Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Paşinyan “yaxınlaşan fəlakət” mesajı verdi: Türk İttifaqı tezliklə hərəkətə keçəcək və...
Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanı gözləyən real təhlükənin əhatə dairəsini artıq daha yaxşı təsəvvür edir və ABŞ və Qərbin uydurma “erməni dövləti”ni xilas edə bilməyəcəyinin fərqindədir... Ona görə də, hazırda siyasi manipulyasiyalar edərək, zaman qazanmağa cəhd göstərən rəsmi İrəvanın Azərbaycanla yekun sülh sazişini imzalamaq üçün yalvarmaq məcburiyyətində qala biləcəyi də qətiyyən istisna deyil...
Cənubi Qafqazda sülh prosesinin dalana dirənməsində əsasən iki səbəb daha ön planda yer alır. Belə ki, rəsmi İrəvan bir tərəfdən, Ermənistan cəmiyyətinin sərt reaksiyasından çəkinir. Ona görə də, Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması istiqamətində praktiki addımlar atmağa cəsarət göstərmir. Xüsusilə də, Paşinyan hakimiyyətinin bundan sonrakı siyasi mərhələdə Ermənistanda 2026-cı ildə keçiriləcək növbəti parlament seçkilərinin təsiri altında olacağı da qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvan üçün situasiyanın nə qədər qəliz olduğunu təxmin etmək o qədər də çətin deyil.
Digər tərəfdən, rəsmi İrəvan Ermənistanın beynəlxalq himayədarlarından da tamamilə asılı vəziyyətə düşüb. Belə asılılıq isə Paşinyan hakimiyyətini regional sülh prosesində müstəqil siyasi iradə nümayiş etdirmək şansından məhrum buraxır. Çünki Ermənistanın beynəlxalq himayədarlarının – ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın Cənubi Qafqazda geopolitik prioritetləri hələlik regional sülh prosesi ilə kəskin ziddiyyət təşkil edir. Və bu səbəbdən də Cənubi Qafqazda daha çox silahlı toqquşmalarda maraqlı olan Ermənistanın beynəlxalq himayədarları sülh prosesinin uğur qazanmasına əngəl törətməyə cəhd göstərirlər.
Əslində, regional sülh prosesinə qarşı əsas təhlükə də məhz Cənubi Qafqaza aidiyyatı olmayan Qərb siyasi dairələrinin kobud kənar müdaxiləsindən qaynaqlanır. Belə ki, Ermənistanı "geopolitik müstəmləkə"yə çevirməyə nail olmuş ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Cənubi Qafqazda yalnız pozuculuq fəaliyyəti ilə bu regionda öz hədəflərini reallaşdırmağa can atırlar. Bu baxımdan, rəsmi İrəvanın ABŞ və Qərbin birbaşa icazəsi olmadan Azərbaycanla yekun sülh sazişinin imzalamağa cəsarət edəcəyi qətiyyən inandırıcı görünmür. Və bu baxımdan, Ermənistanın Azərbaycanla yekun sülh sazişini imzalamağa nə vaxt hazır ola biləcəyi müəmmalı olaraq, qalmaqdadır.
Ancaq rəsmi İrəvan nə qədər sülh prosesini manipulyasiya etməyə çalışsa da, əslində, hazırda zaman Ermənistanın əleyhinə işləyir. Düzdür, Paşinyan hakimiyyəti ABŞ və Qərbin Ermənistana verdiyi dəstəyə ümidlərini hələlik qorumaqda davam edir. Bununla belə, rəsmi İrəvan Azərbaycanla yekun sülh sazişini imzalayaraq, Ermənistanın inkişaf perspektivlərinin önünü açmaq imkanlarının böyük ölçüdə itirilə biləcəyini də artıq anlamağa başlayıb. Və bu baxımdan, Ermənistanın hakim siyasi dairələrində müəyyən təlaşın olması əslində, o qədər də təəccüblü deyil.
Məsələ ondadır ki, Suriya böhranının nizamlanması ilə bağlı prosesin indiki nəticələri Ermənistan cəmiyyətində və siyasi dairələrində ciddi narahatlıq doğurub. Belə ki, rəsmi İrəvan İranın Ermənistana davamlı dəstəyinə böyük ümidlər bəsləyirdi. Eyni zamanda, Qərbə inteqrasiya siyasəti yürüdən rəsmi İrəvanın Kremllə ciddi ziddiyyətləri olsa da, Rusiyanın Türkiyənin Cənubi Qafqazda tam yerləşməsi qarşısında əsas bloklayıcı geopolitik faktor kimi qəbul edirdi. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvan üçün həm Rusiyanın, həm də İranın Cənubi Qafqaza təsir gücünün qorunub, saxlanması böyük əhəmiyyət daşıyır.
Ancaq Suriyada Rusiya və İranın məğlub olaraq, geri çəkilmək məcburiyyətində qalması indi rəsmi İrəvanı ciddi şəkildə narahat etməyə başlayıb. Çünki Suriyada “proksi qüvvələri” sıradan çıxarılaraq, zəiflədilmiş İranın Cənubi Qafqaza təsir imkanları da ciddi şəkildə məhdudlaşıb. Buna paralel olaraq, hən Suriyada məğlub olan, həm də Ukrayna “savaş bataqlığı”nda hərbi-siyasi potensialının tükətmək üzrə olan Rusiyanın da Cənubi Qafqazda çevik manevr imkanları artıq şübhə doğurmaqdadır. Və bu, o deməkdir ki, Ermənistan üçün böyük önəm daşıyan Rusiya-İran cütlüyü hazırda Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərə təsir mexanizmlərindən uzaq qalmağa başlayıb.
Bütün bunlar Ermənistan cəmiyyətində Türk İttifaqı ilə bağlı dərin xof yaradıb. Belə ki, indi erməni siyasi dairələri Türkiyənin Suriyadan sonra Cənubi Qafqaza da yerləşməyə çalışa biləcəyindən narahardırlar. Əsas iddilarsa ondan ibarətdir ki, Rusiya və İranın Cənubi Qafqazda təsir mexanizmlərinin sıradan çıxmaqda olduğu bir şəraitdə Türkiyənin bu regiona yolu tamamilə açılıb. Ona görə də, Türkiyə Azərbaycanla ortaq şəkildə Cənubi Qafqazı tamamilə nəzarət altına almaq imkanlarını artırıb. Və bu, ilk növbədə Ermənistanın gələcək taleyini ciddi təhlükə altına sala biləcək faktor hesab olunur.
Belə anlaşılır ki, erməni siyasi dairələri Türkiyə və Azərbaycanın ortaq geopolitik addımları qarşısında ABŞ və Qərbin Ermənistana dəstəyinin yetərli olmayacağı qənaətinə gəlməyə başlayıblar. Yəni, hesab olunur ki, Türk İttifaqı yaxın vaxtlarda Cənubi Qafqazda həlledici səviyyədə hərəkətə keçərsə, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Ermənistanı xilas etməkdə gücsüz qala bilər. Əslində, erməni siyasi dairələrinin bu qənaəti həqiqətdən o qədər də uzaq deyil. Və Paşinyan hakimiyyətinin Qərbə güvənərək, sülh prosesini manipulyasiya etməsi, indi Ermənistanı çıxılmaz vəziyyətə salmaq üzrədir.
Maraqlıdır ki, son vaxtlar Ermənistanın hərbi-siyasi dairələri iki paralel iqtiqamətlər üzrə addımlar atmaqla, diqqəti çəkirlər. Belə ki, Ermənistan ordusu Azərbaycanla sərhəd bölgəsində atəşkəsi yenidən pozmağa başlayıb. Bəzi ehtimallara görə, bu, Paşinyan hakimiyyətini Azərbaycanla yekun sülh sazişini imzalamaq şansından məhrum buraxmaq məqsədilə edilir. Digər tərəfdənsə, baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistan cəmiyyətinə növbəti dəfə yekun sülh sazişinin imzalanmasının qaçılmazlığı barədə mesajlar verməyə başlayıb. Və bu baxımdan, Ermənistan cəmiyyətində sülh tərəfdarları ilə savaşa üstünlük verənlər arasında kəskin qarşıdurmanın olduğöunu da düşünmək olar.
Təbii ki, Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanı gözləyən real təhlükənin əhatə dairəsini erməni radikal-revanist müxalif qüvvələrdən daha yaxşı anlayır. Hər halda, erməni radikal-revanşistlərin Azərbaycanla növbəti savaşa nail olacaqları təqdirdə, ABŞ və Qərbin Ermənistanı xilas edə bilməyəcəyinin fərqindədir. Və bu halda, Ermənistanın gələcək taleyinin ciddi suallar doğuracağını elə indidən də təxmin etmək olar.
Ona görə də, Türk İttifaqının tezliklə hərəkətə keçəcəyi barədə “yaxınlaşan fəlakət” mesajı verən Paşinyan hakimiyyəti indi əvvəlcə Azərbaycanla yekun sülh sazişinin imzalanması, ardıncasa Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılmasının yeganə çıxış yolu olduğunu təbliğ etməyə çalışır. Belə davam edərsə, son vaxtlara qədər siyasi manipulyasiyalar edərək, zaman qazanmağa cəhd göstərən rəsmi İrəvanın Azərbaycanla yekun sülh sazişini imzalamaq üçün yalvarmaq məcburiyyətində qala biləcəyi də qətiyyən istisna deyil.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
08 Yanvar 2025
07 Yanvar 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ