Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Yeni virusun Azərbaycanda yaratdığı təlaş
Mütəxəssis hesab edir ki, bu cür halların qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlər həm vətəndaşlar, həm də aidiyyəti qurumlar tərəfindən lazımi səviyyədə yerinə yetirilsin
Macarıstanın xarici işlər və xarici iqtisadi əlaqələr naziri Peter Siyarto jurnalistlərlə söhbətində Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) baş direktoru Tedros Adhanom Qebreyesusla telefon danışığından bəhs edib. Bu barədə “Moskovskiy komsomolets” qəzeti məlumat verib. Məlumata görə, Peter Siyarto bildirib ki, Qebreyesusla söhbət zamanı metapnevmovirusun yayılması ilə bağlı vəziyyəti müzakirə ediblər.
Siyartonun sözlərinə görə, hazırda ÜST bu xəstəliklə bağlı pandemiya təhlükəsi görmür. “ÜST hesab edir ki, hazırda dünyada metapnevmovirus infeksiyası ilə bağlı pandemiya təhlükəsi yoxdur”, - deyə nazir qeyd edib. O, həmçinin, ÜST rəhbərinə istinadən əlavə edib ki, hazırda insanların sağlamlığının qorunması sahəsində fövqəladə vəziyyət barədə də söhbət getmir.
Düzdür, ÜST insan metapnevmovirusunun pandemiya yaratmaq potensialı olduğunu düşünmür. Amma ekspertlər qeyd edir ki, bu virus yerli epidemiyalara səbəb ola bilər. Çünki ölkəmizlə Çin arasında gediş-gəliş mövcuddur. Digər tərəfdən, əgər artıq Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rusiya və Türkiyədə bu virus qeydə alınıbsa, Azərbaycanda da yayılma ehtimalı yüksəkdir. Xüsusilə son vaxtlar insanlarda bir neçə gün, hətta həftələrlə yataqda xəstə vəziyyətdə qalması ilə xarakterizə olunan, ağır tənəffüs yolu xəstəlikləri bəlkə də insan metapnevmovirusudur. Xəstəliklə bağlı digər məqam da diqqət çəkir. İnsanlar bu virusa yoluxduqdan sonra əzələ, bel, sümük ağrılarından şikayət edirlər. Bu cür şikayətlər COVİD-19-da da müşahidə edilirdi. HMPV virusunda da belə ağrılar olmalıdırmı? Yoxsa əhali eyni anda COVİD-ə də yoluxublar?
Yeri gəlmişkən, Çində yayılan yeni metapnevmavirusun artıq İran ərazisinə çatdığı bildirilir. Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, ölkədə ilk yoluxma halları qeydə alınıb. İran mediası bununla bağlı iranlı millət vəkili Salman İshaqiyə istinad edib. Belə ki, o, bununla bağlı xəbərdarlıq edib: “İrana yeni bir virus daxil olub və hökumət rəsmiləri bunu insanlara bildirməlidir”.
Zülfüqar Yusifov
Mövzu ilə bağlı invaziv ağrı mütəxəssisi, Bakı Ağrı Klinikasının baş həkimi Zülfüqar Yusifov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikirlərini bölüşüb: “Metapneumovirusun yayılması haqqında məlumatlar genişlənməkdədir. Dünyanın müxtəlif ölkələrində, xüsusən də Çində və Qazaxıstanda, daha böyük əhali qrupları arasında yayılmalar müşahidə edilir. Uşaqlar arasında daha çox yoluxmanın olduğu qeyd edilir. Virus, digər yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarına səbəb olan viruslar kimi, müxtəlif tipik əlamətlərlə özünü büruzə verir ki, burada əsasən temperaturun yüksəlməsi, öskürək, burun axması və s. əlamətləri ön plana çıxır. Qeyd etmək lazımdır ki, bu virusun yayılma arealı nisbətən genişlənsə də, onun epidemiyaya və ya pandemiya kimi qiymətləndirilməsi doğru deyil. Keçmişdə də bu cür müxtəlif viruslarla üzləşmişik və müşahidə etmişik ki, ətrafımızda bir çox insanlar bu xəstəliyə yoluxub. Qrip ştamları da ayrı-ayrı illərdə, xüsusən havaların soyuması ilə əlaqədar geniş kütləni yoluxdurub.
Metapnevmovirus da bu sıradan olan viruslardan biri hesab edilə bilər. Əlbəttə ki, COVİD-19 təcrübəsi, dünyada virusa yoluxma ilə bağlı həssaslığı artırıb və pandemiya, epidemiya qorxularını artırıb. Ümumilikdə, dünyanın və insanların bu məsələlərə yanaşmasında bir stress faktoru ortada var. COVİD-19-un təsirləri hələ də yaddaşlarımızdan silinməyib. Belə bir yeni virusun yayılması cəmiyyətdə panikaya səbəb ola bilər. Amma hazırda epidemiya və ya pandemiya halında olmasaq da, bu vəziyyətə arxayın yanaşmaq da doğru deyil. Təbii ki, həm səhiyyə təşkilatları, həm də vətəndaşlar tərəfindən viruslardan və bu xəstəlikdən qorunmaq üçün zəruri tədbirlər görülməlidir.
Yaxın təcrübələrdən çıxış edərək tədbirlər tövsiyə olunur: kütləvi tədbirlərdən və izdihamlı yerlərdən uzaq olmaq, mümkün hallarda maskalardan istifadə etmək, digər gigiyena qaydalarına əməl etmək, immuniteti gücləndirmək üçün sağlam qidalanmaq, fiziki aktiv olmaq, təmiz havada vaxt keçirmək və təbii vasitələrdən istifadə etmək lazımdır. Həmçinin səhiyyə təşkilatları virusun yoluxma statistikasını mütəmadi olaraq izləməli və vəziyyətin nəzarətdən çıxması ehtimalında adekvat tədbirlər həyata keçirməlidir. Bu statistika əhəmiyyətli bir səviyyəyə çatarsa və daha ciddi tədbirlərin görülməsi tələb olunarsa, lazımi addımlar dərhal atılmalıdır. Lakin hazırkı vəziyyətdə belə bir təhlükənin mövcudluğundan danışmaq hələ çox tezdir. Əsas odur ki, bu cür halların qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlər həm vətəndaşlar, həm də aidiyyəti qurumlar tərəfindən lazımi səviyyədə yerinə yetirilsin".
Həkim xəstəlik zamanı əzələ ağrılarının olması ilə bağlı sualı da cavablandırıb: "COVİD-dən sonra bizim yadımızdadır ki, insanlarda əzələ ağrıları, oynaq ağrıları artır, halsızlıq olur, hərəkət məhdudiyyəti yaranır və bunlar da gündəlik həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə aşağı salır. Əlbəttə, bunların meydana gəlməsinin əsas səbəbi iltihablı proseslərin səbəbi olan viral problemdir.
Birinci növbədə, viral problemi aktiv şəkildə müalicə etmək lazımdır, çünki baza xəstəliklər müalicə olunmadan bu əlamətlər tamamilə keçib gedə bilməz. İkinci növbədə, ağrılara səbəb olan faktorlardan biri bu xəstəlik zamanı ortaya çıxan çox sayda iltihab mediatorlarının və preiltihab mediatorlarının sintezidir. Xüsusilə oynaqların sinovial qişasında sitokinlərin artması oynaqlarda ağrılara, şişkinliyə və hərəkət məhdudiyyətinə səbəb olur, yanaşı olaraq əzələ ağrıları və gücsüzlük müşahidə olunur. Bu zaman pasiyentlərə simptomatik müalicə tətbiq olunmalıdır ki, ağrılar azalsın, ümumi həyat keyfiyyəti yaxşılaşsın. Mütləq şəkildə ağrıları azaltmaq və hərəkət məhdudiyyətlərini aradan qaldırmaq üçün gərəkli müalicələrdən istifadə olunmalıdır. Bu baxımdan, pasiyentlərin müvafiq həkimlərə, xüsusən də revmotoloqlara, nevroloqlara və ağrı həkimlərinə müraciət etməsi məqsədəuyğundur".
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
15 Yanvar 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ