İnsanlara hürriyət, millətlərə istiqlal!

Nürnberq Prosesi 2: Tarixi ədalətin bərpası

Bəşəriyyət tarixində elə məqamlar var ki, onlar yalnız keçmişi formalaşdırmır, həm də gələcəyi dəyişdirir.

1945-1946-cı illərdə keçirilmiş və faşizm rejiminin bəşəriyyətə qarşı törətdiyi cinayətləri ifşa edərək, tarixin ən böyük ədalət məhkəmələrindən biri kimi yadda qalan Nürnberq prosesi, ədalətin qələbəsi ilə nəticələnən bir nümunə idi.

Günümüzdə isə, erməni separatizminin Azərbaycan xalqına yaşatdığı faciələr, Ermənistanın işğalçılıq siyasəti, və dinc insanlara qarşı törədilən cinayətlər, "Nürnberq Prosesi 2" adlandırıla biləcək yeni bir hüquqi prosesin başlanmasını zəruri etmişdi.

Tarixi çıxarış

Tarix boyunca ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi cinayətlər, insanlıq tarixinin ən dəhşətli səhifələrindən biri kimi yaddaşlara həkk olunub. Bu cinayətlər, yalnız bir xalqın soyqırımına məruz qalması ilə kifayətlənməyib, eyni zamanda regionda stabilliyin pozulmasına, etnik və dini nifrətin toxumlarının səpilməsinə səbəb olub.

Vardanyan və digərləri məhkəmədə - FOTO | Hafta.az

Erməni millətçilərinin Azərbaycan torpaqlarında həyata keçirdiyi işğalçılıq siyasəti, XIX əsrin sonlarından etibarən sürətlə artmağa başlamışdır.

Çar Rusiyasının dəstəyi ilə regiona köçürülən ermənilər əvvəlcə sülhsevər şəkildə təqdim edilsələr də, sonradan əsil niyyətlərini açıq şəkildə göstərməyə başladılar. Azərbaycanlılara qarşı törədilən qırğınlar, etnik təmizləmə və torpaq iddiaları bu siyasətin əsas tərkib hissəsi oldu.

1918-ci ildə erməni daşnaklarının rəhbərliyi ilə Bakıda, Qubada, Şamaxıda və digər bölgələrdə törədilən soyqırımlar nəticəsində minlərlə dinc azərbaycanlı qətlə yetirildi , kəndlər yandırıldı, xalqımızın tarixi və mədəni irsi məhv edildi.

1990-cı illərdə Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində Azərbaycanın 20%-dən çox ərazisi işğal edildi və bu müddət ərzində bir milyondan çox insan öz doğma yurdlarından didərgin düşdü. Ermənistan ordusu bu ərazilərdə qeyri-insani hərəkətlərə yol verərək yaşayış məntəqələrini dağıtdı, dini və mədəni abidələri təhqir etdi.

Azərbaycan xalqının qan yaddaşına həkk olunmuş ən dəhşətli hadisələrdən biri də 1992-ci ilin fevralında Xocalıda törədilmiş soyqırımıdır. Erməni silahlı qüvvələri dinc sakinləri amansızcasına qətlə yetirərək, insanlığa qarşı cinayət törətdi. 613 nəfər dinc sakin, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və qocalar öldürüldü.

Haqqın Bərpası

2020-ci ilin Vətən Müharibəsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası ilə nəticələndi. 30 il davam edən erməni işğalına son qoyuldu.

Lakin bu müddət ərzində ermənilərin törətdiyi cinayətlərin miqyası beynəlxalq səviyyədə hələ də tam şəkildə qiymətləndirilməsə də, Azərbaycan dövləti və xalqı, bu cinayətlərin dünya ictimaiyyəti tərəfindən tanınması üçün mübarizəni davam etdirir.

Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərdə yüzlərlə tarixi abidənin, məscidlərin, qəbiristanlıqların məhv edilməsi yalnız maddi itki deyil, mədəniyyətin, tarix yaddaşının silinməsinə yönəlmiş cinayətdir.

Məhz buna görə də, bu cür vandalizmin təşkilatçıları olmuş Araik Arutunyan kimi şəxslərin məhkəmə qarşısına çıxarılması yalnız azərbaycanlılara deyil, həm də insanlıq dəyərlərinə qarşı törədilən cinayətlərin ifşasıdır.

Ədalət Mühakiməsi və Beynəlxalq Hüquq

Tarixdə çox vaxt günahkarların cəzasız qalmasıyla bağlı fikirlər olsa da, gec-tez, hər zaman ədalət zəfər çalır.

Azərbaycanın apardığı haqq savaşı nəticəsində işğal altındakı torpaqlarını azad etməsi və sonrakı siyasi-hüquqi proseslər bu zəfərin təkcə hərbi deyil, həm də mənəvi və hüquqi ölçülərə sahib olduğunu göstərir. Araik Arutunyan və onunla birgə fəaliyyət göstərmiş digər erməni terrorçularının məhkəmə qarşısına çıxarılması, Azərbaycan tarixində ədalətin təcəssümüdür.

Azərbaycanın 30 ilə yaxın işğal altında qalan torpaqlarında Ermənistanın törətdiyi cinayətlər, faşizmin dəhşətləri ilə müqayisə ediləcək səviyyədədir. Xocalı faciəsi, etnik təmizləmə siyasəti, məscidlərin dağıdılması, mina terroru, ekoloji vandalizm və digər cinayətlər, yeni "Nürnberq Prosesi"nin əsas mövzularıdır.

Araik Arutunyan və digər separatçı liderlərin məhkəməyə çıxarılması, bu prosesin başlanğıcı olmasıyla yanaşı, Azərbaycan dövlətinin hüquqi müstəvidə göstərdiyi əzmkarlığın bariz nümunəsidir.

Bu proses, təkcə Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin ifşası deyil, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə çağırışdır.

Azərbaycandakı bu məhkəmə prosesi, Ermənistanın uzun illər boyu işğal siyasətini və bu siyasətə göz yuman beynəlxalq qüvvələrin məsuliyyətsizliyini üzə çıxartmaqla yanaşı, ədalətin universal prinsip olduğunu xatırladır və dünya ictimaiyyətinə bir mesaj verir: Cinayət cəzasız qalmır və haqq həmişə qalib gəlir!

Ermənilərin törətdikləri cinayətlərin hüquqi və mənəvi cavabı təkcə Azərbaycanın deyil, beynəlxalq hüququn da vəzifəsidir.

 Bu baxımdan, beynəlxalq ictimaiyyət də, bu məhkəmə prosesinə diqqətlə yanaşmalı, beynəlxalq ədalətin bərqərar olması üçün Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləməlidir.

Uzun illər Azərbaycanın beynəlxalq hüquqla tanınan ərazilərində qanunsuz fəaliyyət göstərmiş, dinc sakinlərə qarşı cinayətlər törədən Araik Arutunyan və digər separatçı liderlərin əməlləri təkcə hərbi işğal və vandalizmlə bitməmiş, həm də günahsız insanların qətli ilə müşayiət olunmuşdur. Xocalı faciəsində mülki insanlara qarşı törədilmiş soyqırımı aktı, mina terroru, azərbaycanlı əsirlərə qarşı qeyri-insani rəftarlar, bu cinayətkarların mənfur keçmişini əks etdirir.

Arayik və Vardanyan məhkəmə qarşısında - FOTOLAR | AzPolitika — onlayn  siyasi-ictimai qəzet

1945-ci ildə Nürnberq məhkəməsində insanlıq əleyhinə cinayətlər, soyqırım və müharibə cinayətləri əsas müzakirə mövzusu idisə, müasir dövrdə Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarında törətdiyi cinayətlər də bu kateqoriyalara tam şəkildə uyğun gəlməkdədir.

Azərbaycanın başlatdığı məhkəmə prosesi, yalnız milli səviyyədə deyil, həm də beynəlxalq hüquq çərçivəsində həyata keçirilir və Nürnberq prosesi kimi, bu məhkəmə də, sübutlara, şahid ifadələrinə və hüquqi normalara əsaslanır.

Araik Arutunyan kimi cinayətkarların mühakiməsi, onların törətdikləri cinayətlərin dünya ictimaiyyəti tərəfindən tanınması üçün mühüm addımdır.

Heç vaxt unudulmamalı bir ədalət dərsi olan Nürnberq prosesində faşistlərin yalnız insanlara qarşı deyil, həm də mədəniyyətə və təbiətə qarşı törətdikləri cinayətlərə diqqət çəkilmişdi. Ermənilər tərəfindən Azərbaycan torpaqlarında dağıdılan məscidlər, talan edilən muzeylər və məhv edilən təbiət də müasir dövrdə eyni qəbildən olan cinayətlər kimi dəyərləndirilməlidir. Bu vandalizm aktları yalnız bir xalqın deyil, ümumilikdə bəşəriyyətin mədəni irsinə qarşı hücumdur.

Ermənistanın və erməni separatizminin törətdiyi cinayətlər, yalnız Azərbaycan xalqına qarşı deyil, insanlığa qarşı yönəlmiş bir hücum kimi qiymətləndirilməli və beynəlxalq ictimaiyyət, bu cinayətlərə göz yummamalı, ədalət bərpa olunmalıdır.

Azərbaycan, həm döyüş meydanında, həm də hüquqi müstəvidə qələbə çalaraq, ədaləti bərpa etməkdə və milli tariximizin ən şanlı səhifələrindən birini yazmaqdadır.

Nəticə

Araik Arutunyan və digərlərinin mühakimə olunması ilə ədalət,  bəlkə də tam bərqərar olmur, lakin bunu, biz başlanğıc kimi görməliyik.

Azərbaycan xalqının haqq səsini dünya eşitməli, erməni terrorunun əsl mahiyyəti açıq-aşkar görməlidir. Bu məhkəmə, həm şəhidlərin ruhuna ehtiram, həm də gələcək nəsillər üçün hüququn və ədalətin qalib gələcəyinə inamın simvoludur.

Araik və digər erməni cinayətkarlarının məhkəməsi yalnız bir ölkənin deyil, bütün insanlığın ədalətə olan ümidini dirçəldir.

"Nürnberq Prosesi 2" ifadəsi, Azərbaycan xalqının haqq mübarizəsini əks etdirərək Ermənistanın törətdiyi cinayətlərə görə cavab verməsi, tarixin yeni bir ədalət səhifəsinin yazılması deməkdir. Bu proses, yalnız Azərbaycan üçün deyil, bütün bəşəriyyət üçün ədalətin zəfəridir.

Buna görə də, "Nürnberq Prosesi 2" təkcə bir məhkəmə deyil, həm də gələcək nəsillərə verilən ədalət dərsidir. Bu proses, haqsızlığa qarşı durmağın, hüquq və ədalətin qorunmasının əhəmiyyətini vurğulayır. Azərbaycanın göstərdiyi bu nümunə, bütün dünyaya bir daha sübut edir ki, tarixin ən qaranlıq səhifələri belə, ədalət işığı ilə aydınlana bilər.

Elnur MƏCİDLİ

                      

ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ

Şərh yoxdur

XƏBƏR LENTİ

19 Yanvar 2025

BÜTÜN XƏBƏRLƏR