Onlayn ictimai-siyasi qəzet
ABŞ-nin tarif siyasətinin Azərbaycana təsirləri
Məlum olduğu kimi, ABŞ prezidenti Donald Tramp dünya ölkələrinə qarşılıqlı tariflərlə bağlı fərman imzalayıb.
Tariflərin tətbiq olunduğu ölkələr arasında Azərbaycan da var. Ölkəmiz üçün minimal 10 % həcmində gömrük rüsumu müəyyən edilib.
Musavat.com xəbər verir ki, iqtisadçı Eldəniz Əmirov ABŞ-nin tarif siyasətinin Azərbaycana təsirlərini şərh edib:
“2024-cü ildə ABŞ-yə ixracımız barədə bizim tərəfdən rəsmi statistika hələ təqdim edilmədiyi üçün fərqli rəqəmlər səsləndirilir. Lakin “trading economics” saytının ABŞ-dən verilən məlumatlarına əsaslanaraq Azərbaycandan 162 milyon dollarlıq məhsul ixrac edildiyi qeyd edilib. Bu məhsullar arasında birinci yerdə 83,17 milyon dollarlıq ixracla alüminium ixracı gəlir.
Sonrakı yerlərdə isə növlərinə görə təyin olunmayan mallar - 48,36 milyon dollar, silah və sursat, hissələri və aksesuarları 8,18 milyon dollar, maşınlar, nüvə reaktorları, qazanlar 5,54 milyon dollar, dəmir və polad 4,53 milyon dollar, incilər, qiymətli daşlar, metallar, sikkələr 2,51 milyon dollar, gübrələr 2,22 milyon dollar, heyvan mənşəli məhsullar 1,94 milyon dollar, taxta və ağacdan məmulatlar, odun kömürü 1,02 milyon dollar, tərəvəz, meyvə, qoz-fındıq yeməkləri isə 766,91 min dollar təşkil edir.
Bu rəqəm 2023-cü illə müqayisədə 10 dəfə çox deməkdir. Amma bu, artımın davamlı olması demək deyil. Çünki ABŞ Azərbaycanın ixracında tam qeyri-stabil paya sahib olan ölkədir. Buna görə də 2022-ci ildə bu ölkəyə cəmi 90 milyon dollarlıq mal ixrac edə bilmişdik. 2023-cü ildə isə bu da 6 dəfə azalaraq 16 milyon dollar olub”.
İqtisadçı qeyd edib ki, 2008-ci ildə Azərbaycanın etdiyi ixracın səviyyəsi fantastik artaraq 6 milyard dollar olub:
“Sonrakı illərdə isə bu rəqəm 1,7 milyard dollara enib. 2013-cü ilə qədər azalaraq bir milyard dolların altına düşüb. 2023-cü ildə isə 16 milyona çatıb.
Ümumiyyətlə, ABŞ-yə olan ixracımız Azərbaycanın ümumi ixracı ilə müqayisədə o qədər kiçik rəqəmdir ki, ixrac istiqamətindən ölkəmizə ciddi təsirinin olmayacağını əminliklə demək olar. Çünki ötən il 26,338 milyard dollarlıq ixracımızın cəmi 0,6 faizini təşkil edir.
Yəni satdığımız hər 100 dollarlıq məhsulun cəmi 60 senti ABŞ-yə düşür. Buna da 10 faizli tarif tətbiq edilməsi hər 100 dollarda 6 sent deməkdir. Bu 6 sentin isə ən azı 4-5 senti məhsulun qiymətinə transfer olunacaq. Buna görə də kiçik riyazi hesablamalar etsək, görərik ki, 162 milyon dollarlıq ixracın təsirlənməsi 30 min dolları ötməyən bir rəqəmlə ifadə oluna bilər.
Odur ki, ABŞ tarif siyasətinin mənfi tərəfləri Azərbaycanın ixracı deyil, daha çox idxalı istiqamətində olacaq. Çünki bu sərt siyasət ABŞ ilə ticarət münasibətlərində olan, xammal tədarükü və ixrac edən ölkələrdə qiymət artımlarına gətirib çıxaracaq. Azərbaycanın isə idxaldan ciddi asılılığı olduğuna görə bu mənfi təsir ilk növbədə ölkəmizə idxal etdiyimiz məhsulların qiymətində özünü büruzə verəcək.
Ümumiyyətlə, ABŞ planetin maliyyə sistemində və iqtisadi dayanıqlığında elə bir mövqeyə malikdir ki, orada qanad çalan kəpənək də əksər ölkələrdə külək yaradır. Odur ki, bu küləyin təsiri bütün ölkələrə olacaq. Lakin hazırkı vəziyyətdə ABŞ bilərəkdən multivektoral təsirlərə məqsədli getdiyi üçün bunun mənfi təsirlərini özü də görəcək. Daxildə artan qiymətlərdən və inflyasiyadan təsirlənən yerli iqtisadiyyat və insanlar buna etiraz edəcəklər. Qarşı ölkələr də ABŞ-nin tarif siyasətinin qarşısında “güzgü tutacaq”. Bu zaman ABŞ-nin ixracı da zərər görəcək.
Buna görə də sərt tarif siyasətinin uzunmüddətli olmayacağını düşünürəm”.
Nigar HƏSƏNLİ,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
04 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ