Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Makron Paşinyana Trampla “təmas pəncərəsi” açır: Putin isə Ermənistanı Ukrayna üzərində “bonus” kimi istəyir
Paşinyan hakimiyyəti növbəti dəfə qeyri-müəyyənlik içərisində “xaotik və sürüşkən” manevrlərə məcbur qalıb, rəsmi İrəvan ABŞ və Qərbə, yoxsa, Rusiyaya doğru istiqamət almaqda tərəddüd edir... Rəsmi İrəvan bir tərəfdən Ermənistanı yenidən Kremlin orbitinə qaytarmaq istəmir, digər tərəfdənsə, ABŞ və Qərbin Ermənistanı əvvəlki kimi himayə etməyə həvəs göstərəcəyinə qətiyyən əmin deyil...
Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizə həlledici mərhələyə keçmiş kimi görünür. Belə ki, bu mərhələdə geopolitik qüvvələr nisbəti böyük ölçüdə dəqiqləşmiş olacaq. Hər halda, ABŞ və Qərbin Rusiya ilə Cənubi Qafqaza nəzarət dairəsinin bölüşdürülməsinə yönəlik qarşıdurmasında geopolitik manevr sərhədlərini təsəvvür etmək çətinləşməyəcək. Hətta hər iki tərəfin regional geopolitik proseslərə təsir faktorları tədricən öz əhəmiyyətini itirə bilər. Və bu baxımdan, Cənubi Qafqazın tarixi bir dövrdən keçdiyi qətiyyən şübhə doğurmur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hələlik əsas qarşıdurma məkanı olaraq, məhz Ermənistan diqqəti çəkir. Belə ki, Azərbaycan ABŞ və Qərbin Rusiya ilə regional nüfuz savaşından kənarda görünür. Yəni, rəsmi Bakının qətiyyətli və prinsipial mövqeyi sayəsində Azərbaycan hər iki tərəf – həm ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa, həm də Rusiya üçün hazırda müəyyən mənada, əlçatmazdır. Və eyni zamanda, Qərb siyasi dairələri Gürcüstan üzərində qurduqları ssenariləri də hələlik reallaşdırmağa nail olmayıblar.
Təbii ki, belə vəziyyətdə Ermənistanın dünya nəhəngləri arasındakı nüfuz savaşının əsas toqquşma poliqonuna çevrilməsi o qədər də gözlənilməz deyil. Üstəlik, rəsmi İrəvan Ermənistanı ənənəvi hərbi müttəfiqindən qoparıb, Qərbə “qaçırtmaq” siyasəti yürüdür. Ermənistanda hərbi bazaları olan Rusiyadan uzaqlaşmağa çalışan rəsmi İrəvan Qərbin təlimatlarını icra etməyə üstünlük verir. Və bu, Ermənistanın Qərbin qeyri-formal “geopolitik müstəmləkə”sinə çevrilməsini təmin edib.
Ancaq ABŞ və Qərbin Rusiya ilə nüfuz savaşı hələ sona çatmadığından hazırda Ermənistanın “geopolitik müstəmləkə” statusu da natamam prosesin nəticəsi hesab oluna bilər. Yəni, dünya nəhənglərinin geopolitik savaşında mütləq qalib məlum olmadığından, rəsmi İrəvan əslində, bu natamam proseslə Ermənistanın gələcək taleyini böyük risk altına salıb. Çünki ABŞ və Qərb Cənubi Qafqazda məğlun olarsa, yaxud bu regiona yönəlik siyasi planlarını dəyişərsə, Ermənistan birbaşa zərbə altında qala bilər. Və Kreml Rusiyaya qarşı strateji xarakter daşıyan geopolitik xəyanəti Ermənistana bağışlamaz.
Ona görə də, indi Tramp administrasiyasının öz səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonra yürüdəcəyi Cənubi Qafqaz siyasəti məhz ilk növbədə Ermənistanın gələcək taleyini təhdid edə bilər. Çünki ABŞ-ın yeni prezidenti Donald Trampın Ukrayna savaşının dayandırılması məqsədilə Kreml sahibi Vladimir Putin ilə Rusiyanın maraqlarına uyğun şərtlər daxilində anlaşma ehtimalı mövcuddur. Və bu, baş verərsə, prezident Vladimir Putinin Ağ Evin yeni sahibindən Ukrayna anlaşmasının üzərində əlavə “bonus” kimi Ermənistanı da geri almaq istəyə bilər.
Rəsmi İrəvanın belə bir təhlükənin mövcudluğunu anladığı qətiyyən şübhə doğurmur. Paşinyan hakimiyyətinin Bayden administrasiyasına vəd verməsinə baxmayaraq, Ermənistanın KTMT-dan çıxdığını və Rusiya ilə hərbi müttəfiqliyi pozduğunu rəsmən elan etməyə cəsarət göstərməməsinin əsas səbəblərini də məhz bu önəmli faktorda axtarmaq lazımdır. Yəni, rəsmi İrəvan Tramp administasiyasının yaxın gələcəyə yönəlik davranışlarının mümkün istiqamətlərini müəyyən etməkdə çətinlik çəkir. Və bu baxımdan, Paşinyan hakimiyyətinin Tramp administrasiyası ilə elə indidən “təmas pəncərəsi” axtarması da gələcəyə yönəlik böyük narahatlıqdan qaynaqlanır.
Maraqlıdır ki, Paşinyan hakimiyyəti Tramp administarasiyası ilə yaxınlaşmaq baxımından, “təmas pəncərəsi”nin açılması üçün Fransadan dəstək almağa çalışır. Prezident Emmanuel Makron Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanı bir müddət öncə Fransada səfərdə olmuş Ağ Evin yeni sahibi Donald Trampla görüşdürməyə nail olub. Qısamüddətli görüşdə erməni baş nazir Ağ Evin yeni sahibinə Ermənistanın ABŞ-ın Cənubi Qafqaz hədəfləri üçün faydalı olduğunu çatdırmağa çalışıb. Və ABŞ-ın yeni prezidenti Donald Trampın buna nə qədər önəm verdiyi hələlik müəmmalı qalsa da, Paşinyan hakimiyyətinin Rusiyadan növbəti dəfə məsafə saxlamağa çalışması rəsmi İrəvanın müəyyən ümidlərə qapıldığını göstərir.
Məsələ ondadır ki, Bayden administrasiyasının Ağ Evi tərk edəcəyi dəqiqləşdikdən sonra Paşinyan hakimiyyəti hər ehtimala qarşı Rusiya ilə də səhnəarxası təmasları artırmışdı. Hətta rəsmi İrəvan Avrasiya İqtisadi İttifaqının Ermənistanda keçirilməli olan növbəti zirvə toplantısının Rusiyada təşkil olunması üçün Kremlə müraciət etmişdi. Bununla da beynəlxalq məhkəmənin həbs qərarı ucbatından Ermənistana səfər ehtimalı zəif olan prezident Vladimir Putinlə birbaşa görüş şansı qazanılmışdı. Və prezident Emmanuel Makronun vasitəçiliyi ilə Ağ Evin yeni sahibi Donald Trampla qısamüddətli görüşdən sonra baş nazir Nikol Paşinyan növbəti dəfə manevr etmək qərarına gəlib.
Hər halda, MDB-nin qeyri-rəsmi zirvə toplantısı ərəfəsində baş nazir Nikol Paşinyanın karonavirus testinin gözlənilmədən pozitiv çıxması qətiyyən təsadüfi deyil. Eyni zamanda, baş nazir Nikol Paşinyanın Avrasiya İqtisadi İttifaqının Rusiyada keçiriləcək və Ermənistanın sədrlik erməli olduğu zirvə toplantısına qatılması da ciddi sual altındadır. Böyük ehtimalla erməni baş nazir bu mərhələdə Kreml sahibi ilə görüşməkdən çəkinir. Və Tramp administrasiyasının öz səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonra ABŞ-ın Ermənistana yönəlik mövqeyinin dəqiqləşməsinə qədər zaman qazanmağa çalışır.
Göründüyü kimi, Paşinyan hakimiyyəti növbəti dəfə qeyri-müəyyənlik içərisində “xaotik və sürüşkən” manevrlərə məcbur qalıb. Yəni, rəsmi İrəvan hansı istiqamətə yönəlmək məsələsində tərəddüdlərini aşmaqda çətinlik çəkir. Belə ki, rəsmi İrəvan bir tərəfdən Ermənistanı yenidən Kremlin orbitinə qaytarmaq istəmir. Digər tərəfdənsə, ABŞ və Qərbin Ermənistanı əvvəlki kimi himayə etməyə həvəs göstərəcəyinə qətiyyən əmin deyil. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvanın Ermənistanı hələ də “geopolitik labirint”də saxladığı qətiyyən şübhə doğurmur.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
26 Dekabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ