Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Kreml həlledici tarixi şansı boşa verdi: Zelenski İstanbulda ABŞ və Qərbi yenidən Rusiyaya qarşı birləşdirdi
İstanbulda sülhə və yaxud atəşkəsə nail olmasa da, indi prezident Volodimir Zelenskinin əli nisbətən daha güclənmiş oldu... Rəsmi Kiyev Rusiyanın sülhə hazır olmadığı barədə reallığı ön plana çəkərək, ABŞ və Qərbi yenidən Ukraynaya hərbi dəstək verilməsinə çağırmaq hüququ qazandı...
ABŞ-ın Ukrayna böhranının nizamlanması üzrə danışıqlar masasından çəkilməsi, vasitəçilik missiyasından imtina etməsi Rusiya ətrafında olduqca ciddi hərbi-siyasi xaos yaradıb. Belə ki, Kremlin maksimalist davranışları Rusiyanın "savaş bataqlığı"ndan çıxmaq şansını məhdudlaşdırıb. Və Rusiya üçün yaranmış yeni təhlükəli situasiya Kremli ABŞ-ın vasitəçiliyinə alternativ axtarmaq məcburiyyətində buraxıb.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Kremlin aqressiv davranışları və yolverilməz maksimalist sülh şərtləri irəli sürməsi ABŞ və Rusiya arasında münasibətlərin yenidən qarşıdurma keyfiyyəti qazanmasına yol açmağa başlayıb. Üstəlik, Kremlin xüsusi canfəşanlıqla reallaşmasına cəhd göstərdiyi Tarmp-Putin görüşü də hazırda baş tutma ehtimalından uzaqdadır. Kremldən verilən açıqlamalarda da bu vəziyyətin Rusiya siyasi dairələrində ciddi məyusluq doğurduğunu biruzə verir.
Məsələ ondadır ki, Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov yaxın günlərdə Vladimir Putin və Ağ Ev sahibi Donald Tramp arasında görüşün keçirilməsinə hazırlıq getmir. Bunun əvəzində Kreml indi daha çox ABŞ-ın imtina etdiyi vasitəçilik missiyası üçün alternativ dövlətin axtarışı ilə məşğuldur. Və hazırda Rusiya bu məsələ ilə bağlı mövcud problemin məhz Türkiyə üzərindən həllinə ümid bəsləyir.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin vasitəçilik missiyasını öz üzərinə götürməsi üçün Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğana müraciət də etmişdi. Nəticədə İstanbulda Rusiya və Ukrayna arasında sülh danışıqlarının başlanılması razılaşdırılmışdı. Ancaq bu istiqamətdə də Rusiya üçün fərqli problemlər ortaya çıxmağa başlayıb. Belə ki, prezident Volodimir Zelenski İstanbulda yalnız Kreml sahibi Vladimir Putin ilə görüşməyə razılaşıb. Və məhz bu məqsədlə də Türkiyə səfərinə çıxıb.
Maraqlıdır ki, Kremldə tamamilə fərqli taktikaya üstünlük verilir. Rusiya siyasi dairələri Zelenski hakimiyyətinin legitimliyini şübhə altına alan prezident Vladimir Putinin Ukrayna lideri ilə görüşə getməsini məqbul saymır. Ona görə də, İstanbul görüşü Rusiya üçün böyük önəm daşısa da, Kreml Türkiyəyə Ukraynanın narazılığına səbəb olan tərkibdə heyət göndərib. Və bu səbəbdən də, hazırda İstanbul görüşü ətrafında kifayət qədər ciddi ziddiyyətlər, hətta kəskin mübahisələrin olduğu müşahidə edilir.
Bütün bunlara baxmayaraq, Kreml təmsilçisi Dmitri Peskov Rusiyanın İstanbulda danışıqların məhsuldar olması üçün hər cür səy göstərməyə hazır olduğunu vurğulayıb. Üstəlik, iddia edib ki, guya İstanbulda Ukraynanı kimlərin təmsil edəcəyi məlum deyil. Və görüş baş tutarsa, Rusiya nümayəndə heyəti İstanbulda danışıqların gedişi barədə “ehtiyac olduqca” prezident Vladimir Putinə hesabat verəcək.
Göründüyü kimi, Kreml İstanbulda görüşün olmasını istəsə də, hələ də siyasi manipulyasiyalar ilə məşğuldur. Çünki prezident Volodimir Zelenski Türkiyədə Kreml sahibi Vladimir Putini gözlədiyini artıq rəsmən bəyan edib. Kreml isə Türkiyəyə real siyasi qərarlar qəbul etmək səlahiyyətləri olmayan dövlət məmurlarını göndərib. Və bu baxımdan, Rusiyanın İstanbul görüşünün məhsuldar olmasına çalışdığı barədə açıqlamalar, yumşaq desək, o qədər də səmimi məzmun daşımır.
Belə anlaşılır ki, Rusiya "imperiya eqosu"ndan uzaqlaşa bilmədiyi üçün Ukrayna savaşının dayandırılması baxımından, böyük önəm daşıyan növbəti şansı da əldən qaçırmaq üzrədir. Çünki İstanbul görüşünə yalnız Rusiyada deyil, Qərb siyasi dairələrində də böyük önəm verilirdi. Hətta vasitəçilik missiyasından rəsmən imtina edən ABŞ-ın prezidenti Donald Tramp belə, Türkiyənin Rusiya və Ukrayna arasında sülh sazişinin imzalanmasında böyük rolunun ola biləcəyini vurğulamışdı.
NATO-nun baş katibi Mark Rutte də Türkiyənin Rusiya və Ukrayna arasında sülhü bərpa etmə potensialının yüksək olduğuna diqqəti çəkib Onun fikrincə, bu potensial ilk növbədə Türkiyənin bir araya gətirmə gücü ilə birbaşa bağlıdır. Eyni zamanda, Avropa Birliyi də İstanbul görüşünə mümkün qədər həssas yanaşmağa üstünlük vermişdi. Və bu qurum Rusiyaya qarşı növbəti sanksiyalar paketi ilə bağlı qərarını İstanbul danışıqlarından sonraya saxlamışdı.
Məsələ ondadır ki, Avropa Birliyi İstanbul görüşünün uğursuz olacağı təqdirdə, Rusiyaya qarşı yeni təzyiq planlarını, o cümlədən də növbəti sanksiyalar paketini müzakirə etmək niyyətindədir. Eyni zamanda, Avropa dövlətləri Kreml sahibi Vladimir Putinin Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ilə görüşərək, sülh sazişi imzalamayacağı təqdirdə, ABŞ prezidenti Donald Trampı Rusiyaya qarşı yeni əlavə sanksiyalar tətbiq etməyə çağırmaq niyyətindədirlər. Və bu, o deməkdir ki, İstanbul görüşü, onun nəticələri ilk növbədə Rusiya üçün böyük önəm daşıyırdı.
Ancaq mövcud situasiya onu göstərir ki, Kreml Rusiyanın "imperiya eqosu"nun girovuna çevrilib. Ona görə də, Kreml kompromislərə yönəlmək əvəzinə yenə də bütün dünyaya meydan oxumağa üstünlük verir. Yəni, Rusiyanın əleyhinə yönələ biləcək mövqe tutur. Nəticədə Türkiyəyə səfər edən Ukrayna lideri Volodimir Zelenski Kreml sahibi Vladimir Putin ilə deyil, məhz prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşərək, Kiyevə dönməli olacaq. Və bu, müəyyən mənada, Ukraynanın hərbi-siyasi maraqlarına cavab verir.
Maraqlıdır ki, İstanbulda sülhə və yaxud atəşkəsə nail olmasa da, indi prezident Volodimir Zelenskinin əli nisbətən güclənmiş oldu. Belə ki, o, ABŞ və Qərbə Rusiyanın sülhə hazır olmadığı barədə real sübutlar təqdim edərək, Ukraynaya hərbi dəstək verilməsinə çağırış etmək imkanları qazanıb. Bu çağırışların ABŞ və Avropa Birliyi tərəfindən pozitiv reaksiya ilə qarşılanma ehtimallı isə indi daha cəlbedici görünür. Və bu baxımdan, Kremlin böyük önəm verdiyi İstanbul görüşünün məhz Rusiyanın əleyhinə yekunlaşdığı qətiyyən şübhə doğurmur.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat" Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
16 May 2025
15 May 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ