Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Bu gün Novruzun ilk - Su çərşənbəsidir
Su çərşənbəsinin unudulan və yaşadılan adətləri hansılardır - bunları bilmək lazımdır...
Azərbaycanda bu il Novruz çərşənbələri fevral ayından başlayır. Bu gün, yəni fevralın 25-i Su çərşənbəsi ilə başlayır, ardınca Od çərşənbəsi martın 4-də, Yel çərşənbəsi martın 11-də və İlaxır çərşənbə olan Torpaq çərşənbəsi martın 18-də qeyd ediləcək. Novruz bayramının axşamı isə martın 20-sinə təsadüf edir.
Su çərşənbəsi Novruz bayramının ilk çərşənbəsi olaraq, eyni zamanda evlərdə bayrama hazırlıqların başladığı gündür. Bu gündən etibarən hər çərşənbənin özünəməxsus təntənə və adətləri ilə bağlı fəaliyyətlərə başlanır. Xalq arasında “Yalançı”, “Əzəl çərşənbə”, “Sular Novruzu”, “Gözəl çərşənbə” kimi müxtəlif adlarla tanınan bu gündə təbiətə və onun elementlərinə olan bağlılıq ön plana çıxır. Su çərşənbəsinin qeyd olunmasında kainatın yaranması ilə bağlı inanclar da böyük əhəmiyyət kəsb edir; xüsusilə suyun təzələnməsi, yenilənməsi və təbiətin canlanması kimi simvolik mənalar da bu günə xasdır.
Bu günün əsas atributu su ilə əlaqəlidir. Hər bir çərşənbənin özünəməxsus adətləri olduğu kimi, Su çərşənbəsinin də özünəməxsus adətləri var. Ən məşhurlarından biri, səhər saatlarında axar suyun üstünə gedərək üzərindən atılmaqdır. Bu, insanların xəstəliklərdən və bədbəxtliklərdən qurtulmalarına, bədxah enerjilərin aradan qalxmasına inandıqları bir ənənədir. İnanılır ki, suya atılmaqla insanlar yeni, təmiz və saf bir başlanğıc əldə edirlər.
Bundan başqa, Su çərşənbəsi ilə bağlı unudulmağa başlayan ənənələrdən biri də qızların saçlarından kəsilən bir neçə telin axan çaya atılmasıdır. Bu, gənc qızların arzularının gerçəkləşəcəyinə dair bir ümid və inanc idi. Çaya atılan saç telinin su ilə birlikdə axması həmin il ərzində bərəkət və müsbət dəyişikliklər vəd edirdi. Axar sudan gətirilən su ilə evlərə və ağacların dibinə su səpilməsi də bərəkətin daha çox olmasına, illik işlərdə uğura səbəb olacağına inanılırdı.
Su çərşənbəsi ilə bağlı digər inanclardan biri də “lal su” gətirmək adətidir. Bu, bulaq suyu, çay suyu və ya arx suyu idi. Suya hər bir gənc qız üzüyünü atır, üzük suyun dibinə düşərkən cingiltili səslər eşidilərdi. Bu səslərin sayına görə qızın bəxtinin neçə il sonra açılacağına dair inanclar var idi. Üzük neçə dəfə cingildəsə, o qədər il sonra həmin qızın bəxti açılacaqdı. Bu ənənə həm də sevgi və ailə həyatında uğurlu bir dönəmin başlanğıcı kimi qəbul olunurdu.
Bir digər ənənə isə suyun təmizlənməsinə və bərəkətə dair inanclardır. Su çərşənbəsində evin damına buğda atılması və un çuvalının ağzının açıq saxlanılması, bərəkətin yayılması və hər kəsə çatması məqsədilə edilən bir işdir. Kişilər axar suyun qarşısını kəsməməli idi, çünki bunun insanın həyatına zərər gətirəcəyinə inanılırdı. Üstəlik, tonqallar yandıqdan sonra dövrəsinə üç cızıq çəkilməsi də bərəkətə dair inancların bir hissəsidir.
Çərşənbə süfrəsində təmiz suyun olması həm də Novruzun başlanğıcını simvollaşdırır. Bu, hər evin bərəkətə və bolluğa olan açıq münasibətinin əlamətidir. Səməni həmçinin Su çərşənbəsi süfrəsinə qoyulmağa başlanılır. Bu rəmz yazın gəlişi və əkinçiliyin bolluğunu simvollaşdırır. Əcdadlarımız bu göyərtməni növbəti ilin uğurlu və bərəkətli olacağına inanaraq hazırlamışlar.
Bütün bu inanclar, ənənələr və adətlər Novruz bayramının özünəməxsus dəyərini ortaya qoyur. Hər bir çərşənbə təbiətə, insanlara və həyatın müxtəlif sahələrinə olan dərin bağlılığı və hörməti ifadə edir. Su çərşənbəsinin əhəmiyyəti də məhz bu simvolizmdə, suyun təzələnməsində və həyatın yenilənməsində özünü göstərir. Beləliklə, builki Su çərşənbəsi yeni başlanğıcların, bərəkətin və sevginin bayramı olaraq qeyd ediləcək.
Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
25 Fevral 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ