Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Omanda nələr baş verib: İsrail niyə İranı vurmaqda israrlıdır?! The Washington Post yazır
ABŞ və İran 10 ildən sonra ilk dəfə bir masa arxasında – Trampın emissarı və Tehran rejimi üz-üzə gəldi
ABŞ ilə İran arasında on ildən bəri davam edən buz dövrü Muskatda sındı. The Washington Post qəzetinin 12 aprel tarixli eksklüziv reportajına əsasən, tərəflər ilk dəfə birbaşa təmasa gəliblər – həm də regionda gərginliyin pik həddə çatdığı, hərbi eskalasiyanın nəfəs verdiyi bir vaxtda.
Musavat.com bildirir ki, Omanın paytaxtı Muskatda baş tutan bu tarixi dialoq ABŞ-İran münasibətlərində on illik səssizliyin ardından ilk ciddi diplomatik görüş kimi dəyərləndirilir. Danışıqlarda ABŞ Prezidenti Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff və İranın xarici işlər nazirinin müavini Abbas Araqçi iştirak ediblər. Onlar ayrı-ayrılıqda vasitəçilərlə iki saatdan çox görüşdükdən sonra, Oman xarici işlər naziri Bədr Əl-Busəidinin iştirakı ilə qısa müddətlik birbaşa təmas qurublar.
Diplomatiyanın səssizcə qapısını döyən görüş
The Washington Post yazır ki, tərəflər arasında etimadsızlıq qalmaqda davam etsə də, bu ilk təmas pozitiv enerji və “konstruktiv ruh” ilə yadda qalıb. Ağ Evin verdiyi bəyanatda danışıqlar “önəmli addım”, “ümumi faydalı nəticəyə doğru başlanğıc” kimi qiymətləndirilib.
Araqçi isə görüşün “ümumi çərçivədə ilkin razılaşma yollarının müəyyən edilməsi məqsədilə aparıldığını” bildirib. ABŞ nümayəndəsi Vitkoff isə bu təmasın daha dərinə gedəcək yeni mərhələnin başlanğıcı olduğunu vurğulayıb. Danışıqların növbəti raundu artıq gələn həftə gözlənilir.
Raketlərin kölgələri altında diplomatik masa
Danışıqların fonunda isə bölgə böyük bir partlayış astanasındadır. İsrailin Qəzzada HƏMAS-a qarşı apardığı müharibə, ABŞ-ın Yəməndə husilərə hava zərbələri və İrana yaxın qüvvələrin aktivləşməsi – bütün bunlar diplomatiyanı zamanla yarışa sürükləyir.
ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki hərbi gücü son həftələrdə kəskin şəkildə artırılıb: ikinci aviadaşıyıcı qrup, B-2 bombardmançıları, F-35 qırıcıları, “Patriot” sistemləri bölgəyə daşınıb. The Washington Post yazır ki, Vaşinqton razılaşma əldə edə bilməzsə, İsrailin İranın nüvə obyektlərinə qarşı 2025-ci ildə hücum ehtimalı çox yüksəkdir.
Gələcək üçün sınaq: Sanksiyalar, uran və qırmızı xətlər
Tramp administrasiyası İranın nüvə silahı hazırlamasının qarşısını almaq üçün yeni və daha sərt bir sazişə nail olmaq istəyir. Tehran isə uran zənginləşdirməyə məhdudiyyət və beynəlxalq yoxlamalara daha açıq olmaq əvəzində nüvə ilə bağlı sanksiyaların qaldırılmasını tələb edir.
Bu arada İran daxilində də təlatümlər səngimir. Xamenei rejimi xalqı bu danışıqlardan həddən artıq ümidlənməməyə çağırır. O, bu cür açıq mesajlarla bir tərəfdən hökumətə imkan verir, digər tərəfdən isə ABŞ-a etimadsızlıq mesajını gücləndirir.
Vaxt daralır – razılaşma və ya fəlakət?
Danışıqların arxasında oktyabr ayında başa çatan “snapback” mexanizmi dayanır. Əgər bu tarixə qədər razılaşma əldə olunmasa, Avropa ölkələri də İranı sanksiyalarla sıxışdıracaq. İran isə cavab olaraq BMT-nin nüvə sazişindən çıxmaq və beynəlxalq müfəttişləri ölkədən qovmaqla hədələyir.
Bütün bunlar baş verərkən, The Washington Postun reportajında bir cümlə diqqət çəkir:
“Bu danışıqlar asan olmayacaq. Hər iki tərəfin böyük qətiyyət göstərməsi lazım olacaq.”
Bəli, ya yeni saziş, ya da region üçün fəlakətli bir qarşıdurma – diplomatiya zamanla yarışır, qırmızı xətlər isə bir-birinə yaxınlaşır.
https://wapo.st/3Yuf78O
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
13 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ