Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Təyyarə qəzasında yeni mərhələ: Bakının qətiyyətli tələbləri davam edəcək - Nurani yazır
Musavat.com Minval.az saytının yazarı, tanınmış təhlilçi Nurani Qasımovanın məqaləsinin Azərbaycan dilində versiyasını təqdim edir.
***
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng edərək, 25 dekabr səhəri Bakı-Qroznı marşrutu üzrə uçuş həyata keçirən J28243 saylı “Azərbaycan Hava Yolları” reysinin qəzası ilə bağlı üzr istəyib. Bu barədə dünən informasiya agentlikləri və saytlar, o cümlədən Minval.az “təcili xəbər” qeydi ilə məlumat yayıb. Kremlin mətbuat xidmətinin verdiyi məlumata görə, dövlət başçıları “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus sərnişin təyyarəsinin 25 dekabrda Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması ilə bağlı məsələləri ətraflı müzakirə ediblər. Bildirilir ki, “Vladimir Putin hadisənin Rusiya hava məkanında baş verməsi ilə əlaqədar üzr istəyib, həlak olanların ailələrinə bir daha dərindən və səmimi başsağlığı verib, yaralılara tezliklə sağalmalarını arzulayıb”. Kremlin məlumatında əlavə olunur ki, Rusiya İstintaq Komitəsi Cinayət Məcəlləsinin 263-cü maddəsi (hava nəqliyyatının hərəkət təhlükəsizliyi və istismar qaydalarının pozulması) üzrə cinayət işi açıb. İlkin istintaq tədbirləri davam etdirilir, mülki və hərbi mütəxəssislər dindirilir.
Hazırkı telefon danışığı Azərbaycanın hadisənin ilk günündən nümayiş etdirdiyi prinsipial mövqe və düşünülmüş strategiyanın nəticəsidir. Burada tonu ölkəmizin prezidenti müəyyənləşdirdi. Embraer 190 təyyarəsinin qəzası barədə məlumat yayılan kimi, MDB-nin qeyri-rəsmi sammitində iştirak etmək üçün Sankt-Peterburqa yollanan İlham Əliyev təyyarəsini geri döndərərək Bakıya qayıtdı. Dərhal hava limanında dövlət rəsmiləri ilə müşavirə keçirildi. Azərbaycan bu faciəvi hadisələrə çox operativ reaksiya verdi. Hər səviyyədə və hər istiqamətdə – dövlət komissiyasının yaradılmasından, cinayət işinin açılmasından, dövlət rəsmilərinin Aktauya göndərilməsindən və yaralıların təxliyəsi, həlak olanların cəsədlərinin vətənə gətirilməsinin təmin olunmasına qədər, bütün məsələlər həll edildi. Bundan başqa, informasiya strategiyası düzgün quruldu. Ən dolğun, obyektiv və ən əsası, təsdiq olunmuş məlumatlar həm Azərbaycan, həm də dünya ictimaiyyətinə vaxtında çatdırıldı. Nəhayət, Bakı ilk gündən aydın şəkildə bəyan etdi: bu hadisə ilə bağlı ölkəmizə üzr təqdim edilməlidir.
Bəlkə də, kimsə 20 noyabr 1991-ci ildə erməni terrorçularının Qarakənd yaxınlığında Mi-8 helikopterini vurduğu terror aktının üzərini ört-basdır etmək təcrübəsini təkrarlamaq istəyərdi. O vaxt “duman səbəbindən qayaya çırpılma”, “qara qutuların lentlərinin yanması” kimi iddialar ortaya atılmışdı. Amma bu gün artıq 1991-ci il deyil. İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan “keçmiş cənub respublikası”ndan müstəqil və güclü bir dövlətə çevrilib və onunla hesablaşmaq lazımdır.
Bakı münaqişənin böyüməsində maraqlı deyildi, lakin öz təyyarəsinin və onlarla vətəndaşının ölümü üzərindən keçmək ölkəmizin taktikası deyil. Bu, prestij və ya siyasi xal məsələsi deyil, vətəndaşların, o cümlədən digər ölkələrin hava məkanında təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələsidir. Azərbaycan rəhbərliyinin prinsipial mövqeyi və informasiya açıqlığı nəticə verdi. J28243 saylı “Azərbaycan Hava Yolları” reysinin qəzaya uğraması yalnız Azərbaycan deyil, həm də dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzindədir.
AZAL pilotlarının qəza zamanı göstərdiyi qəhrəmanlıq və yüksək peşəkarlıq dünyanın aparıcı nəşrlərində qeyd olunur. Məsələn, bu haqda Ukrayna Uçuş Akademiyasının kursantlarına məlumat verilir. “Newsweek” jurnalının qiymətləndirməsinə görə, qəzanın baş verdiyi an təyyarə ekipajı həqiqi bir möcüzə həyata keçirib. Lakin nöqtə hələ qoyulmayıb. Gündəlikdə faciənin araşdırılması və həlak olanların, yaralıların ailələrinə kompensasiyaların ödənilməsi məsələsi var.
Bu gün araşdırmalardan çox şey asılıdır. Düzünü desək, araşdırma yeni başlayır, təyyarə qəzasının səbəblərinin aydınlaşdırılması isə uzun və zəhmətli bir prosesdir. Bu, texniki nasazlıqların və təyyarənin çoxsaylı sistemlərinin işindəki incəliklərin araşdırıldığı normal vəziyyətdə belədir. Ancaq indi yox. Çünki artıq Embraer 190 təyyarəsinin gövdəsində zenit raketi parçalarının izləri aşkar olunub. Ekspertlərin fikrincə, tezliklə bu izlər həlak olanların və yaralıların cəsədlərində də tapılacaq.
Postsovet məkanında aviasiya hadisələrinin araşdırılması adətən Dövlətlərarası Aviasiya Komitəsinə (DAK) həvalə olunur. Lakin belə qaydalar, bütün keçmiş SSRİ-nin sovet təyyarələrində sovet təlimatlarına əsaslanaraq uçduğu dövrdə əhəmiyyət kəsb edirdi. Bu gün isə köhnə qaydalar artıq işləmir. Qazaxıstan öz ərazisində qəza enişi edən təyyarə ilə bağlı araşdırma aparır. Azərbaycanda dövlət komissiyası yaradılıb və Baş Prokurorluq cinayət işi açıb. Braziliyadan olan mütəxəssislər – Embraer 190 təyyarəsinin istehsalçısı olan şirkətin nümayəndələri araşdırmalara cəlb olunub. Onlar qara qutuların məlumatlarını araşdıracaqlar. Bundan əlavə, Türkiyənin Nəqliyyat Naziri Abdulkadir Uraloğlu bəyan edib ki, qardaş ölkə Azərbaycana istintaq qrupu göndərib. ABŞ da kömək təklif edib. KİV-də artıq məlumat yayılıb ki, obyektiv nəzarət məlumatları London və Parisdə mövcuddur.
Bu məlumatlar qəbul ediləcəkmi, hələlik bilinmir. Rəsmi cavab yoxdur. Hər şey Rusiyada aparılan daxili araşdırmanın necə gedəcəyindən asılı olacaq.
Mülki aeroporta eniş etməli olan mülki təyyarəyə niyə zenit raketi ilə hücum edilib? Təyyarə niyə yaxınlıqdakı aeroportlara enə bilməyib və niyə məhz Aktauya yönləndirilib? Dispetçerlər nə dərəcədə peşəkar hərəkət ediblər? Bu sualların cavabı həlledici olacaq. Bu siyasət məsələsi deyil – bu, insanların göydə təhlükəsizliyi məsələsidir. Göy isə hamıya məxsusdur və nə səhvləri, nə məsuliyyətsizliyi, nə də təhlükəsizlik hesabına “kəskin bucaqları yumşaltmaq” cəhdlərini bağışlamır.
Məqalənin orijinalı burada:
https://minval.az/news/124439823
XƏBƏR LENTİ
31 Dekabr 2024
30 Dekabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ