Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Gecikmiş kreditlərin məbləğində rekord - Bağışlamaq olarmı?
Son 5 ildə əhalinin ödəmə vaxtı keçmiş borclarının həcmi dəyişib; iqtisadçı sərt qərarların tətbiqini təklif edir
Son 5 ildə ödəmə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi müxtəlif istiqamətlərdə dəyişib. Valyuta.az xəbər verir ki, 2025-ci il sentyabrın 1-i vəziyyətinə görə, gecikmiş kreditlərin ümumi məbləği 530,9 milyon manat təşkil edib. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 57,8 milyon manat və ya 12,21% artım deməkdir. 2024-cü ildə gecikmiş kreditlərin həcmi 473,1 milyon manat olub ki, bu da 2023-cü ilin 534,3 milyon manatlıq göstəricisindən 61,2 milyon manat və ya 11,45% az deməkdir. Yəni həmin il ərzində problemli kreditlərdə azalma qeydə alınmışdı.
2023-cü ildə bu göstərici 534,3 milyon manat səviyyəsində olub. 2022-ci ildəki 659,66 milyon manatla müqayisədə isə 125,36 milyon manat və ya 19% azalma baş verib. Daha əvvəl, 2022-ci ildəki 659,66 milyon manatlıq göstərici 2021-ci ildəki 904,2 milyon manatla müqayisədə 244,54 milyon manat və ya 27,04% az idi.
Bundan əvvəl, 2021-ci ildə ödəmə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 904,2 milyon manat təşkil etmişdi. 2020-ci ildə isə bu rəqəm 1 milyard 65,4 milyon manat olub. Beləliklə, 2021-ci ildə bir il ərzində 161,2 milyon manat və ya 15,13% azalma müşahidə edilib.
Yəni ümumilikdə 2020-2024-cü illər arasında problemli kreditlərin həcmi 1 milyard 65 milyon manatdan 473 milyon manata qədər azalıb, yalnız 2025-ci ildə yenidən artım tendensiyası müşahidə olunmağa başlayıb.
Bəs problemli kreditlərin bağışlanması mümkündürmü?
Eldəniz Əmirov
İqtisadçı Eldəniz Əmirov “Yeni Müsavat”a qeyd edib ki, hazırda Mərkəzi Bankın hesabatlarında göstərilənlərə əsasən, kredit portfeli və bu portfel daxilində problemli kreditlərin çəkisi qorxulu səviyyədə deyil: “Mərkəzi Bankın xüsusi statistik platformasında qeyd olunur ki, 2025-ci ilin avqust ayının sonuna, yəni sentyabrın əvvəlinə kredit portfelinin həcmi təxminən 28,7 milyard manat olub. Bu məbləğin cəmi 1,7 faizi vaxtı keçmiş kreditlərdir. Yəni artım dinamikası müşahidə olunsa da, bu göstərici son aylarda 2 faizlik həddi keçməyib. Beynəlxalq təcrübəyə əsasən, problemli kreditlərin payı 5 faizi keçərsə, bu, artıq narahatedici vəziyyətin formalaşdığını göstərir. Başqa sözlə, əgər hər 100 manatlıq kreditin 5 manatı geri qaytarılmırsa, bu, ciddi risk siqnalıdır. Hazırda isə Azərbaycanda hər 100 manatın cəmi 1,7-1,8 manatı, bəzən isə 1,5 manatı problemli kredit kimi qeydə alınır”.
İqtisadçı həmçinin bildirib ki, bir neçə il əvvəl bu məsələ ilə bağlı vəziyyət xeyli fərqli idi: “Uzun müddət ərzində problemli kreditlərin payı ümumi kredit portfelinin 10 faizindən yuxarı olub. Məsələn, 2023-cü ildə 20 milyard manatlıq kredit portfeli olduğu halda, təxminən 600 milyon manat problemli kredit qeydə alınmışdı. 2020-ci ildə isə 15 milyard manatlıq portfelin 1,3 milyard manatı problemli kreditlərdən ibarət idi, yəni 10 faizə yaxın. Ümumiyyətlə, ən acınacaqlı dövr 2018-ci ilin iyul ayına təsadüf edib. Həmin vaxt problemli kreditlərin səviyyəsi 15 faizə çatmışdı. Bu, o dövrdəki 12 milyard manatlıq kredit portfelinin 1,8 milyard manatının geri qaytarıla bilmədiyi anlamına gəlirdi. Yəni hər 100 manatın 18 manatı problemli idi. Bugünkü göstəricilərlə müqayisədə bu, olduqca yüksək rəqəmdir.
Bəs hazırkı vəziyyət arzuolunandırmı? Əlbəttə, xeyr. Problemli kreditlərin payının 2 faiz olması yaxşı göstərici sayılsa da, ideal hal deyil. Analizlər göstərir ki, problemli kreditlərin əsas hissəsini istehlak kreditləri təşkil edir. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, gələcəkdə bu göstərici artsa, ilk növbədə diqqət məhz istehlak kreditlərinə yönəlməlidir".
İqtisadçının fikrincə, bu növ kreditlərin verilmə şərtlərinə yenidən baxılması, yəni müəyyən sərtləşdirmələrin tətbiqi məqsədəuyğun olardı.
Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
25 Oktyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ