Onlayn ictimai-siyasi qəzet
“Bismillah” deyilən ölkədə başladılar - kritik görüşün təfsilatı...
Üç illik fasilədən sonra ərəb ölkəsində başlanan dialoqun ilkin nəticələri açıqlandı; lakin masada tək Ukrayna mövzusu deyildi - rəylər
Fevralın 18-də Rusiya və Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) Səudiyyə Ərəbistanında başlayan görüşünün ilkin nəticələri açıqlanıb. “Yeni Müsavat” xəbər verir ki, bu haqda Rusiya İnvestisiya Fondunun rəhbəri Kirill Dmitriyev Ər-Riyadda jurnalistlərə açıqlamasında danışıb.
O bildirib ki, Rusiyanı cilovlamaq siyasəti iflasa uğrayıb. Dmitriyev əlavə edib ki, Rusiya ilə ABŞ arasında danışıqlarda irəliləyiş yaxın 2-3 ay ərzində mümkündür. “Amerika şirkətləri Rusiya bazarında öz mövqelərini itiriblər, bu da onların gələcək strategiyasına təsir edəcək”. Dmitriyev iqtisadi aspektlərə dair vacib açıqlamalar da verib: Rusiya və ABŞ arasında danışıqlarda irəliləyişin növbəti 2-3 ay ərzində mümkün ola biləcəyi bildirilib. Bayden administrasiyası əvvəllər Rusiyanın narahatlıqlarını anlamağa çalışmayıb, lakin hazırda Vaşinqton Moskvanın mövqeyini dinləməyə və anlamağa hazırdır. ABŞ-ın Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar Amerikanın öz şirkətlərinə Rusiyadan daha çox ziyan vurub. Bir çox Amerika şirkəti Rusiya bazarında mövqelərini və gələcək böyük gəlirlərini itirib. ABŞ neft şirkətləri Rusiyada çox uğurlu biznes qurmuşdular. Rusiya və ABŞ-ın Arktika da daxil olmaqla, birgə layihələrə keçməsi vacibdir. Dmitriyev "New York Times"a açıqlamasında bildirib ki, iqtisadi əməkdaşlığın bərpasına çalışacaq və o yalnız "əlaqələri, etimadı və uğuru bərpa etmək" məqsədini güdür.
Xatırladaq ki, Səudiyyə Ərəbistanında dünyanın gözlədiyi ABŞ-Rusiya danışıqlarında Moskvanı xarici işlər naziri Sergey Lavrov və prezident Vladimir Putinin köməkçisi Yuri Uşakov, ABŞ tərəfini isə dövlət katibi Marko Rubio, prezident Donald Trampın milli təhlükəsizlik üzrə köməkçisi Mayk Volts və Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiven Uitkoff təmsil ediblər. Danışıqlar Səudiyyə Ərəbistanının krallıq ailəsinə aid saraylardan birində - Diriyah sarayında keçirilib. Nümayəndə heyətlərinin üzvləri böyük dördbucaqlı stolun ətrafında əyləşiblər. Rusiya sağda, Amerika solda oturub. Masanın başında Səudiyyə Ərəbistanının nümayəndələri dayanıblar. Girişdə Rusiya Federasiyasının, ABŞ-ın və Səudiyyə Ərəbistanının bayraqları asılıb, yerə bənövşəyi xalça sərilib. Kremldən bildirilib ki, görüşdə ikitərəfli münasibətlərin bərpası, Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı mümkün danışıqların hazırlanması, Rusiya və ABŞ prezidentləri Vladimir Putin və Donald Tramp arasında şəxsi görüşün təşkili müzakirə olunub.
Görüşdən daha əvvəl Rusiyanın baş diplomatı Lavrov bildirmişdi ki, Ukrayna ilə danışıqlarda ərazi güzəştləri mümkün deyil. Lavrov Sovet İttifaqının qurulması zamanı Ukraynaya güzəştlərin edildiyini və “rus xalqının əsrlər boyu məskunlaşdığı, şəhərlər və fabriklər saldığı geniş ərazilərin Ukrayna SSR-in tərkibinə daxil edildiyini” demişdi.
Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov isə brifinq zamanı bildirib ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin dəfələrlə bəyan etdiyi kimi, Rusiya əvvəldən Ukraynadakı münaqişənin sülh yolu ilə həllinə hazırdır. Kreml sözçüsü qeyd edib ki, Ukraynanın özünün və bir çox başqa dövlətlərin baxışı əks mövqedədir. Peskov xatırladıb ki, Kiyev özü sülh danışıqlarını qadağan edib, Avropa ölkələri və ABŞ isə nəyin bahasına olursa-olsun münaqişənin davam etdirilməsinin vacibliyindən danışıb. “Buna görə də bu diqqət əvvəldən orada idi. Bizim üçün əsas odur ki, məqsədlərimizə nail olaq və təbii ki, biz məqsədlərimizə çatmaq üçün dinc vasitələrə üstünlük veririk”, - Peskov bildirib.
Peskov əlavə edib ki, Putin Zelenski ilə danışıqlara hazırdır. “Lakin Zelenskinin Ukrayna lideri kimi legitimliyi şübhə altındadır. Putin özü dəfələrlə deyib ki, lazım gələrsə, Zelenski ilə danışıqlar aparacaq. Bununla belə, razılaşmaların hüquqi qeydiyyatı Zelenskinin özünün legitimliyinə etiraz etmək imkanından danışan reallıq nəzərə alınmaqla ciddi müzakirə obyektidir”, - Kreml sözçüsü vurğulayıb.
Asif Nərimanlı
Siyasi icmalçı Asif Nərimanlıya görə, dünya siyasətində perspektivləri müəyyənləşdirmənin və dağıdıcı-birləşdirici proseslərin başlanğıcı ola biləcək görüş Ukraynada müharibənin dayandırılmasına həsr olunsa da, gündəlik bununla yekunlaşmır: “Nümayəndə heyətlərinin tərkibi də bu kontekstdə diqqət çəkir. Gündəlikdə Ukrayna ilə yanaşı, Yaxın Şərq də daxil olmaqla, bir sıra coğrafiyalarda baş verənlər, eləcə də iqtisadi məsələlər və s. var. Ukrayna müharibəsinin dayandırılması və bu ölkə üzərindəki mövqelərin-maraqların bölüşdürülməsi hər iki tərəf üçün ümumi razılaşmada bir-birinə qarşı istifadə edəcəyi kart kimi də görünür, xüsusilə ABŞ-ın Rusiyaya qarşı bundan istifadə imkanları genişdir”.
Məhəmməd Əsədullazadə
Siyasi şərhçi Məhəmməd Əsədullazadənin fikrincə, gözlənilən Tramp-Putin görüşündə Vaşinqtonun verdiyi güzəştlər naminə Rusiya Ukraynada işğal etdiyi ərazilərin bir hissəsindən çıxa bilər: “ABŞ Ukraynaya silahlar verməklə, Rusiyanı tam sıxışdırıb çıxarmaqla öz geopolitik mövqeyini Avropa üzərində gücləndirə bilər, nəinki Rusiyaya güzəştə getməklə. Əgər Tramp Putinlə sövdələşməyə gedərsə, Avropa ölkələri ABŞ-dan üz döndərəcək. Avropasız isə ABŞ-ın beynəlxalq gücü mümkün deyil. Göründüyü kimi, bütün proseslər Vaşinqtonun əleyhinədir. Böyük Britaniya başda olmaqla, Almaniya, Fransa, Polşa və İtaliya Ukraynaya ordu göndərməyi planlaşdırır. Trampın Putinlə görüşünün nəticəsi yalnız atəşkəs əldə edilməsi, Kremlin tutduğu bir sıra ərazilərdən çəkilməsi və qarşılıqlı olaraq müəyyən sanksiyaların götürülməsi ola bilər”.
Qədir Aslan
Siyasi ekspert Qədir Aslan isə danışıqlarla bağlı tələsik nəticə çıxarmağın əleyhinədir: “Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardığı qeyri-qanuni və hüquq əleyhinə olan müharibə Avropada sülhü və stabilliyi dağıdıb. Həmçinin qlobal təhlükəsizliyi kökündən sarsıdıb. NATO-nun 2022-ci ildə qəbul etdiyi Strateji Konsepsiyasında deyilir ki, Rusiya NATO-ya üzv ölkələrin təhlükəsizliyinə qarşı ən böyük və birbaşa təhdid mənbəyidir. Rusiya məcburetmə, dağıdıcı fəaliyyət, aqressiya və anneksiya vasitəsilə digər ölkələri kontrol altında saxlamaq və öz təsir dairəsini genişləndirmək istəyir. Rusiya sadə, hibrid və kiber üsullardan və vasitələrdən istifadə edir. Bu vasitələrə dezinformasiya da daxildir”.
Ekspertin nəzərincə, NATO Rusiya ilə heç bir konfrontasiyaya getmək istəmir və onun üçün heç bir təhdid ərz etmir: "NATO Rusiyanın əməllərinə və təhdidlərinə qarşı vahid və məsuliyyətli formada reaksiya verməyə davam edəcək. Alyans öz çəkindirici gücünü və müdafiəsini gücləndirməyə davam edir, öz partnyorlarını dəstəkləyir və davamlılığını yüksəldir. Bu fəaliyyətə Rusiyanın dezinformasiyasına qarşı əks-fəaliyyət və onun əməllərinin ifşa edilməsi də daxildir".
Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
21 Fevral 2025
20 Fevral 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ