Onlayn ictimai-siyasi qəzet
ABŞ-ın dini hesabatında erməni izi
"Bu hesabatların məqsədi Azərbaycana təzyiq etməkdir"
ABŞ-ın Dini Azadlıq Komissiyasının bu günlərdə dünyada dini azadlıqların vəziyyətinə dair növbəti illik hesabatını dərc edib. Artıq bir neçə ildir Azərbaycana qarşı qərəzini açıq şəkildə nümayiş etdirən komissiyanın builki hesabatında da ölkəmizlə bağlı qeyri-obyektiv və əsassız iddialar əks olunub. Hesabatda diqqətçəkən məqam isə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi kontekstində erməni dini və mədəni irsinin qorunması məsələsidir...
Siyasi şərhçi Azər Hüseynov mövzunu “Yeni Müsavat”a şərh edərkən deyib ki, Azərbaycanda dini fəaliyyətlə bağlı səsləndirilən bu yanaşma əslində xristian icmalarının fəaliyyəti ilə bağlıdır: Yəni daha çox onları mərkəzə çəkmək üçündür. Azərbaycan cəmiyyətində olan hər kəs bilir ki, ölkəmizdə xüsusilə xristian və digər qeyri-müsəlman dini icmalarının fəaliyyətinə heç bir məhdudiyyət yoxdur. Hətta bu icmalar ölkə qanunları çərçivəsində tam rahat və sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərir, heç bir maneə ilə üzləşmirlər.
Şəxsən mənim yaşadığım ərazidə “Yəhova Şahidləri” dini icması fəaliyyət göstərir. Onlar yalnız dini ayinlərini icra etməklə kifayətlənmir, eyni zamanda açıq şəkildə təbliğat aparır, öz fikirlərini geniş auditoriyaya çatdırırlar. Onları nə tutan var, nə döyən var, nə də onlara hər hansı bir məhdudiyyət qoyan var.
Bundan əlavə, Azərbaycanda müxtəlif yəhudi dini icmaları sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərir. Bakı və Qubadakı sinaqoqlar açıqdır, bu icmalara dövlət tərəfindən heç bir təzyiq yoxdur. Rus Pravoslav Kilsəsi Azərbaycanda rahatlıqla fəaliyyət göstərir və öz inanclarını tam azad şəkildə yaşadır. Bakının mərkəzində isə Roma Katolik Kilsəsi - Vatikanın rəsmi təmsilçiliyi mövcuddur. Bu kilsə geniş əraziyə malikdir və içərisində lazımi bina kompleksi də yer alır.
Azərbaycan cəmiyyəti kifayət qədər tolerant və eyni zamanda sekulyardır. Ölkədə müxtəlif dinlərin nümayəndələri yanaşı və qarşılıqlı hörmət içində yaşayır. Bəlkə də, hətta bəlkə deyil, ümumiyyətlə Cənubi Qafqazın fərqliliklərə ən dözümlü cəmiyyəti Azərbaycandadır. Burada hər bir dinin nümayəndəsi öz inancını rahat şəkildə yaşaya bilir. Bu reallığı hər kəs görür və yaşayır. Bəs o zaman beynəlxalq hesabatlarda niyə fərqli mənzərə yaradılır? Ümumiyyətlə, beynəlxalq hesabatlar nə üçündür? Müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar hər il müxtəlif “hesabatlar” hazırlayaraq Azərbaycanda dini azadlıqların pozulması ilə bağlı məlumatlar yayırlar. Əslində bu hesabatların məqsədi dini azadlıqlarla bağlı real vəziyyəti əks etdirmək deyil, geosiyasi maraqlara xidmət etmək, Azərbaycana təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunmaqdır".
Analitik əlavə edib ki, bu cür hesabatlarda müsəlman icmalarını da işin gözünə qatmaq, sadəcə, manipulyasiya məqsədi daşıyır: “Burada məqsəd guya obyektiv bir yanaşma nümayiş etdirmək və Azərbaycanın qərəzsiz şəkildə tənqid olunduğunu göstərməkdir. Əksinə, biz dini irsin, dini azadlıqların ən çox məhdudlaşdırıldığı, dağıdıldığı, təhqir edildiyi başqa bir reallıqla - Ermənistanın davranışları ilə rastlaşmışıq. Azərbaycan xalqının dini və mədəni irsi Ermənistan və Qarabağda məqsədli şəkildə dağıdılıb. Hətta məscidlər belə yox edilib, məzar daşları yerlə bir edilib. İşğal dövründə 60-dan çox məscid məhv edilib, qalan məscidlərdə isə donuz və mal-qara saxlanılıb. Müsəlman qəbiristanlıqları tamamilə yerlə bir edilib, məzar daşları sökülərək tikinti materialı kimi istifadə edilib. Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl və digər şəhərlər dağıdılaraq xarabalığa çevrilib, burada dini abidələrdən əsər-əlamət qalmayıb. Bu vandalizmi hər kəs görüb, bütün dünya şahid olub. Azərbaycan isə 44 günlük müharibədə öz ərazi bütövlüyünü bərpa edərkən heç bir dini referansa istinad etmədi, müharibəni beynəlxalq hüquq çərçivəsində apardı. Bəs Ermənistan nə etdi? Ermənistanın hərbi texnikalarının üzərində xaç işarələri çəkildi, bu müharibəyə dini motivlər qatılmağa çalışıldı. Erməni keşişlər müharibəni dini müstəviyə daşımaq üçün cəhdlər etdi, əsgərləri "müqəddəs müharibəyə" çağırdı. 44 günlük müharibə və ondan əvvəlki dövrdə Azərbaycan tərəfindən əlində silah hansısa mollanın cəbhədə müharibəni dini cəhətdən şüarlaşdırdığını heç kim görməyib. Lakin erməni keşişlərin hər iki müharibədə dini alət kimi istifadə olunması tamamilə ortadadır. Bütün bunlar niyə beynəlxalq hesabatlarda görünmür? Bütün bu faktlar ortada olduğu halda, nə hikmətdirsə, bu cür hesabatlarda Azərbaycanın dini azadlıqlara basqı etdiyi, Ermənistanda isə “tolerantlıq hökm sürdüyü” iddia edilir. Azərbaycanlılar Ermənistanda var idimi? Yox idi. Çünki onlar zorla qovulmuşdu, qətlə yetirilmişdi. Ermənistanda məscidlər, qəbiristanlıqlar salamat qaldımı? Xeyr. Hər şey məhv edildi, talandı, yerlə bir edildi. Bəs bu faktlar niyə hesabatlarda yoxdur? Azərbaycanda ermənilər yaşayırdı və yaşayır. İşğal dönəmində, müharibə dövründə belə Azərbaycanın işğaldan kənar hissəsində minlərlə erməni yaşayırdı və onlara qarşı heç bir ayrı-seçkilik edilmirdi. Ermənistanda isə bir nəfər də olsun azərbaycanlı qalmadı. Bakıdakı erməni kilsəsi qorundu, amma Göyçədə, Zəngəzurda bir dənə də olsun Azərbaycan dini abidəsi salamat qalmadı.
Bütün bunlar niyə beynəlxalq təşkilatların diqqətindən kənarda qalır? Bu suallara cavab verməyə heç kim cəsarət etmir. Çünki bu suallar bütün bu hesabatların arxasında duran geosiyasi oyunları üzə çıxarır".
Azər Hüseynov qeyd edir ki, dini durumla bağlı hazırlanan istənilən hesabat xarici siyasətdə, sadəcə, bir alət kimi istifadə olunur: “Azərbaycanın dini tolerant bir ölkə olduğunu görmək üçün yalnız onun əhalisinin dini və milli tərkibinə diqqət yetirmək kifayətdir. Bütün bunlar beynəlxalq hesabatlarda yoxdursa, o zaman sual yaranır: bu hesabatlar həqiqəti əks etdirmək üçündür, yoxsa siyasi manipulyasiya vasitəsidir?”
Yazını hazırladı: Afaq MİRAYİQ
XƏBƏR LENTİ
05 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ