Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Sərhəddə “üçüncü qüvvə” saxlamaq hiyləsi
Rəsmi İrəvanın atəşkəsi davamlı şəkildə pozmasının pərdəarxası - sensason açıqlamalar; politoloq: “Növbəti dəfə hərbi təxribat olarsa, Azərbaycan Qərbi Zəngəzurda bufer zona yaratmalıdır”
Ermənistan son vaxtlar sərhəddə yenə təxribatların sayını artırıb. Hətta bu günlərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələri pilotsuz uçuş aparatı və dronlar vasitəsilə Azərbaycan Ordusunun mövqeləri üzərində yenidən kəşfiyyat xarakterli uçuşlar həyata keçirməyə cəhd edib.
Bundan başqa, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri müxtəlif istiqamətlərdən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini fasilələrlə atəşə tutmaqda davam edirlər. “Bu günə qədər sülh müqaviləsinin mətni tam razılaşdırılıb, 17 paraqrafdan ibarətdir. Azərbaycan burada hər hansı bir əlavə şərt irəli sürmür. Bizim şərtlərimiz Ermənistan üçün bəllidir, yenilik deyil. Bu şərtləri biz uzun müddət ərzində irəli sürürük. Ancaq Ermənistandan bu günə qədər hər hansı bir ciddi cavab almamışıq. Nədən ibarətdir bu? Birinci, ATƏT-in Minsk Qrupu ləğv edilməlidir. İkinci məsələ Ermənistanın konstitusiyası ilə bağlıdır. Ermənistan konstitusiyasında Ermənistan müstəqillik aktına istinad var. O konstitusiyanın tərkib hissəsidir. Orada isə Azərbaycanın hüquqi, tarixi ərazisi Ermənistanla birləşməsi haqqında müddəa var və bu, bizə qarşı açıq ərazi iddiası sayılır. Ona görə Ermənistan konstitusiyasından bu bəndin çıxarılması bizim legitim tələbimizdir. Bu iki şərt təmin olunandan sonra sülh müqaviləsini imzalanmaq üçün heç bir maneə olmayacaq. Necə deyərlər, top Ermənistanın tərəfindədir. Əgər Ermənistan doğurdan da sülh müqaviləsini imzalamaq istəyirsə, Azərbaycanın bu iki legitim şərtini qəbul etməlidir”.
Bu fikirləri Prezident İlham Əliyev Almaniya Prezidenti Frank-Valter Ştaynmayer ilə mətbuata bəyanatında söyləyib. Rəsmi Bakının mövqeyi həm də belədir ki, Azərbaycanla sərhəddə Avropa İttifaqının kəşfiyyat fəaliyyəti göstərən missiyasının qalmağa davam etməsi Cənubi Qafqaza ciddi sabitlik təhdidləri formalaşdırır. Ermənistan da bunu qəbul edib. Amma “müşahidə missiyası” Azərbaycanla həmsərhəd ərazilərdə “binokl diplomatiyasını” davam etdirir. Buradan aydın görünür ki, Ermənistan rəhbərliyinin sözü ilə əməlləri üst-üstə düşmür. Son olaraq Nikol Paşinyan hökumətin iclasında deyib ki, sülh sazişi imzalanandan sonra ümumi sərhədlərdə üçüncü qüvvələr yerləşdirilməyəcək. Belə çıxır ki, sazişin Avropa Birliyinin mülki missiyasına aidiyyəti olmayacaq, çünki həmin missiya sərhədlərdə sazişə qədər artiq yerləşdirilib. Paşinyanın bu yayğın ifadə tərzi digər erməni məmurları tərəfindən də inkişaf etdirilir.
XİN rəhbərinin müavini Paruyr Ovanesyan bəyan edib ki, üçüncü qüvvə anlayışı Avropa İttifaqının hazırda Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərində fəaliyyət göstərən missiyasına aid deyil, çünki sazişdə söhbət “qüvvədən” getdiyi halda, “avromissiya” sadəcə mülki təsisatdır, eyni zamanda fəaliyyəti gələcəkdə Ermənistanın seçki və daxili siyasi məsələlərinə də yönəldilə bilər. Bütün bunlar onu göstərir ki, Paşinyan hakimiyyəti Avropa Birliyinin missiyası məsələsində Azərbaycanla prinsipial razılaşmaya qəti hazır deyil və istənilən vaxt mövqeyini dəyişdirə bilər. Paruyr Ovanesyan bildirib ki, sənədin imzalanması mütləq avropalı müşahidəçilərin Ermənistandan çıxarılmasına gətirib çıxarmayacaq. Ovanesyan qeyd edib ki, Azərbaycan üçüncü qüvvələrin nümayəndələrinin sərhəddən çıxarılmasını tələb edir, lakin İrəvan hesab edir ki, belə bir ifadə müşahidəçilərə şamil edilə bilməz. Göründüyü kimi, ermənilər sərhəddə “üçüncü qüvvə” saxlamaq üçün bütün hiylələrə əl atırlar. Rəsmi İrəvanın revanşistlərə yenidən meydan tanıması, ritorikasını dəyişməsi, həmçinin şərti sərhədlər boyunca təxribatların miqyasını genişləndirməsi sülhü əngəlləyir. Ermənistan rəhbərliyi Aİ missiyasının bölgədə daha uzun müddət üçün, həm də hərbi kontingent olaraq qalmasına zəmin hazırlamağa çalışır. Bəs ekspertlər nə düşünür, mövcud proseslər nə vəd edir?
Sahib Alıyev
Deputat Sahib Alıyev “Yeni Müsavat”a açıqlamasında dedi ki, mümkündür ki, Fransa Ermənistan rəhbərliyini buna həvəsləndirir: “Amma qarşı tərəf 2022-ci ilin sentyabrında şərti sərhəddə Azərbaycan sərhədçisini yaralamalarının nə ilə nəticələndiyini unutmamalıdır, əlbəttə, əgər Paşinyan indi də "Ermənistan Qərbi Azərbaycandır" deməyə hazırlaşmırsa. Avropa Birliyinin oradakı casus missiyasının Almaniyadan olan rəhbəri Markus Ritter bu gün onların maraqlarına uyğun açıqlama verərək şərti sərhəddə atəşkəsin pozulmadığını deyə bilər. Ancaq sabah hər hansı itkinin olacağı halda, Azərbaycan cavab addımları atanda həmin “ritterlər” çəkilib duracaqlar qıraqda. Yeri gəlmişkən, Ermənistanın Müdafiə Nazirliyi və sözügedən casus missiyası atəşkəsin pozulmadığını desələr də, sərhəd kəndlərdə yaşayan hayların sosial şəbəkələrdəki videoları bunun əksini göstərir". S.Alıyevin fikrincə, görünür, bu atəşkəsin pozulması elə həm də o missiyanın bölgədə qalmasını əsaslandırmaq üçündür: “Və maraqlıdır ki, sülh haqqında çərçivə sənədində üçüncü qüvvələrin şərti sərhəddə olmaması haqda maddənin yer almasına razılıq versələr də, Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyi Avropa Birliyinin casus missiyasının oradan çıxarılmaması üçün indidən özlərinəxas cəfəng fikirlər dövriyyəyə buraxır. Məsələn, deyirlər ki, həmin missiya silah daşımadığından qüvvə sayıla bilməz və sair. Ona görə də açığı, mən nə qarşı tərəfin özünün, nə də ora missiya göndərənlərin sülhdə maraqlı olduqlarını görürəm. Və atəşkəsin bu cür intensiv pozulmasının yeni toqquşmalara yol açacağını istisna etmirəm”.
Məhəmməd Əsədullazadə
Politoloq Məhəmməd Əsədullazadə şübhə etmir ki, Ermənistan danışıqları uzatmağa və yeni təxribatlara hazırlaşır: “Göründüyü kimi, rəsmi İrəvan iki şərti yerinə yetirmək istəmir. 2026-cı il seçkilərindən sonra konstitusiya dəyişikliyinə baxılacağı barədə vəd verir və Minsk Qrupunun buraxılmasına razılaşmır. Üstəlik, İrəvanın mərkəzində bir qrup separatçının etirazları təşkil edilir, onların Qarabağa qayıtması məsələləri qabardılır. ABŞ və Avropadakı erməni lobbisi də Azərbaycana qarşı "Qarabağ kartı"nı yenidən işə salıb. Bir tərəfdən də Hindistan və Fransadan silahlar alınır. Yəni Ermənistan silahlanma yolunu tutub". M.Əsədullzadə bildirdi ki, Ermənistan şərti sərhəddəki Avropa İttifaqının mülki missiyasının fəaliyyətinə don geyindirir: “Bu kimi məsələlər Azərbaycanın nə qədər haqlı olduğunu sübut edir. Fakt budur ki, Ermənistan sülh istəmir, amma sülh oyunu aparır. Odur ki, rəsmi İrəvanın ritorikasına deyil, praktik siyasətinə baxmaq lazımdır. 17 bəndlik sülh üzrə mətn razılaşdırılıb. Amma bu, sülhün təməli deyil. Bunun üçün Ermənistan ciddi addımlar atmalıdır. Konstitusiya dəyişikliyinə getmədən Azərbaycanla sülh müqaviləsi bağlaya bilməz. Ermənistanın baş naziri çox hiyləgər gedişlər edir. Azərbaycanı bir növ öz "oyun"una salmağa çalışır. Əgər növbəti dəfə Ermənistan hərbi təxribatlara gedərsə, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizini açmalı, Qərbi Zəngəzurda bufer zona yaratmalıdır".
E.PAŞASOY,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
05 Aprel 2025
04 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ