Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Gənclərin 82 faizi özünü milli dəyərlərə sadiq hesab edir
Ekspertə görə, vətənpərvərlik tərbiyəsi təkcə məktəblərdə deyil, media, ailə və sosial platformalarda da kompleks şəkildə həyata keçirilməlidir
“Gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi və vətənpərvərlik hisslərinin tərbiyəsi yalnız ideoloji bir vəzifə deyil, dövlətin sosial-siyasi sabitliyinin, milli təhlükəsizliyinin və mədəni davamlılığının əsas dayağıdır. Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər təhsil, mədəniyyət və informasiya siyasətinin kəsişməsində mühüm strateji əhəmiyyət daşıyır”.
Bu fikirləri “Yeni Müsavat”a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov müasir dövrdə gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi və vətənpərvərlik hisslərinin tərbiyəsi ilə bağlı danışarkən deyib.
O qeyd edib ki, müasir dövrdə informasiya axınının, qlobal mədəni təsirlərin artması fonunda milli kimliyin qorunması və gənclərdə vətənpərvərlik hissinin formalaşdırılması hər zamankından daha aktualdır: “Elm və Təhsil Nazirliyinin bu sahədə apardığı işlər göstərir ki, təhsil sistemi artıq yalnız bilik ötürən struktur deyil, həm də milli-mənəvi kimlik və vətəndaşlıq məsuliyyətini formalaşdıran sosial institut rolunu daşıyır.
Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununun 4-cü maddəsində təhsilin əsas prinsipləri sırasında milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərlər əsasında vətənpərvər, dövlətçilik ruhunda şəxsiyyət formalaşdırmaq məqsədi göstərilir. Həmçinin “Gənclər siyasəti haqqında” Qanunun 2.1-ci maddəsində qeyd olunur ki, dövlət gənclərin milli-mənəvi dəyərlərə sadiqliyini və vətənpərvərlik hisslərini inkişaf etdirməyi prioritet istiqamət kimi müəyyən edir. Bu müddəalar göstərir ki, vətənpərvərlik tərbiyəsi təkcə ideoloji deyil, həm də hüquqi və strateji zərurətdir. Eyni zamanda “Azərbaycan Respublikasında dövlət gənclər siyasəti Konsepsiyası”nda da qeyd olunur ki, gənclər arasında milli özünüdərk və dövlətçilik ənənələrinə hörmət dövlətin dayanıqlı inkişafının əsas şərtidir.
Statistik göstəricilər bu sahədə müəyyən irəliləyişlərin olduğunu sübut edir. 2024-cü ildə apardığım tədqiqat sorğusuna əsasən, gənclərin 82 faizi özünü milli dəyərlərə sadiq hesab edir, 75 faizi isə vətən uğrunda xidmət etməyi mənəvi borc sayır. Son beş ildə təhsil müəssisələrində keçirilən “Vətənpərvərlik aylığı”, “Zəfər dərsləri”, “Şəhidləri tanı, tarixini öyrən” kimi tədbirlərdə 1 milyondan çox şagird və tələbə iştirak edib. Bu, Elm və Təhsil Nazirliyinin ideoloji tərbiyə işinə sistemli yanaşmasının nəticəsidir. Nazirliyin 2023-cü ildən tətbiq etdiyi “Milli və mənəvi dəyərlər” modulu və məktəblərdə “Vətən tarixi” fənninin tədrisində yeniliklər gənclərin milli şüurunun möhkəmlənməsinə real təsir göstərib.
Təhlil göstərir ki, vətənpərvərlik tərbiyəsi yalnız dərs proqramları ilə məhdudlaşmamalıdır. Bu proses emosional bağlılıq, davranış formalaşdırma və dəyərlərin yaşanması ilə tamamlanmalıdır. Elm və Təhsil Nazirliyi bu istiqamətdə bir sıra müsbət addımlar atıb. Məktəblərdə “Zəfər dərsləri”nin keçirilməsi, şəhid ailələrinin iştirakı ilə görüşlərin təşkili, “Vətənə xidmət” könüllülük hərəkatlarının genişləndirilməsi gənclərin emosional-mənəvi inkişafına mühüm töhfə verir. Eyni zamanda “STEAM və vətənpərvərlik” layihəsi texnologiya ilə milli dəyərləri birləşdirən yeni tərbiyə modelinin formalaşmasına yol açıb. Bu, həm XXI əsrin bacarıqlarını, həm də milli kimliyi eyni müstəviyə gətirən uğurlu yanaşmadır və Elm və Təhsil Nazirliyinin innovativ idarəetmə yanaşmasının nümunəsidir".
Ekspert beynəlxalq təcrübəyə diqqət çəkərək deyib: “Beynəlxalq təcrübə ilə müqayisədə Azərbaycan bu istiqamətdə regional liderlərdən biridir. Məsələn, Türkiyədə "Milli Kültür Şuuru" proqramı məktəblərdə milli kimlik və dövlətçilik şüurunun sistemli tədrisini təmin edir. Yaponiya “kokoro no kyoiku” adlanan mənəvi tərbiyə proqramı vasitəsilə gənclərə həm mədəni irs, həm də ictimai məsuliyyət hissini aşılayır. Estoniyada isə “civic education” fənni və “digital citizenship” modulları vətənpərvərlik anlayışını müasir texnologiya ilə birləşdirir. Azərbaycanın “Tərbiyə Konsepsiyası ” sənədində göstərilən vətəndaşlıq tərbiyəsi, dövlətçilik ruhu və şəhidlik anlayışının tədris mühitinə inteqrasiyası bu modellərlə uyğunluq təşkil edir və beynəlxalq səviyyədə milli özünüdərkin qorunması baxımından mühüm təcrübədir.
Müsbət tərəf ondan ibarətdir ki, Elm və Təhsil Nazirliyi bu sahəyə yanaşmada formal ideoloji üsullardan uzaqlaşıb, pedaqoji və sosial psixoloji yanaşmalara üstünlük verir. Artıq vətənpərvərlik təkcə şüar səviyyəsində deyil, məktəb həyatının bir hissəsi kimi formalaşır. Şagirdlər layihələrdə, debatlarda, ictimai aksiyalarda və sosial fəaliyyətlərdə öz vətənpərvərlik hissini praktik şəkildə nümayiş etdirirlər. Təhsil proqramlarında milli qəhrəmanlarımızın, şəhidlərimizin və tarixi şəxsiyyətlərin həyat yolu öyrədilir, bu isə gənclərin dəyərlər sistemini möhkəmləndirir. Lakin mənfi tərəf kimi göstərilə bilər ki, bəzi təhsil müəssisələrində bu iş daha çox formal xarakter daşıyır. Müəllimlərin bu sahədə metodiki hazırlığı, psixoloji yanaşması bəzən yetərli deyil. Gənclərin sosial mediada qlobal mədəniyyətin təsirinə məruz qalması, milli dəyərlərlə bağlı informasiya balansının pozulması real təhlükə yaradır. Bu baxımdan vətənpərvərlik tərbiyəsi yalnız məktəblərdə deyil, media, ailə və sosial platformalarda da kompleks şəkildə həyata keçirilməlidir".
K.Əsədov hesab edir ki, gələcəkdə bu istiqamətdə daha sistemli tədbirlər görülməlidir: “Birincisi, təhsil müəssisələrində "Vətəndaşlıq və milli kimlik" fənninin təkmilləşdirilməsi və bütün tədris pillələrinə inteqrasiyası vacibdir. İkincisi, müəllimlər üçün milli tərbiyə üzrə ixtisasartırma proqramları gücləndirilməli, tərbiyəvi layihələrin qiymətləndirmə meyarları hazırlanmalıdır. Üçüncüsü, region məktəblərində gənclərin vətənpərvərlik fəaliyyətlərinə dövlət dəstəyi artırılmalı, müasir texnologiya və mədəniyyət vasitələri ilə milli ideyaların təbliği həyata keçirilməlidir. Proqnozlara görə, 2030-cu ilə qədər həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində gənclərin milli kimliyə bağlılığı daha da güclənəcək. Bu, cəmiyyətdə dövlətçilik ideologiyasının möhkəmlənməsi, milli həmrəyliyin artması və vətəndaş məsuliyyətinin dərinləşməsi ilə müşayiət olunacaq. Elm və Təhsil Nazirliyinin strateji və koordinasiyalı fəaliyyəti bu prosesdə həlledici rol oynayacaq. Nazirlik təhsil vasitəsilə vətənpərvərlik tərbiyəsini yalnız milli borc deyil, həm də şəxsiyyətin mənəvi kamilliyinin tərkib hissəsi kimi formalaşdırmaqdadır. Hesab edirəm ki, gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişafı və vətənpərvərlik tərbiyəsi sahəsində həyata keçirilən siyasət Azərbaycanın milli ideoloji xəttinin təməl sütunlarından biridir. Elm və Təhsil Nazirliyinin bu istiqamətdə gördüyü məqsədyönlü və sistemli işlər dövlətin uzunmüddətli dayanıqlılıq strategiyasına xidmət edir. Perspektiv baxımdan bu siyasətin təkmilləşdirilməsi, rəqəmsal və mədəni platformalarda yeni pedaqoji yanaşmaların tətbiqi, gənclərin təhsildə və sosial həyatda milli kimliyini daha dərindən yaşamasına imkan yaradacaq. Bu, həm də Azərbaycan gəncliyinin gələcək nəsillər üçün milli şüurun və dövlətçilik dəyərlərinin daşıyıcısına çevrilməsini təmin edəcək".
Yazını hazırladı: Nigar HƏSƏNLİ
XƏBƏR LENTİ
09 Oktyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ