Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Bakıda Fransanın yeni ifşası və Makronun karikaturaları...
BTQ-nin başlatdığı proses niyə BMT tərəfindən qiymətləndirilmir?
Bakı Təşəbbüs Qrupunun (BTQ) təşkilatçılığı ilə Azərbaycan paytaxtında “Kolonializm: dini-milli kimliyin silinməsi” mövzusunda növbəti beynəlxalq konfrans keçirilib.
Konfransda Fransa və Niderlandın müstəmləkə nəzarətində saxladığı ərazilərdən - Qvadelup, Fransız Qvianası, Kanaki (Yeni Kaledoniya), Korsika, Martinik, Reyunyon, Boneyr, Fransız Polineziyası, Mayot, eləcə də Valis və Futunadan müstəqillik hərəkatlarının liderləri və nümayəndələri, siyasi məhbus ailələri iştirak ediblər.
Tədbirdə çıxış edən Bakı Təşəbbüs Qrupunun icraçı direktoru Abbas Abbasov BTQ-nin yaradıldıqdan qısa müddət sonra 7 müstəmləkə altında olan ərazi ilə sıx əməkdaşlıq qurduğunu, hazırda həmin ərazilərin sayının 15-ə bərabər olduğunu diqqətə çatdırıb.
Onun sözlərinə görə, BTQ iki ildən az müddətdə 20-dən çox beynəlxalq konfrans keçirib: “Bugünkü konfrans sayca 25-cidir. Bu, bizim dekolonizasiyaya verdiyimiz mühüm töhfədir. Biz artıq beyin mərkəzi kimi fəaliyyət göstəririk. Bu baxımdan müstəmləkə altında olan ərazilərdə törədilən hadisələr, kolonializmin fəsadları ilə bağlı statistikalar əldə edir və təhlil edirik. Bununla bağlı 10-dan çox hesabat hazırlayıb nəşr etdik və beynəlxalq təşkilatlara təqdim etdik. Həmçinin iki kitab nəşr olunub. Görünən odur ki, kolonializm həmin ərazilərə sosial, səhiyyə, ətraf mühit baxımından da zərər vurur. COP29 zamanı bununla bağlı 6 beynəlxalq tədbir keçirdik və müstəmləkələrdə ətraf mühitlə bağlı problemləri dünya ictimaiyyətinə çatdırdıq”.
Çıxışında assimilyasiyanın kütləvi qırğın silahı olduğunu qeyd edən Qvadelupanın Azadlığı Naminə Xalq Birliyinin baş katibi Jan-Jakob Bisep afrikalıların əsrlər boyu buna məruz qaldığını vurğulayıb: “Məcburi assimilyasiya isə çox təhlükəlidir. Buna qarşı mübarizəmiz davam edir. Qvadelupa öz mədəniyyətini, mədəni irsini və ənənələrini yaşatmağa çalışır. Buna görə müstəmləkəçiliyə məruz qalan digər xalqlarla birgə mübarizə aparmalıyıq. Müxtəlifliyimiz bizim gücümüzə çevrilməlidir”.
Beynəlxalq Dekolonizasiya Cəbhəsinin katibi Joze Marten Jan-Pyer isə Bakı Təşəbbüs Qrupunun kolonializmlə mübarizədə nümunəvi şəkildə dəstək göstərdiyini deyib. Beynəlxalq Dekolonizasiya Cəbhəsinin katibi fikirlərinə belə davam edib: “Bizim azadlıq mübarizəmiz başlayıb və müstəmləkədən azadlığa nail olana kimi davam edəcək. Fəaliyyətimizdə nailiyyətlər əldə etmişik ki, bu da düşmənə qarşı mübarizə aparmağa imkan verəcək. Biz bütün ölkə və beynəlxalq təşkilatları, qeyri-hökumət təşkilatlarını Bakı Təşəbbüs Qrupunun gördüyü işlərə şahid olmağa dəvət edirik. BTQ-nin fəaliyyəti örnək olmalıdır. Biz daha ədalətli dünya üçün müstəmləkəçiliyin hər bir formasına qarşı birgə mübarizə aparmalıyıq”. Tədbir çərçivəsində həmçinin Bakı Təşəbbüs Qrupu ilə Qvadelupanın Azadlığı Naminə Xalq Birliyi arasında strateji əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb. Bununla yanaşı, beynəlxalq konfrans çərçivəsində sərgi açılıb. Sərgidə Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinin fəsadlarını əks etdirən fotolar, eləcə də Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun karikaturaları yer alıb. Fotolarda Fransanın müxtəlif vaxtlarda müstəmləkə ölkələrində törətdiyi insanlığa sığmayan cinayətlər, kolonializmin qurbanları, siyasi məhbuslara diqqət çəkilib. Beynəlxalq konfrans çərçivəsində Kanakidə qanunsuz həbs edilmiş insanlara həsr olunmuş fləş-mob da keçirilib.
Yada salaq ki, rəsmi Paris BTQ-nin keçirdiyi tədbirləri hədsiz qəzəblə qarşılayır. Fransa rəsmiləri etiraf edirlər ki, dənizaşırı ərazilərdə kolonializmə qarşı cərəyan güclənir və bu hərəkat “onlara tribuna verən Bakı Təşəbbüs Qrupu tərəfindən gücləndirilib”. Rəsmi Parisin BTQ-nin yeni təşəbbüsünə də qıcıqlı reaksiya verəcəyi gözləniləndir. BTQ-nin bu ifşa prosesində rolu əslində BMT və digər insan hüquqları təşkilatı tərəfindən niyə qiymətləndirilimir?
Abutalıb Səmədov
“Alyans” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Abutalıb Səmədov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Bakı Təşəbbüs Qrupunun müstəmləkəçilik əleyhinə təşkil etdiyi tədbirlərin Fransa tərəfindən qəzəblə qarşılanmasında qeyri-adi bir şey yoxdur. Çünki Bakı Təşəbbüs Qrupu elə Fransa müstəmləkəçiliyinə qarşı yaranıb və əsas hədəfi də Fransa dövlətinin müstəmləkəçilik siyasətini ifşa etməyə, Fransa müstəmləkələrinə yardım göstərməyə yönəlib. Bu səbəbdən Bakı Təşəbbüs Qrupunun hər tədbiri Fransada qəzəblə qarşılanır: “Baxmayaraq ki, Niderlandın da koloniyaları barədə Bakı Təşəbbüs Qrupu kifayət qədər ciddi iş aparır. Təkcə son iki ildə bu qrup 20-dən artıq bu cür konfranslar təşkil eləyib. Müstəmləkə xalqlarının vəziyyətini bütün dünyaya çatdırmaq üçün əlindən gələni etməyə çalışıb. Təbiidir ki, riskli bir fəaliyyətdir, bunu etiraf etməliyik. Fransa BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvüdür, Avropa İttifaqının lider dövlətlərindən biridir və dünyada kifayət qədər çəkisi olan bir dövlətdir. Heç kim bu dövləti qarşısına almaq istəməz. Bu baxımdan, Azərbaycan hakimiyyətinin tutduğu mövqe kifayət qədər cəsarətli mövqedir və risklər də az deyil. Təbiidi ki, Fransa məqam gözləyir və əlinə bir imkan düşsə Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı bu imkandan mütləq istifadə edəcək. Elə Fransanın bu imkanlarını nəzərə alan beynəlxalq təşkilatlar, ilk növbədə hüquq müdafiə təşkilatları, BMT-nin özü bu mövzular barəsində mümkün qədər danışmamağa üstünlük verirlər. BMT əslində Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan beş dövlətin təşkilatına çevrilib. Ona görə də BMT-də yalnız onların istədikləri məsələlər müzakirə olunur və addımlar atılır. Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərinin birinin qəbul etmədiyi məsələ demək olar ki, ya müzakirə olunmur, yaxud müzakirə olunsa da heç bir ciddi nəticəyə nail olmaq mümkün olmur. Elə bu səbəbdən də BMT-də islahatlar keçirilməsi məsələsini dəfələrlə elə Azərbaycan Prezidenti də qaldırıb, Türkiyə Prezidenti də bu istiqamətdə işlər aparır. BMT-nin üzvlərinin əksəriyyəti də bunu istəyir. Ancaq Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri bu islahatlarda maraqlı olmadıqları üçün heç bir nəticə yoxdur”.
Ekspert qeyd etdi ki, bundan sonra da BMT, onun insan hüquqlarını müdafiə edən təşkilatları, bütövlükdə beynəlxalq insan hüquqlarını müdafiə təşkilatları müstəmləkəçilik mövzusundan yan keçmə cəhdlərini davam etdirəcəklər. Çox güman ki, elə əsas yük də Azərbaycanın və Bakı Təşəbbüs Qrupunun üzərinə üzərinə düşəcək.
Çingiz Qənizadə
Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri Çingiz Qənizadə isə bildirdi ki, Bakı kolonializmə qarşı mübarizəni sanki öz üzərinə götürüb. Amma əslində bu işə dünya birliyi, dünya dövlətləri, beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları, o cümlədən BMT xüsusi diqqət ayırmalıdır: “Beynəlxalq hüquq dövlətlərə müstəmləkəçilik siyasəti aparmağı qadağan edir. Azərbaycan dövləti məhz beynəlxalq hüquqa əsalanaraq müstəmləkəçiliyi ifşa prosesini aparır. Çox təəssüf ki, BMT kimi mötəbər bir qurum insan hüquq və azadlıqlarının qorunması ilə məşğul olan bir təşkilat bu cür vacib təşəbbüsü özü həyata keçirməli olduğu halda təşəbbüsü qiymətləndirmək belə istəmir. Bəs onda BMT kimi təşkilatlar nə işlə məşğuldurlar?! Nəyə lazımdırlar?! Koloniya saxlayan dövlətlərdən biri olan Fransa BMT TŞ-nin daimi üzvüdür. Bu faktın özü BMT və onun Təhlükəsizlik Şurası üçün böyük bir utancverici faktdır. BMT ən azı özünün nüfuzunu qorumaq üçün müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə aparmalıdır. Ancaq belə görünür ki, BMT Fransa və onun kimi dövlətlərin qarşısına çıxa bilmir, bundan çəkinir. Azərbaycan isə Fransadan, onun qəzəblənməsindən çəkinmir. Çünki Azərbaycan beynəlxalq hüquqa əsaslanır”.
Etibar SEYİDAĞA,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
03 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ