Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Rusiya ABŞ-ın “qırmızı cizgiləri”ni tapdalayır: Sülh masası iflasa uğrayır, Ukrayna “nifaq alması”na çevrilir
Rusiyanın maksimalist tələbləri və ABŞ-ın maraqlarını riskə atması Ağ Evdə ciddi qəzəb doğurub, ona görə də, Kremlə təzyiq göstərməklə, “ərazi mübadiləsi”nə məcbur buraxmaq qərarı verilmiş kimi görünür... Bununla həm də Rusiyanın yaxın gələcəkdə qlobal iddialarının ön plana keçmə təhlükəsini elə əvvəlcədən bloklamaq, Kremlin manevr imkanlarını müəyyən çərçivə daxilində məhdudlaşdırmaq niyyəti güdülür...
Ukrayna savaşının dayandırılması prosesi ətrafında yaranmış vəziyyət qəlizləşməkdə davam edir. Belə ki, son vaxtlar bu prosesin ABŞ və Rusiya arasında ciddi ziddiyyətlər törətməyə başladığı da müşahidə olunur. Hər halda, hazırda Ağ Ev və Kreml arasında münasibətlər Ukrayna böhranının nizamlanması prosesinin ilk dövründə olduğundan ciddi şəkildə fərqlənir. Və hər iki tərəf indi müxtəlif siyasi-diplomatik manevrlərlə diqqəti çəkirlər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda mövcud olan real situasiya ABŞ və Rusiya arasında daha çox gizlədilməyə çalışılan nüfuz savaşına çevrilməyə başlamış qarşıdurma təsiri bağışlayır. Böyük ehtimalla indi Ağ Ev və Kreml arasında qlobal rəqabət faktoru daha ön plana keçirilməkdədir. Rusiya danışıqlar masası arxasında təşəbbüsün ABŞ-ın əlindən alınmasına çalışır. Kremlin əsas hədəfi həm sülh masasında, həm də savaş meydanında üstün mövqelər qazanaraq, şərtləri Rusiyanın diqtə etməsinə nail olmaqdan ibarətdir. Və Kremlə yaxın siyasi dairələrdən verilən açıqlamalarda da məhz buna yönəlik cəhdlər açıq-aşkar nəzərə çarpır.
Məsələ ondadır ki, prezident Vladimir Putin də son açıqlamasında Rusiyanın siyasi-diplomatik və savaş məkanında qlobal rəqiblərini qabaqlamağa çalışdığını, hətta buna son vaxtlar müəyyən mənada, nail olduğunu da vurğulamaqdan özünü saxlaya bilməyib. Kreml sahibi bildirib ki, Rusiyanın həm savaş meydanında, həm yeni silahların yaradıkmasında, həm də qlobal siyasi-diplomatik məkanda öz əsas beynəlxalq rəqiblərindən ən azı bir addım öndə olması vacibdir. Prezident Vladimir Putin hesab edir ki, Rusiya son vaxtlar buna dəfələrlə nail olub və gələcəkdə də üstünlüyü qorumaq lazımdır. Və bu, onu göstərir ki, Kremldə Rusiyanın qlobal məkandakı rəqiblərinin şərtləri, yaxıd tələbləri ilə barışmaq barədə qətiyyən düşünmürlər.
Maraqlıdır ki, Kreml sülh masasında və savaş meydanında situasiyanı mümkün qədər qəlizləşdirmək cəhdləri ilə diqqəti çəkir. Belə ki, son vaxtlar Rusiya Ukrayna savaşının yenidən intensiv döyüş əməliyyatları ilə davam etdirilməsinə nail olub. Halbuki, ABŞ-da Tramp administrasiyasının hakimiyyətə gəlişi ərəfəsində Rusiya siyasi dairələri daha çox sülhdən danışmağa üstünlük verirdi. Hazırdasa, Rusiya sülh masasında şərtləri diqtə edən tərəf statusu qazanmağa can atır. Hər halda, Kremlin yeni tələb və şərtləri artıq Ağ Evdə ciddi qıcıq doğurmağa başlayıb. Və Tramp administrasiyası Kremli ABŞ-ın Rusiyaya yönəlik mövqeyinə yenidən baxa biləcəyi ilə hədələyib.
Belə anlaşılır ki, ABŞ və Rusiya sülh masasında artıq anlaşmaqdan daha çox rəqbət aparmağa başlayıblar. Ağ Ev öz planından geri çəkilmək istəmir. Rusiya isə yeni şərt-tələblərlə ABŞ-ın Ukrayna savaşının dayandırılmasına yönəlik əvvəlcədən hazırlanmış planlarını pozmağa çalışır. Ona görə də, Ağ Ev Kremlə ən uzağı aprelin sonuna qədər sülh sazişini imzalamağı məsləhət görür. Əks halda, ABŞ-ın Rusiya ilə bağlı daha sərt addımlar ata biləcəyini, radikal qərarlar qəbul edəcəyini vurğulayır. Və bu baxımdan, ABŞ-Rusiya qarşıdurmasının daha açıq müstəviyə keçirilmə ehtimalı tamamilə inandırıcı görünür.
Ancaq Ağ Evdə Kremlin süıh sazişini tezliklə imzalaya biləcəyinə ümidləri tam itirməyiblər. ABŞ prezidenti Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Kit Kelloq yaxın vaxtlarda Ukrayna savaşının sona çatacağına əmin olduğunu bildirib. Digər tərəfdən isə ABŞ-ın vitse-prezidenti Cey Di Vens Tramp administrasiyasının Rusiya və Ukraynaya sülh sazişinə aparan "çox aydın və dəqiq bir təklif" təqdim etdiyini vurğulayıb. Onun fikrincə, həm Ukrayna, həm də Rusiya hazırda nəzarət etdikləri bəzi ərazilərdən mütləq imtina etməli olacaqlar. Və bu, həm Rusiyada, həm də Ukraynada ciddi mübahisələr doğuran məsələdir.
Buna baxmayaraq, ABŞ vitse-prezidenti Ağ Evin hər iki tərəfin bəzi ərazi mübadilələri aparılmalı olacağına şübhə etmədiyini də bildirib. Onun sözlərinə görə, sərhəd bəlkə də hazırkı cəbhə xətti ilə tam uyğun gəlməyəcək, ancaq savaşı dayandırmaq üçün hər iki tərəf "silahları yerə qoymalı, vəziyyəti dondurmalı və daha yaxşı bir Rusiya və daha yaxşı bir Ukrayna qurmaqla məşğul olmalıdır". Amerikalı siyasətçi əmindir ki, sülh sazişi istənilən halda, reallığa çevriləcək və nəticə etibarilə hər iki tərəf münaqişədə yeni sərhəd xətləri çəkməli olacaq. Və bu, onu göstərir ki, indi Ağ Ev həm Rusiyadan, həm də Ukraynadan prinsipial qərarlar verilməsini istəyir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, rəsmi Kiyevin və Kremlin “ərazi mübadiləsi” ilə bağlı təkliflərə münasibətləri kəskin ziddiyyət təşkil edir. Belə ki, Zelenski hakimiyyəti Ukraynanın nəzarət etdiyi Rusiya ərazilərini, Rusiyanın işğalı altında olan Ukrayna bölgələri ilə başa-baş dəyişməyə hazır olduğunu gizlətmir. Ancaq Kremldə bu təkliflə razılaşmağa qətiyyən həvəsli deyillər.
Kreml hesab edir ki, Ukrayna nəzarət etdiyi Rusiya ərazilərini qeyd-şərtsiz tərk etməlidir. Buna paralel olaraq, Rusiya işğal etdiyi Ukrayna ərazilərini də öz nəzarətində saxlamaq niyyətində israrlıdır. Və bu hədəfinə nail olmaq üçün də son vaxtlar Rusiya savaş poliqonunda hərbi üstünlüyünü artırmaq məqsədilə Ukraynaya qarşı hərbi zərbələri intensivləşdirməyə cəhd göstərir.
Ancaq buna baxmayaraq, Rusiyanın son davranışları və ABŞ-ın planlarını pozmaq cəhdləri Ağ Evdə qəzəb doğurub. Ona görə də, Kremlə təzyiq göstərməklə, Rusiyanı “ərazi mübadiləsi”nə məcbur buraxmaq qərarı verilmiş kimi görünür. Böyük ehtimalla bununla Rusiyanın yaxın gələcəkdə qlobal iddialarının ön plana keçmə təhlükəsini elə əvvəlcədən bloklamaq niyyəti güdülür. Və belə anlaşılır ki, Ağ Ev “qırmızı cizgiləri” artıq aşmağa başlamış Rusiyaya daha ağır hərbi-siyasi zərbələr vurmaqla, Kremlin gələcək iddialarını müəyyən çərçivə daxilində məhdudlaşdırmaq niyyətindədir.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
23 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ