Onlayn ictimai-siyasi qəzet
"Türk dövlətləri bir ailədir – qardaş ölkələrə qarşı ittihamlar yersizdir" - Türk diplomatdan SENSASİON yazı
HULUSİ KILIÇ: "QARDAŞ QAZAXISTAN, QIRĞIZISTAN, ÖZBƏKİSTAN VƏ TÜRKMƏNİSTAN XALQLARINA MÜRACİƏT EDİRƏM"
Dörd qardaş ölkənin Cənubi Kipr Rum kəsimi ilə diplomatik münasibətlər qurması səbəbilə Türkiyədə bəzi televiziya kanallarında, qəzetlərdə və sosial mediada yayımlanan qardaş respublikalara yönəlik tənqid və sərhədi aşan xəbərləri qınayıram.
Bunlar ucuz mühakimələr və Türk mediasında tiraj artırmaq cəhdləri kimi qiymətləndirilir. Türklə mübarizə aparmaq, Türkü hədəfə almaq etik deyil. Bu çirkin, əsassız sözlər üçün Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistan xalqından öz adıma üzr istəyirəm. Bu yanaşmalar Türk dünyasındakı inkişafları, suveren və müstəqil ölkələrin öz maraqlarına uyğun qərar alma haqqını görməməzliyə vurur. Hər müstəqil və suveren dövlətin öz xalqı və ölkəsinin maraqları üçün sərbəst qərar vermək haqqı var. Bu haqqını istifadə edərkən ikinci bir dövlətdən icazə alması gözlənilə bilməz.
Dörd qardaş respublika Çin və Rusiya Federasiyası arasında sıxışmış vəziyyətdədir. Onların Avropa İttifaqı ilə qurduğu strateji əməkdaşlıq sayəsində əməkdaşlıq sahələri genişlənəcək.
Qardaş ölkələrin investisiyaya, texnologiyaya, innovasiyaya ehtiyacları var. Üstəlik, Aİ daxilində bir çox dövlət Türkiyənin dostudur. Azərbaycan Prezidenti Cənab İlham Əliyevin 14 fevral 2024-cü ildə Milli Məclisdəki andiçmə mərasimində dediyi kimi: “Türk dövlətləri bir ailədir.” Bu ailəyə heç kimin söz deməyə haqqı yoxdur.
Türkiyə dərin və köklü dövlət ənənəsinə sahib bir ölkədir, qərarlarını dövlət ağlı və zəngin təcrübəsi işığında verir. Türkiyənin bu mövzu ilə bağlı heç bir açıqlama verməməsi, qardaş dövlətlərin qərarlarına hörmət etdiyini açıq şəkildə göstərir. Türkiyə, Türk dünyasına və Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) böyük önəm verir və bu çətir altında qardaş ölkələrlə bir araya gəlir, üzv və müşahidəçi dövlətlərin xalqlarının gələcəyi üçün addımlar atır.
TDT NATO kimi müdafiə təşkilatı deyil. Üzv və müşahidəçi ölkələr arasında soy, dil, mədəniyyət və tarix birliyi var. TDT-dən əlavə, TÜRKSOY, TÜRKPA, Türk Mədəniyyət və İrsi Fondu, Beynəlxalq Türk Akademiyası, Türk İnvestisiya Fondu, Ortaq Türk Ticarət və Sənaye Palatası kimi qurumlar üzv və müşahidəçi dövlətlər arasında münasibətlərin inkişafına xidmət edir.
Hazırda TDT 35 müxtəlif sahədə layihələr üzərində işləyir. Qardaş dövlətlər TDT qurulmazdan əvvəl BMT tərəfindən qanuni dövlət kimi qəbul edilmiş Cənubi Kipr Rum İdarəsini qarşılıqlı prinsip əsasında tanımışdır.
Tanıma tarixləri belədir:
• AZƏRBAYCAN: 2 aprel 1992
• QIRĞIZISTAN: 20 fevral 1992
• QAZAXISTAN: 2 aprel 1992
• ÖZBƏKİSTAN: 30 may 1997
• TÜRKMƏNİSTAN: 13 noyabr 2007
Türkiyə, dövlət ağlı ilə hərəkət edən bir ölkə olaraq, qardaş ölkələrin suverenlik və müstəqillik hüquqlarından doğan bu qərarlara görə heç bir reaksiya verməmişdir.
Hər kəs yaxşı bilməlidir ki, TDT, NATO kimi bir müdafiə ittifaqı deyil və heç bir ölkəyə qarşı qurulmayıb. TDT, fəaliyyətlərini Aİ və digər oxşar təşkilatlar kimi həyata keçirir.
Qardaş dövlətlərin Cənubi Kipr Rum İdarəsi ilə diplomatik münasibətlər qurması, gələcəkdə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətini (ŞKTC) tanımalarına və onunla münasibət qurmalarına maneə deyil. ŞKTC-nin Kiprdəki varlığını heç kim inkar edə bilməz. Artıq 52 ildir ki, adada bütün dövlət strukturlarına malik olan, BMT-nin ünvanlandığı bir dövlətdir. ŞKTC tanınmaq üçün fəaliyyətlərini davam etdirir. Nəticə etibarilə, o, TDT-də müşahidəçi üzv kimi qəbul olunub. Zaman hər şeyin dərmanıdır. Vaxt keçdikcə qardaş dövlətlərin də ŞKTC-ni tanıması mümkündür.
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Prezidenti Ersin Tatar
2022-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Qərb mənşəli “Central Asia Barometer” tədqiqat mərkəzinin keçirdiyi ictimai rəy sorğusu, Orta Asiya xalqlarının dövlətlərarası dostluq anlayışını ortaya qoymuşdur. Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanda keçirilən sorğularda Türkiyə açıq şəkildə ən yaxın dost ölkə kimi göstərilib.
Nəticələr belədir:
• TÜRKMƏNİSTAN: 92%
• QIRĞIZISTAN: 89%
• QAZAXISTAN: 85%
• ÖZBƏKİSTAN: 85%
Analitiklər bu nəticələri Türkiyənin həm xalqlarla səmimi münasibəti, həm də xarici siyasətdəki balanslı strategiyası ilə izah edirlər.
Dörd qardaş ölkə zəngin təbii ehtiyatlara sahibdir. Mətbuatda səsləndirilən və məsuliyyətsiz şəkildə gündəmə gətirilən 12 milyard avro rəqəminin Türk dövlətləri üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Aİ tərəfindən ayrılacaq bu vəsait, Azərbaycan və Türkiyənin də daxil olduğu regionda nəqliyyat dəhlizi layihələrinə yönələcək.
Sonda bir daha xatırlatmaq istəyirəm: Türkiyə mediasında dörd qardaş dövlətə dair yayımlanan əsassız və uyğun olmayan yazıların kimlərisə sevindirdiyi məlumdur. Türk dövlətləri ailəsinin rəhbərlərini və xalqlarını incitməkdən qaçmaq vacibdir. Türk xalqının emosional yanaşması ilə irəli sürülən yanlış və əsassız iddialara görə, dörd qardaş xalqdan üzr istəyirəm. Bunlar Türk dövlətləri arasındakı qardaşlıq münasibətlərinin inkişafına əngəl törətməyəcək.
Türk dövlətləri bir ailədir. Heç kimə bu ailədə problem yaratmağa imkan verilməyəcək.
Yaşasın Türk dövlətləri!
Yaşasın Türk dünyası!
Hulusi KILIÇ
Türkiyənin Azərbaycandakı sabiq səfiri
Türk Dünyası üzrə mütəxəssis
Xüsusi olaraq Musavat.com üçün
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
21 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ