Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Ukrayna çətin seçim qarşısında: Zelenski hansı qərarı verəcək?
Bu günlər Ukrayna ərazisindən qaz tranzitinin gələcəyi ilə bağlı dönüş nöqtəsi hesab olunur. Əgər 2025-ci il yanvarın 1-nə qədər razılaşma əldə olunmasa, Ukrayna qaz nəqli sistemi vasitəsilə milyardlarla kubmetr Rusiya qazı Avropaya nəql olunmayacaq.
Nəqlin davam etməyəcəyini elan etsə də, Ukrayna çox çətin seçim qarşısındadır.
Musavat.com-un xəbərinə görə, Bloomberg yazır ki, Ukrayna 2024-cü il dekabrın 31-də tranzit müqaviləsinin müddəti bitdikdən sonra Rusiya qazının Ukrayna ərazisindən tranzitinin uzadılmasını tələb edən bəzi Mərkəzi Avropa şirkətləri, o cümlədən Slovakiya tərəfindən təzyiq altındadır.
Prezident Vladimir Zelenski dəfələrlə bəyan edib ki, müqavilə başa çatdıqdan sonra Kremlin döyüş maşınına fayda verən Rusiya qazının Ukrayna ərazisindən tranzitinə icazə verməyəcək. Onun sözlərinə görə, o, digər ölkələrdən qazın nəqlinə razıdır, baxmayaraq ki, mənbələrə görə, Rusiyadan qaz tranziti tamamilə istisna edilmir.
Ukrayna lideri qərar qəbul edərkən ölkənin 38 min 600 kilometrlik qaz kəməri sisteminin qorunmasının vacibliyini nəzərə almalıdır. Son üç il ərzində bu şəbəkəyə Rusiya qazı axdığı üçün vurulmayıb. Təchizat kəsilərsə, sistem hədəfə çevrilə bilər, qaz anbarı və elektrik enerjisi mənbələri artıq qışda Ukraynada evlərin qızdırılmasını çətinləşdirəcək əlavə texniki problemlər yarada bilər.
Brüsseldəki CEPS analitik mərkəzinin baş elmi işçisi Kristian Eqenhofer “Ukrayna infrastrukturu üçün risklər məsələsi diplomatik müzakirələrdə rezonans doğurur” deyir: “Bu, Zelenski tranziti davam etdirməyə razı olarsa, onun həyat xətti ola bilər”.
Eyni zamanda Egenhofer qeyd edib ki, “qaz danışıqları Ukraynadan kənarda da əhəmiyyət kəsb edəcək”. Həm Putin, həm də Fiko üçün ən sərfəli variant avropalı alıcılar üçün qazı birbaşa Qazprom-dan almağa davam etmək olardı. Belə olan halda Rusiya Aİ bazarında gəliri vasitəçilərlə bölüşdürməyə ehtiyac olmadan qalacaq, Slovakiya isə əlavə tranzit xərclərinə qənaət edəcək. Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, danışıqlar davam edir və son anda razılaşmanın mümkünlüyü tamamilə istisna oluna bilməz.
PRISM-in baş analitiki Botha İlyas deyir: “Rusiya qazı ilə bağlı çəkişmə Aİ üzvləri arasında ixtilaf yaradır. Bu, Ukraynaya Avropa dəstəyinin sona çatmasında maraqlı olan Rusiyanın xeyrinədir”.
Rusiya və Ukrayna arasında hökumətlərarası sazişin olmaması Avropa şirkətlərinin iştirakı ilə kommersiya müqaviləsi bağlamaq imkanını çətinləşdirir, lakin istisna etmir. Slovak qaz şirkəti Slovensky Plynarensky Priemysel AS və onun qaz şəbəkəsi operatoru Eustream AS - Macarıstanın MOL Hungarian Oil and Gas Plc ilə birlikdə Avstriya və İtaliyadan olan ticarət birlikləri və iri sənaye istifadəçiləri Zelenskini tədarükün davam etdirilməsinə icazə verməyə çağırıblar. Müzakirə olunan həcm ildə 15 milyard kubmetrdir.
Son tarix yaxınlaşdıqca, alternativ həll yolları nəzərdən keçirilir. Mənbələrin məlumatına görə, SPP Azərbaycanın dövlət neft şirkəti ilə qaz tədarükü ilə bağlı danışıqlar aparır. Bunun üçün “Qazprom” və SOCAR arasında mübadilə tələb oluna bilər ki, bu zaman Azərbaycan şirkəti avropalı alıcılara tədarük etmək üçün müvafiq həcmləri Rusiyadan alsın.
Macarıstanın baş naziri Viktor Orban da Rusiya qazının satış məntəqəsinin Rusiya ilə Ukrayna arasındakı fiziki sərhədə köçürülməsini təklif edib ki, bu da qazın mülkiyyət hüququnu avropalı alıcılara ötürəcək və Ukraynanı Aİ ilə azad ticarət sazişi çərçivəsində tranzitlə təmin etməyə məcbur edəcək.
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
29 Dekabr 2024
28 Dekabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ