Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Azərbaycanda hərbi çağırış yaşı azaldılır: Yeni dəyişiklik təklif olunub
Azərbaycanda hərbi xidmətə çağırış yaş həddi ilə bağlı yeni dəyişikliklər təklif edilib.
Musavat.com xəbər verir ki, “Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” qanuna ediləcək düzəlişlərə əsasən, çağırışa uyğun maksimum yaş həddi 35-dən 30-a endirilir.
Hazırkı qanuna görə, 18 yaşından 35 yaşınadək Azərbaycan vətəndaşı olan kişi şəxslər hərbi xidmətə çağırış üçün uyğun hesab edilir. Lakin dəyişiklik qəbul edildiyi halda, bu yaş həddi 18-dən 30-a qədər məhdudlaşdırılacaq.
Dəyişikliklər xüsusilə hərbi çağırışa möhlət hüququnu itirmiş və ya möhlət hüququ olmayan şəxslərə təsir edəcək. Qüvvədə olan qanuna əsasən, bu kateqoriyaya aid şəxslər 35 yaşına qədər çağırış keçdikləri halda hərbi xidmətə cəlb olunurdu. Yeni təkliflərə görə, həmin müddət 30 yaşa qədər endiriləcək.
Təklif edilən dəyişikliklər hələ müzakirə mərhələsindədir və qanunvericilikdə təsdiq olunacağı halda qüvvəyə minəcək. Bu yenilik hərbi xidmətə çağırış prosesinin səmərəliliyini artırmaq və ordunun ehtiyaclarına daha çevik cavab vermək məqsədi daşıyır.
Yaxın tarixə baxış: 27 yaş həddi...
Azərbaycanda mövcud qanunvericilik 2002-ci ildə qəbul edilən dəyişikliklə 27-dən 35-ə qaldırılmışdı. Bu, əsasən 1990-cı illərdə Qarabağ müharibəsi zamanı hərbi xidmət keçməyən vətəndaşların orduda xidmət etməsinə imkan yaratmaq məqsədi ilə edilmişdi. Lakin hazırkı dövrdə bu yaş həddinin yenidən azaldılması təklif olunur ki, bu da həm demoqrafik faktorlar, həm də təhlükəsizlik tələbləri ilə izah edilə bilər.
Türkiyə: Hərbi xidmət sistemində qarışıq model
Türkiyədə hərbi xidmət həm məcburi, həm də könüllü əsaslarla həyata keçirilir. Ölkədə hərbi xidmətə çağırış yaşı 20-dən başlayır və yuxarı həddi 41 yaşa qədər davam edir. Hərbi xidmətin müddəti isə son islahatlarla 6 aya endirilib. Çağırışçılar 6 aylıq məcburi xidməti tamamladıqdan sonra istəsələr, əlavə müqavilə bağlayaraq peşəkar hərbçi kimi fəaliyyətlərini davam etdirə bilərlər.
Türkiyə, NATO üzvü olaraq, hərbi sistemini müasir standartlara uyğunlaşdırmağa çalışır. Hərbi çağırış yaşının geniş aralığı və xidmətin müddətinin qısaldılması, eyni zamanda peşəkar hərbçilərin sayının artırılması ilə balanslı bir model tətbiq edir. Bu, həm hərbi ehtiyatların davamlılığını təmin edir, həm də könüllü sistemə keçid üçün zəmin yaradır.
Türkiyədə çağırış sisteminə ehtiyatların yenilənməsi və vətəndaşların müdafiə vəzifəsinə töhfə verməsi baxımından strateji əhəmiyyət verilir. Hərbi xidmətdən azad olmaq istəyənlər isə müəyyən məbləğdə pul ödəməklə (bedelli askerlik) xidmət keçməkdən imtina edə bilərlər. Bu sistem iqtisadi və hərbi ehtiyacların birgə idarə edilməsinə imkan verir.
Türkiyənin bu modeli həm məcburi xidməti saxlamağa, həm də peşəkar ordunun gücləndirilməsinə xidmət edir. Bu yanaşma Azərbaycan üçün də maraqlı bir nümunə ola bilər, çünki hər iki ölkə oxşar geosiyasi risklər və müdafiə prioritetləri ilə qarşı-qarşıyadır. Azərbaycanın hərbi xidmət yaş həddini endirmək qərarı Türkiyənin hərbi islahatlarına bənzər şəkildə, ordunun döyüş qabiliyyətini artırmaq məqsədini daşıya bilər.
Rusiya: uzunmüddətli çağırış sistemi
Rusiya Federasiyasında çağırış yaşının yuxarı həddi 27 olaraq qalır. Hərbi xidmət müddəti isə 12 aydır. Lakin Rusiya, xüsusilə Ukrayna müharibəsindən sonra, ehtiyatda olan şəxslərin çağırılması və müqaviləli hərbçilərin sayının artırılması kimi addımlarla çağırış sistemində dəyişikliklər etməyə çalışır. 2023-cü ildə çağırış yaşını 21-30 olaraq dəyişmək üçün qanun layihəsi müzakirə olunsa da, genişmiqyaslı dəyişikliklər hələ tam tətbiq edilməyib.
ABŞ: tam könüllülük sistemi
ABŞ-da hərbi xidmət çağırışı 1973-cü ildən dayandırılıb və ölkə tamamilə könüllü xidmətə əsaslanan sistemə keçib. Lakin ABŞ vətəndaşlarının 18-25 yaş arasında hərbi qeydiyyatdan keçməsi məcburidir, bu da ehtiyat sistemi üçün hüquqi baza yaradır. Buna baxmayaraq, çağırış yaşı aktiv şəkildə tətbiq edilmir, çünki könüllü xidmət sistemi ölkənin müdafiə ehtiyaclarını tam qarşılayır.
Avropa ölkələri: çağırışdan könüllülüyə
Avropa İttifaqına üzv olan bir çox ölkələrdə çağırış sistemi ya ləğv edilib, ya da məhdudlaşdırılıb. Məsələn, Almaniyada hərbi xidmət 2011-ci ildə könüllülük prinsipi ilə əvəz olundu. İsveç isə 2018-ci ildə çağırış sistemini bərpa edərək 18-30 yaş arasında kişilər və qadınları hərbi xidmətə çağırır. Bu ölkədə çağırış sistemi strateji ehtiyaclara uyğun olaraq tətbiq edilir.
Azərbaycanda təklif edilən dəyişikliklər və onun əhəmiyyəti
Azərbaycanda hərbi xidmət yaş həddinin azaldılması, əsasən, ölkənin çağırış sisteminin daha çevik və effektiv hala gətirilməsi məqsədi daşıyır. 30 yaşa qədər olan çağırışçılar daha yaxşı fiziki hazırlığa malik ola bilərlər, bu da ordunun döyüş qabiliyyətinə müsbət təsir göstərə bilər. Eyni zamanda, bu addım müasir dövrün təhlükəsizlik tələblərinə və əhalinin demoqrafik strukturuna uyğunlaşdırma kimi qiymətləndirilə bilər.
Musavat.com-un qeydi
Azərbaycan artıq torpaqlarını işğaldan azad edib və 2020-ci il Vətən müharibəsindən qalib çıxıb. Bu zəfər Azərbaycan ordusunun gücünü və ölkənin müdafiə potensialını artırmaq üçün islahatların davam etdirilməsinin vacibliyini göstərir. Bu baxımdan, çağırış yaşının azaldılması ölkənin müdafiə strategiyasına uyğun bir addım kimi normal qəbul edilməlidir. Azərbaycanın təhlükəsizlik siyasətində bu dəyişiklik hərbi hazırlığı daha da gücləndirmək üçün bir vasitə kimi qiymətləndirilə bilər.
Musavat.com
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
06 Fevral 2025
05 Fevral 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ