Onlayn ictimai-siyasi qəzet
SSRİ Hitlerin gəlişindən xəbərdar olub - “Barbarossa” planı 11 gün sonra Moskvanın əlinə keçib
Rusiya Müdafiə Nazirliyinin Almaniya-SSRİ müharibəsi muzeyinə sonuncu dəfə təhvil verdiyi məxfiliyi ləğv edilmiş arxiv sənədləri özündə 1941-1945-ci illərdə sovet hərbi kəşfiyyatının fəaliyyətini ehtiva edir.
İlk dəfə olaraq hərbi kəşfiyyat rəhbərlərinin məruzələri, Almaniyanın SSRİ-yə hücuma hazırlığı barədə xarici rezidentliklərdən gələn şifrəli teleqramlar, cəbhədəki vəziyyətlə bağlı kəşfiyyat hesabatları, kəşfiyyatçıların şəxsi sənədləri və fotoşəkilləri gün işığına çıxıb. Dərc olunan məlumatların məzmunu göstərir ki, SSRİ rəhbərliyi nasist Almaniyasının hücuma hazırlaşdığını bilməklə yanaşı, həm də qabaqlayıcı tədbirlər görüb.
“Barbarossa” planı SSRİ-nin əlinə necə keçib...
Sənədlərə əsasən müharibədən əvvəlki dövrdə SSRİ xaricdə mədəni idarələr vasitəsilə geniş şəbəkə qurub, qeyri-qanuni rezidensiyalar təşkil edib, partizan hərəkatının əsaslarını formalaşdırıb və digər tədbirlər həyata keçirib. Bütün bunlar nasist Almaniyası və onun müttəfiqlərinin SSRİ ilə müharibəyə hazırlaşmaq üzrə niyyətlərini, planlarını və əməli tədbirlərini, Qərb ölkələrinin, ilk növbədə Böyük Britaniya və Fransanın nasistləri şərqə yönəltmək üçün hərəkətlərini operativ şəkildə ifşa etməyə imkan verib.
Xüsusilə, daha çox “Barbarossa” planı kimi tanınan SSRİ-yə hücum planı təsdiq edildikdən 11 gün sonra hərbi kəşfiyyat tərəfindən əldə edilib. Müharibədən əvvəlki dövrdə minə yaxın hərbi kəşfiyyatçı və onların etibarlı köməkçiləri-informatorları xaricdə işləyib. Bu strukturlar mərkəzə 17 mindən çox məlumat hesabatı göndərib.
Belə kodlu teleqramlarda son dərəcə vacib hərbi-strateji məlumatlar yer alıb. Məxfilikdən çıxarılan sənədlərdən biri 1941-ci ilin yanvar ayının əvvəlində Adolf Hitler ilə Rumıniya hökumətinin başçısı general Yon Antoneskunun Berlində gizli görüşünə aiddir. 1941-ci ilin martında SSRİ hərbi kəşfiyyat mərkəzi tərəfindən qəbul edilən gizli məlumatda deyilir:
“Hələ bu ilin yanvarında Hitlerlə görüş zamanı Antonesku Almaniyanın SSRİ-yə qarşı müharibə planları ilə bağlı fürerin özü tərəfindən məlumatlandırılıb. Bu, Antoneskunun Vyanada Herman Görinqlə görüşündə bir daha ətraflı müzakirə olunub”.
SSRİ-nin müharibənin ilk illərində məğlub olmasına gəlincə, bildirilib ki, XX əsrin ikinci yarısında Avropa sənayesi Vermaxt üçün çalışıb. Eyni zamanda Qərb müttəfiqləri Moskvaya qarşı ikili oyun aparıb. İkinci cəbhə açmağa qarşı olmalarından başqa, onların Stalinlə bölüşmək istəmədikləri iki çox böyük sirr olub.
Bu, nüvə silahları üzərində işin başlanması və “Enigma” kodlarının deşifrə edilməsidir. “Enigma”nın şifrələri hərbi gəmilər üçün istifadə olunub və Böyük Britaniyada Alan Türinq tərəfindən sındırılıb. Buna baxmayaraq ədəbsizlikdə ittiham olunan riyaziyyatçı 8 iyun 1954-cü ildə intihar edib. Aparılan autopsiya nəticəsində alimin sianidlə zəhərləndiyi müəyyənləşdirilib.
Agentlərin adları heç vaxt açıqlanmayacaq
Sənədlər arasında kəşfiyyatçıları şəxsi sənədləri və fotoşəkilləri var. Lakin Almaniya və Qərbin gizli məlumatlarını SSRİ komandanlığına ötürən əcnəbi infprmatorların adları heç vaxt açıqlanmayacaq. Hərbi kəşfiyyatda işləyən mənbələrin adları məxfi məlumatlardır. Digər tərəfdən, onların bəzilərinin adları nə Qərb ölkələrinin, nə də Almaniya, İtaliya və Yaponiyanın əks-kəşfiyyatı tərəfindən heç vaxt çəkilməyib.
Eyni zamanda II dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra məlumat ötürən kəşfiyyatçıların bir çoxu həmin dövlətlərdə müəyyən vəzifədə uzun müddət çalışıblar. Sənədlərdə göstərilib ki, müharibə başlamazdan əvvəl vəziyyət son dərəcə gərgin olub. SSRİ ilə sərhəddə Almaniya və onun müttəfiqlərinin 5,5 milyon hərbi qulluqçusu, o cümlədən 47 mindən çox silah və minaatanı, 4 mindən çox tank və 5 minə yaxın döyüş təyyarəsi olub.
Sovet İttifaqı isə Almaniya ilə həmsərhəd ərazilərə 2,9 milyon əsgər, təxminən 33 min silah və minaatan, 14 mindən çox tank və 9 mindən çox təyyarə yerləşdirib. O dövrdə SSRİ hərbi dəniz qüvvələrində şəxsi heyətin ümumi sayı 4,8 milyon nəfər olub. Üçüncü reyx SSRİ-yə qarşı müharibəyə də tək başlamayıb.
1943-cü ilə qədər İtaliya və İspaniyadan olan könüllülərdən ibarət “Mavi diviziya” müharibədə almanların tərəfindən vuruşub, daha sonra isə Rumıniya, Slovakiya, Finlandiya, Bolqarıstan, Macarıstan və Xorvatiya da nasistlərə qoşulub. Sənədlərdə deyilir ki, SSRİ-nin müharibə zamanı insan itkiləri 22 milyon nəfərdən çox olub. Onlardan 8,7 milyon hərbçi, 13,5 milyonu isə mülki şəxsdir. Eyni zamanda Almaniya ordusu 7,1 milyon hərbçisini itirib.
İlkin Nəcəf, xüsusi olaraq Musavat.com üçün
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
29 Mart 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ