Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Gənc qadınların yaşlı kişilərə marağı - psixoloji fəlakət, yoxsa...
Son illərdə belə nikahların sayında artım var - səbəb
Son illərdə Azərbaycanda və dünyada yaşca böyük kişilərlə gənc qadınların nikaha daxil olması məsələsi diqqət çəkir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, son üç ildə Azərbaycanda 18-29 yaş arası 6 nəfər gənc qadın 60 və yuxarı yaşda olan kişilərlə rəsmi nikaha daxil olub. Bu göstərici görünüşdə kiçik olsa da, sosial və psixoloji aspektlər baxımından maraqlı tendensiyalara işıq tutur. Ümumiyyətlə, yaş fərqinə görə qurulan münasibətlər müxtəlif səbəblərlə izah oluna bilər və mütəxəssislər bunun həm fərdi, həm də cəmiyyət səviyyəsində təsirlərini araşdırırlar.
Mütəxəssislərin fikrincə, gənc qadınların yaşca böyük kişilərlə münasibət qurmaq istəklərinin kökündə çox vaxt psixoloji amillər dayanır. Sosialoloq Üzeyir Şəfiyev qeyd edir ki, ailə mühitində çətinliklər yaşayan xanımlar, uşaqlıqda ata fiqurundan yetərincə sevgi və qayğı görməyənlər, həyatlarında boşluğu doldurmaq məqsədilə daha olğun, təcrübəli kişilərlə əlaqə qurmağa meyilli olurlar. Bu yanaşma Freydin psixoanalitik nəzəriyyəsi ilə yaxşı izah edilir: ata ilə qız uşağı arasındakı münasibət gələcəkdə qadının kişi partnyorları ilə quracağı əlaqələrə təsir göstərir. Ata fiquru qadın üçün sabitlik, güvən və sevgi rəmzi olduğundan, bu boşluğun doldurulması üçün yaşca böyük və güclü kişi partnyorlar seçilə bilər.
Yaşca böyük kişilər maddi sabitlik, həyat təcrübəsi və emosional yetkinlik kimi xüsusiyyətlərə malik olduqları üçün qadınlarda təhlükəsizlik və rahatlıq hissi yaradırlar. Bu isə psixoloji ehtiyacların ödənməsində önəmli rol oynayır.
Mütəxəssislər qeyd edir ki, cəmiyyətin patriarxal dəyərləri də bu tendensiyanın yaranmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycanda, eləcə də bir çox digər cəmiyyətlərdə yaşca böyük kişi ilə gənc qadının evlənməsi sosial norma kimi qəbul edilir və belə münasibətlər əsasən müsbət qarşılanır. Bunun əksinə olaraq, qadının yaşca böyük, kişinin isə gənc olduğu münasibətlər sosial qınaqla üzləşir. Bu, kişiyə verilən dominant və rəhbər mövqe ilə bağlıdır.
Bundan başqa, yaşca böyük kişilərlə evlənmək bir sıra qadınlar üçün maddi təminat amili kimi də qiymətləndirilir. Onlar düşünürlər ki, oturuşmuş, sosial statusu və maliyyə imkanları yüksək olan kişi ilə ailə qurmaq daha sabit və rahat həyat deməkdir. Xüsusilə qeyri-sabit sosial mühitdə böyümüş və resurs çatışmazlığı olan qadınlarda bu yanaşma daha çox müşahidə olunur.
Bəzi gənc qadınlar həmyaşıd kişilərdə istədikləri emosional dərinliyi və intellektual əlaqəni tapa bilmirlər. Onlar yaşca böyük kişilərin daha olğun, dünyagörüşlü və təcrübəli olduqlarını düşünərək onlara üstünlük verirlər. Bu, münasibətlərin yalnız maddi və sosial deyil, eyni zamanda psixoloji və emosional bazasının da olduğunu göstərir.
Digər tərəfdən, yaş fərqinin böyük olması münasibətlərdə müəyyən boşluqlar və uyğunsuzluqlar yaradaraq zamanla ünsiyyət problemlərinə gətirib çıxara bilər. Nəsil fərqləri, fərqli dəyərlər sistemi və həyat tərzi bu münasibətlərin davamlılığını çətinləşdirə bilər.
Yaşca böyük kişilərlə evlənən qadınlar üçün risklər də az deyil. İlk növbədə, yaşlı kişilərdə sağlamlıq problemləri daha tez üzə çıxa bilər ki, bu da qadın üçün əlavə emosional və fiziki yük yaradır. Həmçinin münasibətlərdə güc balansının pozulması, qadının asılılıq vəziyyətinə düşməsi, şəxsi azadlıqların məhdudlaşması kimi neqativ nəticələr də müşahidə olunur.
Sosioloqlar bildirirlər ki, tərəflər arasında yaş fərqi olduqda, qarşılıqlı hörmət və anlaşma yüksək səviyyədə olmalıdır. Əks halda, belə nikahlar çox zaman xoşagəlməz sonluqla nəticələnir.
Müasir cəmiyyətdə gender rolları və sosial mövqelər yaş fərqi olan nikahlara təsir edən amillərdən biridir. Kişilərin dominant və təminatçı mövqedə olması gözləntisi, qadınların isə baxım və himayə altında olma arzusunun təsiri yaşca böyük kişilərlə evlənmə qərarlarına təsir edir. Bu, həmçinin cəmiyyətin qadına və kişiyə münasibətində əks olunur.
Bəzi qadınlar isə həmyaşıd kişiləri idarə etməkdə çətinlik çəkdiklərini düşünərək, daha yaşlı kişiləri seçirlər. Onlar hesab edirlər ki, yaş fərqi onları münasibətdə daha üstün və nəzarətdə saxlayacaq.
Beləliklə, gənc qadınların yaşca böyük kişilərlə evlənməsinin səbəbləri təkcə psixoloji deyil, həm də sosial, mədəni və maddi amillərlə əlaqələndirilir. Bu tendensiyanın dərin səbəblərini anlamaq üçün geniş miqyasda araşdırmaların aparılması vacibdir.
Eyni zamanda sağlam, davamlı və xoşbəxt nikahların qurulması üçün tərəflər arasında yaş fərqindən asılı olmayaraq qarşılıqlı hörmət, sevgi, anlaşma və uyğunluq əsas meyarlar kimi qəbul edilməlidir. Sosial dəstək sistemlərinin gücləndirilməsi, qadınların özlərini ifadə edə bilməsi və psixoloji sağlamlığının qorunması da bu məsələdə önəmlidir.
Hazırladı: Xalidə Gəray
XƏBƏR LENTİ
20 Iyul 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ