Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Putin Trampa Baydenin haqlı olduğunu anlatdı: Rusiya Ukraynanı tam və sərvətləri ilə istəyir
Daha təcrübəli dövlət başçısı olan prezident Vladimir Putin, adətən, emosional qərarlar qəbul edən və ABŞ-ın gücünı güvənib, onların mütləq reallaşacağına sadəlövcəsinə inanan Ağ Ev sahibi Donald Trampı siyasi məğlubiyyətə yaxınlaşdırır... Ancaq Ağ Ev sahibi əgər, yeni sanksiyalarla hədələdiyi Kreml ilə bağlı əsas səhvindən geri dönüb, Bayden administrasiyasının mövqeyinə qayıtmaq variantını seçərsə, onda Rusiya üçün “böyük fəlakət”in başlanğıcı barədə danışmaq lazım gələcək...
Ukrayna savaşı artıq ABŞ üçün ciddi problemə çevrilməyə başlayıb. Belə ki, Tramp administrasiyasının qarşıya qoyduğu hədəflər bir-birinin ardınca boşa çıxmaqdadır. Üstəlik, zaman keçdikcə, Ağ Ev Ukrayna savaşının dayandırılması ilə bağlı başlatdığı “sülh prosesi”ndə daha qəliz vəziyyətə düşür. Xüsusilə də, prezident Donald Trampın hələ srçkilərdən öncə verdiyi bütün vədlərin reallıqdan uzaq qalması hazırda yalnız Ağ Ev sahibinin şəxsi nüfuzuna deyil, həm də ABŞ-ın beynəlxalq imicinə sarsıdıcı zərbələr vurur. Və indi artıq parçalanmış kollektiv Qərb daxilində ABŞ-a qarşı müqavimət göstərilməsinin mümkünlüyünə daha çox əmin olmağa başlayıblar.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, prezident Donald Trampın ən böyük səhvlərindən biri məhz Ukrayna savaşını cəmisi bir gün ərzində həll edə biləcəyini bəyan etməsiydi. Çünki Ukrayna savaşının başlanma səbəblərini və müharibənin doğurduğu nəticələrə başlı situasiyanı nəzərə aldıqda, bunun mümkün olmayacağını anlamaq qətiyyən çətin deyildi. Sonrakı mərhələdə Ağ Ev sahibinin bu barədə vədinin iflasa uğraması da bu reallığı təsdiqləmiş oldu. Halbuki, prezident Donald Tramp öz səlahiyyətlərinin icrasına başlamazdan öncə emissarlar üzərindən Rusiya lideri Vladimir Putinlə müəyyən anlaşmalara da nail olmuşdu. Və bu baxımdan, gizli Tramp-Putin sövdələşməsi barədə iddiaların olması da qətiyyən təəccüb doğurmurdu.
Ancaq sonrakı mərhələdə Ukrayna savaşının Tramp-Putin sövdələşməsi çərçivəsində sona çatmasında maraqlı olmayan dövlətlərin müqaviməti daha güclü şəkildə proseslərin inkişaf istiqamətlərinə təsir göstərməyə başladı. Nəticədə danışıqlar prosesinin uzanması, buna paralel olaraq, rəsmi Kiyevin də inadkar etiraz potensialı Ağ Evi qəliz situasiya ilə üzləşdirdi. Üstəlik, zaman keçdikcə, sülh prosesində şərtlər də ciddi şəkildə dəyişməyə başladı. Xüsusilə də, Rusiyanın mövcud situasiyadan yararlanmaq həvəsi Kreml və Ağ Ev arasında müəyyən ziddiyyətlər yaratdı. Və məlum oldu ki, Kremlin ABŞ-ın üzləşdiyi qəliz situasiyanı Rusiyanın əsas hərbi-siyasi narrativlərinin reallaşmasına yönəltməyin mümkünlüyü ilə bağlı qənaətləri güclənir.
Ona görə də, hazırda Kremlin Tramp administrasiyasını ciddi şəkildə qıcıqlandıra biləcək mövqeyə doğru keçid etməsi qətiyyən təəccüblü deyil. Çünki Kremldə artıq anlayırlar ki, kollektiv Qərb parçalanıb, ABŞ-ın ənənəvi müttəfiqləri ilə münasibətləri gərginləşib və Ağ Ev hazırda Ukrayna savaşının dayandırılması prosesində təklənib. Digər tərəfdən, Rusiya ABŞ-ın Ukrayna böhranının nizamlanması prosesinin sona çatdırılması üçün tələsdiyini də nəzərə alırlar. Yəni, Ağ Evin həm Ukraynanın təbii sərvətlərinin ələ keçirilməsinə yönəlik sazişin imzalanması, həm də atəşkəs təklifləri ilə İran probleminin həllinə imkan qazanması baxımından, “zaman divarı”na tuş gəldiyi şübhə doğurmur. Və Tramp administrasiyasının indi seytnot vəziyyətinə düşdüyünü inkar etmək çox çətindir.
Maraqlıdır ki, bir müddət öncəyə qədər ABŞ-la siyasi-diplomatik müzakirələri əsas prioritet kimi qabardan, bundan danışıqların inkişaf istiqamətlərindən məmnunluğunu ifadə edən Kreml indi Ağ Evin sülh təkliflərini “vurmağa” başlayıb. Kreml bununla ABŞ-a siyasi iradə nümayiş etdirmək potensialını ön plana çıxarır, beynəlxalq məkana da mesaj verməyə çalışır. Belə ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Trampın administrasiyasının Ukrayna savaşının dayandırılmasına yönəlik təkliflərini qəbul etmədiyini açıqlayıb. Və bu, ABŞ-ın prioritet hədəflərinə sarsıdıcı zərbə olmaqla yanaşı, həm də Ağ Evin son vaxtlara qədər yürütdüyü siyasi kursun artıq iflasa uğradığını göstərir.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyindən bildirilib ki, Kreml ABŞ-ın təkliflərini "olduqca ciddi hesab edir", amma onları olduğu kimi qəbul etmək mümkün deyil. Əsas arqument isə ondan ibarətdir ki, ABŞ-ın təklifləri hazırda daha çox müvəqqəti atəşkəsə yönəlib, Kreml isə Ukrayna savaşının “başlanğıc səbəblər”inin həllini daha vacib hesab edir. Ən əsasısa, Rusiya öz mövqeyini və prioritetlərini tam dəqiq şəkildə müəyyənləşdirib. Yəni, ABŞ və Rusiya arasında olduca ciddi mövqe ziddiyyətləri mövcuddur, Kremldə hesab edirlər ki, Ağ Evin problemin həllinə yönəlik təkliflərinə mütləq prinsipial düzəlişlər olunmalıdır. Və bu, o deməkdir ki, Kreml artıq Ukrayna savaşının Ağ Evin mövqeyinə deyil, məhz Rusiyanın maraqlarına uyğun həllində israrlıdır.
Belə anlaşılır ki, ABŞ və Rusiya arasında pozitiv təmaslar mərhələsi artıq sona çatmaqdır. İndi hər iki tərəf istər-istəməz əvvəlki qarşıdurma dövrünə qayıdılmasına səbəb olacaq addımların atılmasına məcbur qalıb. Belə ki, Kreml savaşının “başlanğıc səbəblər”ini qabardarkən, əslində, dolayısı ilə Ukraynanın tamamilə Rusiyanın nəzarətinə verilməsini tələb etmiş olur. Hər halda, Rusiya cəmisi üç gün ərzində Kiyevdə qələbə paradı keçirtmək hədəfi ilə savaşa başlamışdı. Yəni , Ukraynanı tamamilə işğal etmək niyyətinə sadiq qaldığına eyham vuran Kreml əslində, ABŞ-ın əsas hədəfi olan rəsmi Kiyevlə “təbii sərvətlər” sazişini imzalanmasına da qarşı çıxmış olur. Və bu, o deməkdir ki, Kreml Ukraynanın təbii sərvətlərinə iddialıdır, onun ən azından, Rusiya ilə bölüşdürülməsində israrlıdır.
Məsələ ondadır ki, Kremldə ABŞ-ın sazişi imzalamasından sonra Ukraynanın Rusiya üçün toxunulmaz ölkə olacağını anlayırlar. Üstəlik, sonrakı mərhələdə Ukraynada müxtəlif təhlükəsizlik bəhanələri ilə Ukraynada NATO ölkələrinin hərbi kontingentlərinin yerləşdirilə biləcəyini nəzərə alırlar. Ona görə də, Rusiya ABŞ-la başladılmış müzakirə prosesini qəlizləşdirərək, pozulmasına çalışır. ABŞ-ın öz müttəfiqləri ilə münasibətlərinin pozulduğu bir şəraitdə hadisələrin belə inkişafı Rusiya üçün cəlbedici görünür. Və bu baxımdan, yaxın vaxtlarda ABŞ-Rusiya ziddiyyətlərinin ciddi gərginliyə və sərt qarşıdurmaya çevcrilə biləcəyi qətiyyən istisna deyil.
Belə anlaşılır ki, daha təcrübəli olan prezident Vladimir Putin daha çox emosional qərarlar qəbul edən və onların mütləq reallaşacağına inanan Ağ Ev sahibi Donald Trampı siyasi məğlubiyyətə yaxınlaşdırıb. Əgər, Ağ Ev bu məğlubiyyətlə barışarsa, Rusiya Ukraynanın gələcək taleyi ilə bağlı həlledici qərar vermək şansı qazana bilər. Ancaq Kremli yeni sanksiyalarla hədələyən Ağ Ev Bayden administrasiyasının mövqeyinə qayıtmaq variantını seçərsə, onda Rusiya üçün “böyük fəlakət”in başlanğıcı barədə danışmaq lazım gələcək. Və bu, o deməkdir ki, ABŞ-ın yenidən öz ənənəvi müttəfiqləri ilə yaxınlaşmaq ehtimalını nəzərə almağa həvəsli olmayan Rusiya böyük risk almaqdadır.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
03 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ