Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Universitetlərdəki artıq fənlər - nazirin təklifinə reaksiya
Ekspert: “Tədris proqramları əmək bazarının tələblərinə uyğun olaraq modernləşdirilməlidir”
Ali təhsil müəssisələrində tədrisin keyfiyyətinin artırılması, bəzi fənlərin ixtisar edilməsi və tələbələrin təcrübələrə yönəldilməsi barədə müzakirələr aparılır. Təhsil naziri bununla bağlı açıqlama verərək bildirib ki, ali təhsil müəssisələrində proqramların yenilənməməsi daima gündəmdədir. Nazirin sözlərinə görə, bəzən dəyişiklik edilməməsinin səbəbi təhsilə aidiyyəti olmayan məsələlər olur: “Ali təhsil müəssisələrində o qədər fənn var ki, onlar keçirilməməlidir. Əgər dəyişikliyə hazırıqsa, bunu edək”.
Dəyişikliklərə hazır olmaq üçün nə edilməlidir? Ali təhsil ocaqlarında artıq fənlər hansılardır? Onlar niyə hələ də qalır?
Təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov Musavat.com-a açıqlamasında deyib ki, Azərbaycan Təhsil Nazirliyi dəfələrlə ali təhsil proqramlarının yenilənməsi və mövcud proqramlarda bəzi fənlərin ləğv edilməsi ilə bağlı çağırışlar edib. Təhsil naziri tərəfindən edilən son açıqlama isə bu istiqamətdə müəyyən addımların atılmasının zəruriliyini bir daha təsdiqləyir.
Kamran Əsədov
“Ali təhsil proqramlarında bəzən artıq fənlərin mövcudluğu, tələbələrin təcrübəyə yönəlməsinin önəmsizləşdirilməsi və nəzəriyyəyə həddən artıq üstünlük verilməsi təhsil sistemindəki bəzi problemlərin kökündə durur. Bu günün əmək bazarının tələbləri ilə ayaqlaşmaq üçün proqramlar müasir bilik və bacarıqları tədris etməli, tələbələri iş həyatı üçün hazırlamalıdır. Lakin bir çox halda köhnəlmiş, praktik faydası az olan fənlər proqramlarda yer almaqda davam edir.
Ali təhsil müəssisələrində artıq hesab olunan fənlər adətən nəzəriyyəyə həddən artıq bağlı, müasir elmi tədqiqatlarla uyğunlaşmayan və tələbələrin peşəkar hazırlığına konkret təsir etməyən fənlərdir. Məsələn, bəzi humanitar və ya tarixə aid köhnəlmiş, lokal kontekstli fənlər tədris planında öz aktuallığını itirə bilər. Tələbələr bu fənləri keçərək müasir dövrün tələblərinə uyğun bacarıqlar qazana bilmirlər. Buna misal olaraq, bəzi universitetlərdə hələ də tədris edilən tarixi faktlarla dolu, lakin aktual elmi analizlərdən uzaq fənləri göstərmək olar. Eyni zamanda texniki sahələrdə də artıq sayılan və konkret texniki bilik verməyən nəzəri fənlər çoxluq təşkil edir. Belə fənlər praktik təlimləri və təcrübələri sıxışdırır və tələbələrin texnologiya, innovasiya və ya startap fəaliyyəti üçün zəruri olan bacarıqların inkişafına mane olur.
Ali təhsil sistemində artıq hesab olunan fənlərin qalmasının bir neçə əsas səbəbi var. Bunlardan biri akademik ənənələrin və proqramların uzun müddət dəyişilmədən davam etməsidir. Universitetlərdə müəyyən bir proqram oturuşduqda, onu dəyişmək üçün tələb olunan bürokratik prosedurlar və ya professor-müəllim heyətinin müqaviməti tədris prosesində islahatların gecikməsinə səbəb ola bilər. Digər bir səbəb isə müəllimlərin bu fənlər üzrə ixtisaslaşmış olması və onları tədris etməkdə maraqlı olmalarıdır. Onlar yeni fənlərə və ya müasir yanaşmalara keçid edərkən bu bilik və bacarıqların yenilənməsi üçün əlavə təlimlərə ehtiyac duyurlar, lakin bu proses müəyyən xərclər və vaxt tələb edir.
Dəyişikliklərə hazır olmaq üçün ilk növbədə ali təhsil müəssisələri proqramlarını yenidən gözdən keçirməlidir. Tədris proqramları əmək bazarının tələblərinə uyğun olaraq modernləşdirilməli, artıq fənlər ləğv edilməli və ya daha müasir fənlərlə əvəzlənməlidir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, yüksək keyfiyyətli tədris üçün təcrübi biliklər nəzəriyyədən daha vacibdir. Məsələn, Finlandiya, Almaniya və ABŞ kimi ölkələrdə universitetlər tələbələri iş dünyası ilə sıx əməkdaşlıq çərçivəsində praktiki bacarıqlarla təchiz edir və təcrübə proqramları dərs planının əsas hissəsinə çevrilib. Hətta bəzi universitetlər tələbələrin məzun olmadan iş tapmalarını hədəfləyən təcrübə əsaslı təhsil modelinə üstünlük verirlər.
Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində də bu istiqamətdə dəyişikliklərin edilməsinə ehtiyac var. Universitetlərdə tədris olunan fənlərə baxış daha çevik olmalı və proqramlar mütəmadi olaraq yenilənməlidir. Tələbələrə daha çox təcrübi biliklər vermək üçün praktiki təlimlər, laboratoriyalar, layihə əsaslı öyrənmə metodları tətbiq edilməlidir. Belə bir yanaşma tələbələrin işə hazırlığını artırar və onların əmək bazarında daha rəqabətədavamlı olmasına şərait yaradar".
Ekspert bildirir ki, universitetlərin təhsil proqramları hazırlanarkən iş dünyası ilə sıx əməkdaşlıq etməsi vacibdir. Belə bir yanaşma proqramların real tələblərə uyğun olmasına və tələbələrin universitetdən məzun olduqdan sonra iş tapmaqda çətinlik çəkməməsinə kömək edəcək: “Bunun üçün təhsil sistemində şirkətlər və universitetlər arasında əməkdaşlığın daha da genişlənməsi və birgə təcrübə proqramlarının təşkili vacibdir.
Nəticə olaraq, ali təhsil müəssisələrində artıq fənlərin tədris proqramlarından çıxarılması və təcrübəyə yönəlmiş təhsil modellərinin tətbiqi müasir tələblərə uyğun tədrisin əsasını təşkil edir. Dəyişikliklərə hazır olmaq üçün universitetlər daha çevik və innovativ yanaşmalara açıq olmalı, tələbələrə praktiki bilik və bacarıqlar qazandırmaq üçün iş dünyası ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir".
Şahanə RƏHİMLİ,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
21 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ