Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Axı sən nə istəyirsən?
Bir daha Fransanın Qarabağın işğalındakı rolu haqqında
Bir neçə il öncə “Fransa Dağlıq Qarabağ üzərində Azərbaycanın nəzarətini qəbul etməyəcək” deyən prezident Emmanuel Makron xalqa sonuncu Yeni il müraciətində “Dağlıq Qarabağ”ın adını çəkmədi. Əvəzində dünən - yanvarın 6-da Parisdəki səfirlər konfransında çıxışı zamanı yenə Azərbaycana dil uzatdı. (Modern.az)
Makron bu dəfə Azərbaycanı Fransaya qarşı “qəbuledilməz müdaxilələr”də günahlandırıb. O, çıxışı zamanı Ermənistanı dəstəkləməyi də unutmayıb və deyib ki, Azərbaycan münaqişəni həll etdiyini düşünür. Makron dolayısı ilə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin bitməsinə imkan verməyəcəyinə işarə edib.
Müasir dövrün beynəlxalq oyunçularından biri olan Fransa keçmiş “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”nin tarixində xüsusi rol oynamış bir ölkədir. Fransanın bu münaqişəyə təsiri və müdaxiləsi, regiondakı geopolitik maraqları, həmçinin Ermənistanla olan strateji əlaqələri nəzərə alındıqda, rəsmi Parisin rolunu aydın şəkildə görmək olar.
Fransa keçmiş “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi” zamanı həmişə işğalçı Ermənistanı dəstəkləyib. Sözsüz ki, onun bu mövqeyi regiona ciddi təsir göstərib və Azərbaycanın 20 faiz ərazisinin 30 il işğalda qalmasına şərait yaradıb.
1988-ci ildən etibarən Ermənistanla Azərbaycan arasında baş qaldıran münaqişə 1991-ci ildə qondarma “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın müstəqilliyinin elan edilməsi ilə daha da dərinləşmişdi. Bu münaqişə nəticəsində keçmiş Dağlıq Qarabağ bölgəsi Azərbaycanın suveren ərazisi olmasına baxmayaraq, Ermənistanın hərbi və siyasi dəstəyi ilə erməni separatçıları tərəfindən işğal edilmişdi.
Ermənistan münaqişənin davam etdiyi 30 il müddətində daim beynəlxalq aləmdə müxtəlif dövlətlərdən, xüsusilə də Fransadan ciddi dəstək alıb.
Rəsmi Paris Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin ən aktiv beynəlxalq iştirakçılarından biri olub. Fransa Avropa İttifaqının üzvü olaraq, Qarabağda sülhün bərpa edilməsinə çalışmaq adı altında, həm də Ermənistanla sıx əlaqələrini qoruyub saxlamaq məqsədi güdüb. Paris eyni zamanda ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri kimi münaqişənin “sülh yolu ilə həlli” üçün vasitəçilik etməyə çalışıb. Ancaq Fransanın bu prosesdəki mövqeyi həmişə Azərbaycanın maraqları ilə ziddiyyət təşkil edib.
Fransanın keçmiş “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”ndə Ermənistanla olan əlaqələri bu ölkədəki erməni icmasından da güc alıb. Sirr deyil ki, Fransadakı erməni icması və lobbisi ölkə siyasətinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Fransanın yürütdüyü siyasətin bəzi dövrlərində bu icmanın təsiri ilə Ermənistanın maraqlarını qorumağa çalışan siyasətçilər ortaya çıxıb.
Fransanın xüsusilə 2000-ci illərin əvvəllərində Ermənistanın mövqeyini dəstəkləyən bəzi addımları yaddan çıxmayıb.
Fransa hökumətinin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində İrəvanın mövqeyini açıq şəkildə dəstəkləməsi, məsələn, 2001-ci ildə prezident Jak Şirakın və daha sonra prezident Nikolya Sarkozinin fəaliyyətində müşahidə olunub. Onlar Ermənistana qarşı müsbət bəyanatları, Azərbaycana qarşı isə sərt açıqlamaları ilə diqqət çəkiblər. Təbii ki, bu, münaqişənin həlli üçün rəsmi vasitəçilik təklif edən ölkənin əslində real olaraq Ermənistana verdiyi siyasi dəstəyi göstərirdi.
Fransa 2023-cü ilə kimi Xankəndidə məskunlaşan erməni separatçılarının qondarma müstəqilliklərini bəyan etməsinə və işğalçı rejimi dəstəkləməsinə həmişə göz yumub. 2018-ci ildə Fransa Senatında qəbul edilən qətnamə keçmiş Dağlıq Qarabağ ərazisindəki erməni separatçılarının “dövlət statusu”nu tanımağa çağırmışdı ki, bununla da Parisin rəsmi siyasətinin münaqişəyə necə tərəfdaşlıq etdiyi bir daha açıq-aydın görünmüşdü.
Emmanuel Makron da sələfləri Jak Şirak və Nikolya Sarkozinin “ənənə”sini davam etdirərək, Qarabağdakı separatçı rejimi dəstəkləməklə daim Azərbaycanı təcrid etməyə çalışıb.
Fransanın Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə müdaxiləsi yalnız siyasi dəstəklə məhdudlaşmayıb, Paris işğalçılara müntəzəm hərbi yardımları davam etdirib. Erməni silahlı qüvvələrinin Fransadan hərbi avadanlıq alması məsələsi dəfələrlə beynəlxalq mənbələrdə də qeyd edilib.
Fransanın işğalçılara göstərdiyi dəstək, sadəcə, Ermənistanla olan əlaqələrdən qaynaqlanmır. Aydındır ki, Paris Cənubi Qafqaz regionunda özünün geopolitik maraqlarını güdür. Təbii ki, Azərbaycanın 2020-ci ildəki 44 günlük müharibədən sonra regionda yaratdığı yeni reallıqlar, Qarabağın işğalçı qüvvələrdən təmizlənməsi, Türkiyənin bölgəyə nüfuz etməsi Fransanın buradakı mövqeyini xeyli mürəkkəbləşdirib.
2023-cü ildə Qarabağda aparılan antiterror əməliyyatından və erməni separatizminin kökünün kəsilməsindən sonra Fransanın Ermənistana açıq siyasi və hərbi dəstəyini artırması vəziyyəti yenidən gərginləşdirməyə hesablanıb. Paris açıq şəkildəAzərbaycanı Qarabağ ermənilərinin hüquqlarını pozmaqda və Ermənistanın ərazi bütövlüyünü təhdid etməkdə günahlandırır.
Fransa özünü bu bölgədəki güc mübarizəsində Rusiya və Türkiyənin təsirinə qarşı bir balans olaraq görür. Bu səbəbdən də Paris Ermənistanı dəstəkləyərək, regionda öz strateji maraqlarını təmin etməyə çalışır.
Fransanın işğalçı dövlətə verdiyi siyasi və diplomatik dəstək bir tərəfdən Ermənistanın mövqeyini gücləndirərək İrəvan-Bakı arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasını çətinləşdirir, digər tərəfdən isə beynəlxalq aləmdə rəsmi Parisin Cənubi Qafqaz regionundakı təsirinin möhkəmləndirilməsinə yönəlib.
Amma Makron nəhayət anlamalıdır ki, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllində heç vaxt uğurlu vasitəçilik fəaliyyəti aparmayan Fransa bu missiyanı Minsk Qrupunün “ölü qurum”a çevrilməsi ilə başa vurub.
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
09 Yanvar 2025
08 Yanvar 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ