Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Assanj bu dəfə AŞ PA-da ifadə verəcək - dünyanı qarışdıran adama təhlükə sovuşdu, yoxsa...
Azər Hüseynov: “Assanjın qarşılanma tərzi, Avropa qurumlarının həqiqətən demokratiya naminə mübarizə aparıb-aparmadığını göstərmək üçün bir test olacaq”
Yaydığı məxfi məlumatlarla dünya siyasətini qarışdıran, uzun illərdir təqib olunan “Wikileaks”in təsisçisi Culian Assanj oktyabrın 1-də Strasburqda Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) komitəsi qarşısında ifadə verəcək. Bu, onun iyunda Britaniya həbsxanasından çıxdıqdan sonra ilk ictimai çıxışı olacaq.
Bu barədə “Wikileaks” X sosial şəbəkəsində məlumat yayıb.
“Oktyabrın 1-də Culian Assanj Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) Hüquq Məsələləri və İnsan Haqları Komitəsi qarşısında ifadə vermək üçün Strasburqa gələcək”, - deyə təşkilatın açıqlamasında bildirilib.
Assanj AŞ PA-da hansı qismdə ifadə verəcək? Qurum onu müdafiə, yoxsa mühakimə üçün danışdırır? Ona təhlükə sovuşub, yoxsa...
Siyasi analitik Azər Hüseynov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikirlərini bölüşüb: “Culian Assanjın oktyabrın 1-də Strasburqda Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) Hüquq Məsələləri və İnsan Haqları Komitəsi qarşısında ifadə verməsi, beynəlxalq demokratiya mühitində maraqlı bir hadisədir. Onun uzun illərdir davam edən məhbusluğu və “Wikileaks” platforması vasitəsilə yaydığı məxfi məlumatlarla dünya siyasətinə təsiri, bu anın əhəmiyyətini daha da artırır.
Bu ifadənin mahiyyəti Avropa qurumlarının demokratiya və insan hüquqları məsələlərinə yanaşmalarını ortaya qoymaq baxımından kritikdir. AŞ PA özünün idealları olan insan hüquqlarını, ifadə azadlığını və demokratik dəyərləri qorumaq və müdafiə etmək iddiasındadır. Lakin Assanjın davası bu qurumların səmimiyyətini ciddi şəkildə sual altına alır. Avropanın bəzi liderləri, öz siyasi maraqları uğrunda insan hüquqlarını gözardı edə bilirlər. Belə bir vəziyyətdə, Assanjın qarşılanma tərzi, Avropa qurumlarının həqiqətən demokratiya naminə mübarizə aparıb-aparmadığını göstərmək üçün bir test olacaq.
Assanjın ifadəsi, onun AŞ PA-da hansı məqsəd güddüyü suallarını da doğurur. Bu, onu müdafiə etmək, yoxsa mühakimə etmək məqsədini güdür? Avropa qurumlarının onun vəziyyətinə olan reaksiyası, yalnız Assanjın hüquqları üçün deyil, eyni zamanda dünyanın demokratiya anlayışının sınağa çəkilməsi deməkdir. Avropanın bu məsələyə yanaşması, digər ölkələrdə də insan hüquqlarının pozulması məsələsindəki ikili standartlarını ortaya qoyacaq. Bununla yanaşı, Assanjın ifadəsi, dünyanın daha ədalətli bir düzənə ehtiyacı olduğunu vurğulayır. Məhz bu cür situasiyalarda, cəmiyyətin əsas demokratik dəyərləri uğrunda mübarizə aparan fərdlərin necə qiymətləndirildiyi, müasir cəmiyyətlərin demokratik inkişafı üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Assanjın təhlükəsizliyi, onun uzun illər mühakimə olunma riskinin ortadan qalxıb-qalxmadığı, Avropa hüquq sisteminin gücü və ədalət prinsiplərinin necə tətbiq olunduğu ilə bağlı sualları daha da aktual edir".
Analitik əlavə edib ki, Assanjın Strasburqda çıxışı, yalnız onun taleyi ilə bağlı deyil, bu, Avropa demokratiyasının real vəziyyəti, insan hüquqlarına olan hörmət və ədalətin tam mənada bərqərar olub-olmaması ilə bağlı geniş bir müzakirəyə yol açacaq: “Bu hadisə həm də dünyada ədalətli bir düzənin qurulması üçün əhəmiyyətli mesajdır. Onu da əlavə etmək lazımdır ki, dünyanın tək qütblülükdən, avrosentrizmdən çıxması lazımdır. Paralel təsisatlar olmalıdır. Onlar dünyada tarazlığın təmin edilməsində ciddi rol oynamalıdır. Dünyanın təkqütblülükdən və avrosentrizmdən qurtulması beynəlxalq münasibətlərin dinamikasını və güc balansını dəyişmək üçün mühüm bir addımdır. Təkqütblülük, bir güc mərkəzinin dünya siyasətində dominant olduğu vəziyyəti ifadə edir ki, bu da digər dövlətlərin müstəqil siyasət yürütməsini məhdudlaşdırır. Bu vəziyyət həmçinin beynəlxalq hüququn pozulması, yerli münaqişələrin artması və beynəlxalq əməkdaşlığın azalması kimi nəticələrə səbəb olur”.
Azər Hüseynov qeyd edir ki, paralel beynəlxalq təşkilatlar, dünyanın müxtəlif bölgələrindəki dövlətlərin öz maraqlarını daha yaxşı müdafiə etməsi üçün bir platforma təmin edə bilər: “Misal üçün, Asiya İnkişaf Bankı, Afrika İttifaqı və digər regional təşkilatlar, yerli problemlərin həlli üçün alternativ yollar təqdim edir. Bu, təkqütblü güclərin təsirini azaltmağa və müxtəlif bölgələrin öz mədəni, iqtisadi və siyasi dinamikalarını nəzərə almağa kömək edə bilər.
Avrosentrizm, Avropanın mədəniyyətinin və dəyərlərinin dünya səhnəsində mərkəzi yer tutması anlamına gəlir. Bu, digər bölgələrin, xüsusilə Asiya, Afrika və Latın Amerikası ölkələrinin gözardı olunmasına səbəb olur. Bu vəziyyətdən qurtulmaq üçün mədəniyyətlərarası dialoqun artırılması, yerli dəyərlərin və sistemlərin tanınması önəmlidir. Bu, yalnız beynəlxalq münasibətləri deyil, həm də ticarət, elm və mədəniyyət sahələrində də müxtəlifliyin artmasına səbəb olacaq.
Təkqütblü dünyadan çoxqütblü dünyaya keçid, müxtəlif güc mərkəzlərinin yaranması ilə mümkün ola bilər. Bu, daha ədalətli bir beynəlxalq sistemin formalaşmasına imkan tanıyır. Məsələn, Çin, Rusiya, Hindistan və digər inkişaf etməkdə olan ölkələr, öz iqtisadi güclərini və siyasi təsir imkanlarını artıraraq, qlobal müzakirələrdə daha çox yer tuturlar. Bu, eyni zamanda inkişaf etməkdə olan ölkələrin mövqeyini gücləndirir.
Çoxqütblü bir dünya, beynəlxalq əməkdaşlığı stimullaşdırar. Müxtəlif ölkələr arasında iqtisadi, siyasi və mədəni əməkdaşlıq, qlobal problemlərin, məsələn, iqlim dəyişikliyi, terrorizm və pandemiyalar kimi məsələlərin həllində daha effektiv yanaşmaların ortaya çıxmasına səbəb olacaq. Paralel təşkilatlar bu əməkdaşlığı artırmaq üçün vasitəçilik edə bilər.
Dünyanın təkqütblülükdən və avrosentrizmdən qurtulması, beynəlxalq münasibətlərin daha ədalətli və balanslı bir şəkildə inkişaf etməsinə imkan tanıyır. Paralel beynəlxalq təşkilatların yaradılması, güc balansının təmin edilməsi və mədəni müxtəlifliyin tanınması, qlobal səhnədə daha geniş əməkdaşlıq və dialoq üçün zəmin yarada bilər. Bu yolla, daha ədalətli və davamlı bir dünya qurmaq mümkün olacaq".
Qeyd edək ki, “WikiLeaks”in qurucusu Culian Assanj bu ilin iyun ayında Britaniya həbsxanasından azad edilib və Avstraliyaya uçub. O, ittihamlardan biri üzrə özünü təqsirli bilməyə razılaşıb və ABŞ hakimiyyəti bunun üçün onun ekstradisiyasını tələb etməkdən imtina edib. Bir neçə il Ekvador səfirliyində gizlənən, sonra isə London yaxınlığındakı həbsxanada saxlanılan Assanj Amerika tarixində məxfi sənədlərin ən böyük sızdırılmasında ittiham olunurdu. London Ali Məhkəməsi 2019-cu ildən bəri Belmarş həbsxanasında saxlanılan “WikiLeaks”in qurucusu Culian Assanjı zaminə buraxıb. “WikiLeaks”in nümayəndələri bildiriblər ki, o, həyat yoldaşı və uşaqlarının olduğu Avstraliyaya gedib. Təşkilat jurnalistin ABŞ prokurorluğu ilə sövdələşmənin bağlandığını təsdiqləyib. “Bu, mətbuat azadlığı müdafiəçiləri, qanunvericilər və BMT-yə qədər müxtəlif siyasi spektri təmsil edən liderləri əhatə edən qlobal kampaniyanın nəticəsidir. Bu, ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyi ilə uzunmüddətli danışıqlara şərait yaratdı və hələ rəsmi olaraq tamamlanmamış sövdələşməyə səbəb oldu. Biz ən qısa zamanda əlavə məlumat verəcəyik”, - "WikiLeaks"in X sosial şəbəkəsindəki məlumatda qeyd olunub.
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
27 Sentyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ