Onlayn ictimai-siyasi qəzet
13 ölkə QHT-si Ermənistana çağırış edib: Dağ-mədən fəaliyyətini Azərbaycanla razılaşdır!
13 ölkədən olan 29 qeyri-hökumət təşkilatı (QHT) Espoo Konvensiyasının Katibliyinə və Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü (EITI) təşkilatına Cənubi Qafqaz regionunda ətraf mühit məsələlərinə dair müraciət ünvanlayıb.
Report xəbər verir ki, müraciət mətnində Environmental Protection First" (EPF) QHT Koalisiyası Ermənistan Respublikasında aparılan dağ-mədən fəaliyyətinin transsərhəd çaylara vurduğu ekoloji ziyanı özündə əks etdirən xəritənin hazırlanmasından məmnunluq ifadə olunub:
"Biz müxtəlif ölkələrin vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları olaraq, bu Koalisiyanı dəstəklədiyimizi bildirir və EPF ilə əməkdaşlığın əhəmiyyətini vurğulayırıq. Təqdim edilmiş xəritədə göstərilir ki, Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərən dağ-mədən sənayesi müəssisələrindən yaranan, tərkibində yüksək konsentrasiyalı ağır metalları olan tullantılar transsərhəd çaylara axıdılır".
Qeyd olunub ki, Ermənistan ərazisində Kür və Araz çaylarının yuxarı və orta axınlarına qovuşan Pəmbək (Debed), Aparançay, Zəngiçay, Vediçay, Arpaçay, Oxçuçay, Bazarçay və digər çay hövzələrində aparılan mədənçilik fəaliyyəti bu çayların suyundan istifadə edən Azərbaycan və qonşu ölkələr üçün ciddi təhlükə yaradır:
"Bölgənin əsas şirin su mənbələrindən biri olan Araz çayının ağır kimyəvi çirklənməsi əhali, biomüxtəliflik, torpaq və su ekosistemlərinə böyük təhlükə törədir. Biz bu fəaliyyətləri qəti şəkildə pisləyir və onların beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş standart və prinsiplərə, xüsusən də BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasının (UNECE) Transsərhəd Kontekstdə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi Haqqında Konvensiyasına (Espoo Konvensiyası) zidd olduğunu vurğulayırıq. Bu Konvensiyada transsərhəd təsirlərə səbəb olan fəaliyyətlərdə beynəlxalq əməkdaşlıq və dialoqun vacibliyi vurğulanır. Konvensiyanın tələblərinə əsasən, sənaye obyektlərinin ətraf mühitə təsiri ilə bağlı qiymətləndirmə hesabatları bütün təsirə məruz qalan tərəflərlə paylaşılmalıdır. Lakin Ermənistanın qonşu ölkələr, o cümlədən Azərbaycanla razılaşdırmadan ətraf mühitə ziyan vuran mədənçilik fəaliyyəti aparması Konvensiyanın açıq şəkildə pozulmasıdır".
Müraciət mətnində vətəndaş cəmiyyətləri tərəfindən dəfələrlə edilən çağırışlara baxmayaraq, Ermənistan bu mövzudan imtina etdiyi vurğulanıb:
"Bu isə onun şəffaflığa və məsuliyyətli ekoloji idarəetmə prinsiplərinə sadiqliyinə ciddi şübhələr yaradır. Ermənistanın iqtisadi inkişafı ətraf mühitin çirklənməsi və su hövzələrinin məhv edilməsi hesabına aparılmamalıdır. Biz EITI təşkilatını EITI prinsipləri ilə ziddiyyət təşkil edən bu ekoloji pozuntuları Ermənistan Respublikası üzrə mədən sənayesində şəffaflığı qiymətləndirərkən nəzərə almağa çağırırıq. Bundan əlavə, beynəlxalq ekspertlərə, Azərbaycandan olan və digər xarici QHT-lərə sənaye obyektlərinə daxil olmaq və yerində monitorinq keçirmək üçün şərait yaradılmalıdır. Biz Espoo Konvensiyası və EITI Katibliklərini bu prosesə töhfə verməyə çağırır və məsələni daha ətraflı müzakirə etməyə hazır olduğumuzu bildiririk".
İmzalar:
Laura Kezhaeva, “Femina” QHT-si, Finlandiya
Kungiyar Matasan, Kano Advokasiya Təşkilatı, Nigeriya
Cozef Sever, UNASCAD, Haiti
Peter Oviti, “Wote” Gənclərin İnkişaf Layihələri Cəmiyyəti, Keniya
Abdulsamad Said Arreh, Sosial İnkişaf Təşkilatı – “Paix&Lait”, Cibuti
Dare Akoqun, DA News Media Advocacy for Climate Literacy and Justice, Nigeriya
Mohamed Abderrahman Çeix Dah, Yaşıl Ətraf Mühit, Çad
Dr. Uzodinma Adiriyece, Afrihealth Optonet Association (AHOA) - QHT Şəbəkəsi, Nigeriya
Dr. Mohamed Lamin, Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Davamlı İnkişaf Cəmiyyəti, Nigeriya
Agbavito Koku Selom, Sağlam Ətraf Mühit Könüllüləri Assosiasiyası, Toqo
Cozef Silali, 350 Kenya/ABO'S AFRICA, Keniya
Mustapha Umar Yushau, Kano Advokasiya Təşkilatı, Nigeriya
Nikolay Russu, “Gənclərin vizyonu” QHT, Moldova
Aniedi Inyanq, Enemas resurs Fondu, Nigeriya
Aamir Khan, İqlim Dəyişmələri Forumu, Pakistan
Laura Racala, Yaşıl Vərdişlər, Finlandiya
Thulisile Maziya Sinatsisa Lubombo, Qadın və Qızların Gücləndirilməsi Təşkilatı, Esvatini
Eliud Emeri, TUBAE- Beynəlxalq, Keniya
Polisena Akadeli, Gender və Uşaq Müdafiəsi Şəbəkəsi, Keniya
Ridhiwani Sadiki, Vətəndaş Şəbəkəsi Kənd İnkişafı üçün, Keniya
Cornelius Lochuch, “Todanyatu” QHT, Keniya
Corc Vilyam Kofiro, Ümid İcma Təşəbbüsü, Uqanda
Mukunde Penninah, Beynəlxalq Genderin Təşviqi Təşəbbüsü, Uqanda
Cozef Ngaukon Açuka, Ayok multi-inkişaf təşkilatı, Keniya
Dr. Uzodinma Adirieje, DUZAFOUND Fondu, Nigeriya
Emmanuel Esio, Qlobal Liderlik Təşəbbüsləri Təhsil, Sağlamlıq və Sosial İnkişaf üçün, Nigeriya
Patrik Savasava, Odrapna AFRICA, DRC (Konqo Demokratik Respublikası)
Edson Mughongo, İbanda Qız Uşaqlarına Qayğı Təşəbbüsü, Uqanda
Asaduzzaman Tohin, OAB Gənclər Fondu, Banqladeş
Qeyd edək ki, "Environmental Protection First" (EPF) QHT Koalisiyasının bu günlərdə 3 dildə saytına yerləşdirdiyi Cənubi Qafqazın və Xəzər dənizinin ekologiyasını zəhərləyən Ermənistanın dağ-mədən sənayesi müəssisələri barədə interaktiv rəqəmsal xəritə ciddi beynəlxalq reaksiyalar doğurmaqdadır.
XƏBƏR LENTİ
03 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ