Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Tanınmış vəkil Ali Məhkəmədəki növbəti BİABIRÇILIQDAN yazdı
Tanınmış vəkil Əkrəm Həsənov Ali Məhkəmənin problemi həll etmək əvəzinə, özbaşınalığa yol açan qərardadından yazıb.
Musavat.com-un xəbərinə görə, vəkil yazır ki, Ali Məhkəmənin Mülki və Kommersiya kollegiyaları “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 43.8-ci maddəsinə dair qanunvericiliyin tətbiqi məsələləri üzrə” Qərardad qəbul ediblər.
(https://supremecourt.gov.az/post/view/1516).
Guya təcrübədə yaranmış problemləri həll ediblər.
Lakin...
Heç qanunvericiliyin tarixini belə düz göstərməyiblər. Belə ki, Qərardadın 48-ci bəndində göstərilir li, guya “İpoteka haqqında” Qanuna 43.7-1-ci maddə 2018-ci il 28 dekabr əlavə edilmişdir. Əslində isə həmin maddə Qanuna 2021-ci ilin 25 may tarixində daxil edilib. Belə kobud səhvlərə yol verən Ali Məhkəmədən nə desən gözləmək olar!
Nə isə! Keçirəm mətləbə. Deməli, ipoteka predmeti (yəni hər hansı borca görə girov qoyulmuş daşınmaz əmlak, avtomobil) hərracda iki dəfə satılmadıqda, tələbkar (yəni ipoteka saxlayan, adətən banklar) onu 30 gün ərzində özü almalıdır, əks halda, ipotekaya xitam verilir.
Burada hansı problemlər var?
Ali Məhkəmənin Qərardadının xeyli hissəsi ona həsr edilib ki, guya 30 günlük müddətin hansı andan hesablanması problemi var. Yəni tələbkar ipoteka predmetini ona hərracın iki dəfə baş tutmaması haqda bildiriş (təklif) daxil olmasından, yoxsa bu barədə elanın dərc edildiyi andan 30 gün ərzində əldə etməlidir? Əslində, “İpoteka haqqında” Qanunun 43.1-ci və 43.8-ci maddələrində bu sualın cavabı birmənalı şəkildə təsbit edilmişdir: hərracın təşkilatçısı tərəfindən hərracın baş tutmadığı barədə elanın kütləvi informasiya vasitəsində və özünün rəsmi internet saytında məlumatın dərc etdirilməsi anından. Qərardadda da məhz həmin maddələrə istinadən labüd nəticəyə gəlinir. Yəni bu mövqeyə heç ehtiyac yox idi. Nə isə!
Real problem əslində başqadır. İpoteka predmetinin tələbkar tərəfindən əldə olunması barədə ipoteka saxlayan və hərracın təşkilatçısı 30 təqvim günü ərzində müqavilə qüvvəsinə malik olan protokol imzalamalıdır. Problem budur ki, protokolun imzalanması ipoteka predmetinin əldə edilməsidirmi? Qərardadın 12-ci bəndində deyilir: “Bir sıra hallarda bütün prosedurların 30 gün ərzində başa çatması mövqeyindən çıxış edilir, digər hallarda isə ipoteka saxlayanın əmlakı öz mülkiyyətinə götürmək barədə təklifi müsbət cavablandırması kifayət hesab edilir.” Ali Məhkəmə yekunda belə nəticəyə gəlir ki, ipoteka predmeti sözügedən protokolun imzalanması ilə əldə edilir.
Bununla da, Ali Məhkəmə özünün 12-ci bənddə vurğuladığı “bütün prosedurların 30 gün ərzində başa çatması” məsələsinə aydınlıq gətirmədi. Ən əsas məsələ (“prosedur”) də ipoteka predmetinə görə ödənişin edilməsidir. Məsələn, tutaq ki, ipoteka predmetinin qiyməti 3 mln. manatdır. Borc isə 1 mln. manatdır. Deməli, tələbkar ipoteka predmetini əldə edərkən mülkiyyətçiyə (ipoteka qoyana) 2 mln. manat ödəməlidir. Normal halda alqı-satqı müqaviləsi bağlansaydı, notariusun depozit hesabına vəsait oturmadan alıcı əmlakı əldə edə bilmir. Ali Məhkəmənin məntiqinə görə isə ödəniş həyata keçirilmədən belə tələbkar bahalı əmlakı əldə etmiş hesab ediləcək? Bəs ödənişi nə vaxt edəcək?
Ödəniş məsələsinin açıq qalması və növbəti şərhlərə və fərqli yanaşmalara yol açması ilk növbədə mülkiyyətçinin (ipoteka qoyanın) maraqlarına tam ziddir. Belə çıxır ki, hərrac təşkilatçısı və tələbkar sövdələşərək hər an (lap bir neçə ildən sonra da!) guya 30 gün ərzində imzalanmış protokolu ortaya qoyub mülkiyyətçini əlverişsiz duruma sala bilərlər. Sonuncu nə etməlidir? Puluna görə məhkəməyə üz tutmalıdır? Axı aydındır ki, Qanun 30 günlük müddəti nəzərdə tutarkən əlbəttə ki, ödənişin də həmin müddət ərzində edilməsini ehtiva etmişdir. Bir sözlə, Ali Məhkəmə özbaşınalığa yol açdı...
Qərardad digər vacib məsələyə də qətiyyən toxunmur – icra qurumunun (məmurunun) bu proseslərdə roluna. “İcra haqqında” Qanuna əsasən icra sənədinin icrasına icra qurumu nəzarət edir. Deməli, həmçinin tələbkarın əldə etdiyi əmlaka görə ödənişin də edilməsinə nəzarət etməlidir. Təcrübədə fərqli yanaşma var. Əksər hallarda icra məmurunun imzası olmadan Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri tələbkarın əmlaka hüququnu təsdiq etmir, başqa sözlə, ödənişin edilməsinə nəzarət olunur. Lakin bəzən sözügedən Reyestr icra məmurunun imzası olmadan da bunu edir. Ali Məhkəmə isə bu vacib məsələyə aydınlıq gətirmədi...
Əkrəm Həsənov qeyd edir ki, özünə saxta “100 illik” qayırtdırmaq istəyən Ali Məhkəmənin 17 hakimi bu Qərardada imza edib. Bir tərəfdən, bunların 100 illiyi elə doğrudan da SSRİ dövründən başlayır. Hüquq, qanunun aliliyi, sivil cəmiyyət və s. – bunlarlıq deyil! Yaxşı ki, bəziləri ixtisasları (məsələn, həkim) üzrə işləmirlər. İnsanı və sağlamlığını bərpa etmək olmur, amma cəmiyyəti, hüquq sistemini belələrindən xilas etmək hələ də mümkündür.
E.Məmmədəliyev,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
10 Oktyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ