Onlayn ictimai-siyasi qəzet
SON DƏQİQƏ! Yeni zəlzələ bu bölgədə ola bilər - Professor ELAN ETDİ
Xəbər verdiyimiz kimi, fevralın 6-da ocağı Türkiyənin Kahramanmaraş şəhərinin Pazarcık rayonu olan 7,7 maqnitudalı və 9 saat sonra episentri eyni şəhərin Elbistan rayonu olan 7,6 maqnitudalı iki zəlzələ olub. Son məlumata görə, zəlzələ nəticəsində həlak olanların sayı 36 187 nəfərə çatıb, 108 068 nəfər yaralanıb.
Musavat.com xəbər verir ki, türkiyəli professor Okan Tüysüz zəlzələ ilə bağlı mühüm açıqlamalar verib.
YÜZ İLİN ƏN DƏHŞƏTLİ HADİSƏSİ
Onun sözlərinə görə, bu zəlzələnin dünyada nadir fəlakətlərindən biri olmasının səbəbi zəlzələnin maqnitudasıdır:
“Belə zəlzələlər dünyada cəmi 8-10 dəfə, özü də daha çox yaşayış olmayan ərazilərdə baş verir ki, bu da dağıntılara və insan tələfatına səbəb olmur. Bu zəlzələnin ən mühüm cəhətlərindən biri onun 10 əyalət və yaşayış məntəqələrinin cəmləşdiyi rayonları vurmasıdır.
İkincisi, zəlzələnin ikiqat olması vacib amildir. Geologiya tarixində bu cür tez-tez aralıqlarla bu böyüklükdə zəlzələlər olduqca nadir baş verir. Birinci zəlzələnin vurduğu ziyan ikinci dəfə artıb. Birincinin vurduğu ziyanı ikincisi məhv edib.
Üçüncüsü, “zəlzələnin sürətlənməsi” dediyimiz şeydir. Bu, Yer səthində zəlzələnin yaratdığı sarsıntının gücüdür. Bu sürətləndirmə dəyərləri çox yüksəkdir - Türkiyə zəlzələ təhlükəsi xəritəsində göstəriləndən xeyli yüksəkdir. Bu 3 amili yan-yana qoysaq, həqiqətən də bu zəlzələni 20-21-ci əsrlərin ən mühüm zəlzələləri sırasına daxil edə bilərik”.
DAĞINTILARIN SƏBƏBİ MƏLUM OLDU
Tüysüz “zəlzələnin sürətlənməsi”ni belə izah edib:
“Bu, baş verən zəlzələnin gücünə mütənasibdir. Həm də yerlə əlaqəlidir. Dağılmış şəhərlərə baxdığımızda onların çox əhəmiyyətli bir hissəsinin zəif torpaq üzərində olduğunu görürük. Zəif torpaq zəlzələ dalğalarını gücləndirir və onları binalara ötürür.
Çoxdandır ki, burada zəlzələ baş vermir. Bu fay üzərində 1513-cü ildən bəri, yəni 510 ildir ki, bir gərilmə yığılıb. Gərilmə nə qədər çox olarsa, zəlzələnin sürətlənməsi və gücü bir o qədər çox olar. Sürətlənmə artdıqca binaların gücü azalır. Yüksək sürətlənmə gördüyümüz bu mənzərəyə gətirib çıxarır”.
YENİ ZƏLZƏLƏ HARADA BAŞ VERƏ BİLƏR?
Bu zəlzələlərə iki ayrı qırılma - Ölüdəniz Fayı və Şərqi Anadolu Fayı olmaqla iki ayrı fay səbəb olub? Professor bu suala belə cavab verib:
“Fayların sərhədlərinə baxsaq, Kahramanmaraş Türkoğlu mahalı var. Buradan Amik düzünə, oradan isə Qırmızı dənizə qədər uzanan fay Ölüdəniz fayıdır. Türkoğludan başlayan, Pazarcıkdan Çeklihana, oradan da Bingölə doğru uzanan fay Şərqi Anadolu fayı kimi tanınır.
Türkoğlu üç fayın qovşağıdır. Bu zəlzələlərdə hər ikisi qırılıb. Ölüdəniz fayının şimal ucu və Pazarcığa qədər uzanan Şərqi Anadolu Fayı qırılıb və zəlzələ baş verib. Hazırda neçə fayın qırıldığını dəqiq bilmirik.
Faylar hərəkət etdiyi zaman onların hər iki ucunda tətikləmə baş verir. Məsələn, 17 avqust 1999-cu ildə baş vermiş zəlzələ 12 noyabr zəlzələsinə səbəb oldu. 12 noyabr zəlzələsi 23 noyabr 2022-ci ildə Düzce zəlzələsinə səbəb oldu. Bu zəlzələlərdə fayın qırıldığı yerə baxsaq, Erkenekdən Antakyaya qədər olan hissəni qırıb. Bu, təxminən 350 kilometrlik bir zonadır.
Bunun iki ucu ola bilər, yəni Antakyadan dənizə, Erkenəkdən Çelikxanaya doğru. İkinci zəlzələ Elbistanda olub. Bu, Elbistandan başlayaraq Göksuna qədər gedən hissədə baş verib. İndi Göksun-Kozan tərəfində zəlzələ olsa, bizim üçün çox təəccüblü olmaz”.
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
10 Oktyabr 2024
09 Oktyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ