidir, bir az fərqli cəhətləri var. Ola bilsin ki, məsələnin bu şəkildə, qarşıdurma səviyyəsində olması həm də Rusiya-Ermənistan qarşıdurmasının Qarabağda məntiqi nəticəsi, görüntüsüdür və getdikcə qabarıq şəkil alır. Nəticə etibarilə orada həm Vardanyan, həm də Arutyunyan qarşıdurmada məğlub olacaqlar. Bunlardan kiminsə qalib gəlmək imkanı yoxdur.

Məncə, Paşinyan da bu yaradan, bu çibandan, bu problemdən, erməni separatizmindən xilas olmaq istəyir. Bu da bizim maraqlarımıza uyğundur. Odur ki, Azərbaycanla Ermənistanın bu baxımdan mövqelərinin uzlaşması, mövqelərindəki yaxınlıq problemin tezliklə həllinə imkan verir. Orada Arutyunyan, Vardanyan və digərləri arasında didişmə, çəkişmə, mübarizə nə qədər şiddətlənərsə, bu, ancaq bizim xeyrimizə ola bilər.

- İstisna olunmur ki. Rusiyanın hansısa yeni ssenarisimi var. Siz də hesab edirsinizmi ki, Moskva müxtəlif planları işə salmaqla öz hərbi kontingentini 2025-dən sonra da Qarabağda saxlamağı hədəfləyib? Bu, realdırmı?

- Rusiya planlasa da, o, alınmayacaq. Tam əminəm ki, 2025-ci ilə qədər artıq bütün problemlərimizin həllinə nail olacağıq və Rusiya sülhməramlı kontingentin orada qalmasına ehtiyac olmayacaq.

- Fəzail bəy, Ermənistanın Qafan hava aerodromunu işə salmaqda əsas məqsədi nə ola bilər? Beynəlxalq qanunlara görə, belə hava limanları sərhəddən ən azı 12 km içəridə yerləşməlidir. Qafan aeroportu isə sərhədimizin cəmi bir neçə yüz metrliyindədir. Bəllidir ki, Naxçıvana təyyarələr Ermənistan üzərindən uçur. Eyni qaydada İrəvan da Qafana uçan təyyarələr üçün Bakıdan icazə istəyə bilərmi? 

- Ola bilsin Qafan aeroportu daxili uçuşlar üçün müəyyən rol oynaya bilər. Bunun adı beynəlxalq aeroport qoyulsa da, oraya hər hansı beynəlxalq uçuşlar olmayacaq. Ayrı-ayrı ölkələrin insanları, fərqli status sahibləri ağılsız adam deyillər ki, Azərbaycanın sərhədinin bir neçə yüz metrliyində görüntü yaratmaq istəsinlər, iş qursunlar, investisiya qoysunlar. Bunların hamısı perspektivsiz addımlardır və Paşinyanın yaratmış olduğu ciddi əhəmiyyət kəsb etməyən görüntülərdir. Amma, dediyiniz kimi, gələcəkdə eyni qaydada İrəvan da Qafana uçan təyyarələr üçün Bakıdan icazə istəyə bilər. Ermənistan təyyarəsi Qafana enən zaman Azərbaycanla sərhədi keçirsə, birmənalı olaraq Bakının razılığı olmalıdır. Əks halda Azərbaycan tərəfindən bu məsələyə ciddi təpki göstərilə bilər. 

- Ukrayna prezidenti Zelenski Danimarkada səfəri çərçivəsində bildirib ki, Rusiyaya Ukraynadan hər hansı ərazi güzəşti edilərsə, ardınca Rusiyanın bütün qonşuları təhlükə altına düşəcək. Bu, belədirmi? Rusiyanın qonşularının real təhlükə ilə üz-üzə olduğunu düşünürsünüzmü?

- O variant mümkün deyil. Hesab edirəm ki, bir nəfərin fikri ciddi qəbul olunmalı deyil. Ukrayna torpaqlarından Rusiyaya güzəşt edilməyəcək!

Elşad PAŞASOY,
“Yeni Müsavat”