Onlayn ictimai-siyasi qəzet
İranın 7 qonşusu və müharibə təhlükəsi – Böyük köç dalğası hansı ölkələri vuracaq?
İranla İsrail arasında hərbi gərginliyin qızışdığı indiki məqamda diqqətlər təkcə bu iki ölkənin üzərinə yox, İranın yerləşdiyi həssas coğrafiyaya da yönəlib. Artıq ekspertlər xəbərdarlıq edirlər: əgər müharibə genişlənərsə, bu, təkcə raketlərlə deyil, bölgədə böyük qaçqın axını və destabilizasiya ilə müşayiət oluna bilər. Belə vəziyyətdə sual aktuallaşır: İranın neçə qonşusu var, hansı ölkələr birbaşa risk altındadır və müharibənin genişlənməsi kimlərə real təhlükə yaradır?
Musavat.com xəbər verir ki, İranın 7 ölkə ilə quru sərhədi mövcuddur. Bu qonşuların hər biri geopolitik baxımdan özünəməxsus rola malikdir və İran daxilində baş verə biləcək hərbi, sosial və humanitar böhranların ilk dalğası məhz bu ölkələrin sərhədlərini tapdalaya bilər.
İranın qonşuları və sərhəd uzunluqları:
- İraq – 1,599 km
İranın ən uzun sərhədi. Həm dini, həm etnik yaxınlıqlar səbəbilə İrandan gələcək qaçqınların ilk dayanacağı ola bilər. Bununla yanaşı, İraq ərazisində İranın hərbi dayaqları və proksi qrupları yerləşir. Müharibə burada ikinci cəbhə yarada bilər. - Türkmənistan – 1,148 km
Xəzər dənizi ilə də sərhədi bölüşən Türkmənistan bu istiqamətdə qaçqın təhlükəsi və iqtisadi pozuntularla qarşılaşa bilər. Rəsmi Aşqabad İranla münasibətlərdə neytrallığa üstünlük versə də, müharibənin təsiri iqtisadi əlaqələri zəiflədə bilər. - Pakistan – 959 km
İranın cənub-şərqində yerləşən sərhəd zonasındakı qeyri-sabitlik – qaçaqmalçılıq, dini ekstremizm və yoxsulluq – bu xətti nəzarətolunmaz bölgəyə çevirə bilər. Eyni zamanda İranın Bəlucistan bölgəsindən potensial qaçqın axını ehtimalı da var. - Əfqanıstan – 921 km
Taliban hakimiyyəti altında olan Əfqanıstanın özü sabitlikdən uzaqdır. Müharibə başlayarsa, İranın şərq sərhədi də radikal qruplaşmaların və silah axınının yeni arteriyasına çevrilə bilər. - Türkiyə – 534 km
İrandan Türkiyəyə doğru qaçqın axını üçün ən sabit və təhlükəsiz sərhəd məhz buradadır. İllərdir Suriya və Əfqanıstan qaçqınları üçün əsas tranzit və məskunlaşma ölkəsi olan Türkiyə, İrandan gələcək yeni dalğaya hazır olub-olmaması ilə imtahan qarşısında qala bilər. - Azərbaycan – 765 km (618 km + 132 km Naxçıvanla)
İranla həm quru sərhədində, həm də etnik baxımdan birbaşa bağlılıqda olan yeganə ölkə Azərbaycandır. İranın milyonlarla azərbaycanlı vətəndaşı (təxminən 40 milyon) sərhədin cənub tərəfində yaşayır. Müharibənin alovlanması halında Azərbaycan yalnız sərhəd pozuntuları və qaçqın axını ilə deyil, həm də Tehran rejiminin ideoloji və informasiya təzyiqləri ilə üzləşə bilər. Xüsusilə Naxçıvanla olan 132 km-lik sərhəd strateji baxımdan diqqət mərkəzindədir. - Ermənistan – 44 km
İranın ən qısa sərhədi olsa da, ən həssas geosiyasi dəhlizlərdən biri buradadır. Rusiya-Ermənistan-İran nəqliyyat xəttinin mühüm hissəsi olan bu istiqamət müharibə şəraitində geosiyasi gərginliyin kəsişmə nöqtəsinə çevrilə bilər.
Böyük köç təhlükəsi: Kim zərbə altında qala bilər?
İraq – dini və etnik yaxınlıq, açıq sərhədlər səbəbilə ilk dalğanı qəbul edə bilər.
Türkiyə – sabitlik, infrastruktur və humanitar imkanlara görə ən cəlbedici miqrasiya istiqaməti.
Azərbaycan – həm coğrafi, həm etnik əlaqələr baxımından müharibənin təsirinə açıqdır. Ancaq Azərbaycanın quru sərhədlərinin bağlı olması strateji addım kimi qiymətləndirilir. Bu baxımdan təsir xeyli azalmış olur.
Pakistan və Əfqanıstan – xaotik bölgələr olduğu üçün müharibə həm qaçqın, həm də silahlı qruplar üçün məkan ola bilər.
Türkmənistan – sərhədlər nəzarətli olsa da, İranın şimal-şərq bölgəsindəki gərginliklər bu istiqaməti də təhdid edə bilər.
Bütün bunların fonunda demək olar ki, İran-İsrail müharibəsi sadəcə regional deyil, qlobal miqrasiya və təhlükəsizlik böhranının başlanğıc nöqtəsi ola bilər. İranın 7 qonşusu bu böhranın ilk həlqələri olacaq.
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
20 Iyun 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ