Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Çin üçün “Zəngəzur səddi”
Pekində gözlənilən görüşlərdə dəhlizin açılması məsələsi əsas müzakirə mövzularından biri olacaq
Prezidenti İlham Əliyev aprelin 2-də Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü, beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Lü Tzyançaonu qəbul edib. Dövlət başçısı Lü Tzyançaonun səfərinin ölkələrimiz arasında dostluq münasibətlərinin gələcəkdə də möhkəmlənməsi işinə xidmət edəcəyinə ümidvarlığını bildirib.
Prezident İlham Əliyev ölkələrimiz arasında münasibətlərin yaxşı inkişaf dinamikasının olduğunu və bir çox sahələri əhatə etdiyini deyib. Dövlətimizin başçısı vurğulayıb ki, ötən il Si Cinpinlə görüşünün nəticələrinə əsasən qəbul edilən “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə” dostluq, tərəfdaşlıq və əməkdaşlığımızın nümayişi olmaqla, qarşılıqlı fəaliyyətimizin səviyyəsini yüksəldib.
Azərbaycan Prezidenti gələcəkdə də ölkələrimiz arasında münasibətlərin uğurla inkişaf edəcəyinə əminliyini bildirib, siyasi, iqtisadi, nəqliyyat sahələrində əməkdaşlığın regionda təhlükəsizliyin və çoxtərəfli əməkdaşlığın möhkəmlənməsi işinə xidmət etdiyini vurğulayıb.
Azərbaycanın baş naziri Əli Əsədovla görüşdə Orta dəhlizin bütövlükdə Avrasiya, o cümlədən Cənubi Qafqaz ölkələri üçün əhəmiyyəti qeyd edilib, Zəngəzur dəhlizinin açılmasının Orta dəhlizin inkişafına təkan verəcəyi vurğulanıb.
“Azərbaycan-Çin strateji tərəfdaşlığı: Qlobal Cənubda konsolidasiya və əməkdaşlığın təşviqi” mövzusunda konfransda Lyu Cyançao Prezident İlham Əliyevin aprel ayında Çinə səfər edəcəyini bildirib. “Bu səfər çərçivəsində daha konkret layihələrlə bağlı qərarlar qəbul edəcəyik. Münasibətlərimizin dərinləşməsi üçün böyük potensial var”, - Lyu Cyançao deyib.
Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlı olan ölkələrdən biri də Çindir. Çünki adıçəkilən ölkənin “Bir kəmər, bir yol” adlı layihəsi var. Həmin layihənin bir hissəsi Azərbaycandan keçir.
Zəngəzur dəhlizinin açılması Çinin Avropa bazarına çıxması üçün yeni vasitədir. Ümumiyyətlə, dəhliz vasitəsilə yük daşımalarının artacağı gözlənilir. Çünki Rusiya ilə bağlı olan problemlərə görə “şimal dəhlizi” effektivliyini itirib. Ona görə prezidentin bu aya gözlənilən səfərində Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələsi də əsas müzakirələrdən biri olacaq.
Fikrət Yusifov
Sabiq maliyyə naziri, siyasi və iqtisadi məsələlər üzrə ekspert Fikrət Yusifov dəhlizin bu il açılacağına inanır: “Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin 2013-cü ilin sentyabr ayında "Bir kəmər, bir yol" layihəsini (sonradan layihənin adı dəyişdirilərək “Kəmər və yol təşəbbüsü” adlandırıldı) ortaya qoyduqdan sonra bütün ölkələr içərisində bu layihəni ilk dəstəkləyən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev oldu. O, bu layihənin gələcəkdə ölkəmiz üçün nə demək olduğunu həmən dəyərləndirə bildi. Bu layihə elan edildikdən bir neçə ay sonra - yəni 2013-cü ilin dekabr ayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Çinə rəsmi səfəri baş tutdu. Səfər çərçivəsində “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Çin Xalq Respublikası Hökuməti arasında "İpək Yolu İqtisadi Kəməri"nin yaradılmasının birgə təşviqi haqqında" Memorandum imzalandı. Yəni biz böyük siyasi ustalıqla və vaxtında bu “dəmiri isti-isti döyə bildik”. “Bir kəmər, bir yol” layihəsi ilə bağlı ortaya qoyduğumuz bu münasibət bizi Çinin strateji müttəfiqinə çevirmək istiqamətində atdığımız mühüm bir addım idi. Çin Avroasiya məkanında 64 ölkəni birləşdirəcək yolların inşasını nəzərdə tutan “Bir kəmər, bir yol” layihəsinə ümumilikdə 8 trilyon ABŞ dolları həcmində vəsait xərcləməyi nəzərdə tutub və artıq bu layihə üzrə 1 trliyon dollardan çox vəsait xərclənib. Çin hökuməti bu layihənin fəlsəfəsini öz ölkəsi üçün belə müəyyənləşdirir - “daha çox xərcləmək və daha az qazanmaq, əvvəlcə xərcləmək - sonra qazanmaq”. Bu çağırışla Çin hökuməti əməkdaşlıq etdiyi bütün ölkələrə bəyan edir ki, biz bu layihə üçün trliyon dollarlarla vəsait xərcləməklə başlanğıcda deyil, sonradan qazanmaq niyyətindəyik. Bu, Çin kimi nəhəng bir ölkənin Avroasiya məkanında loqistika sahəsində hegomonluğu öz əlində saxlamaq istiqamətində atdığı çox önəmli bir addımdır.
“Bir kəmər, bir yol” layihəsi ortaya çıxdığı vaxtdan Azərbaycanla Çin arasında münasibətlərin daha da dərinləşməsi və keçən il iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamənin qəbul olunması artıq çox mətləblərdən xəbər verir. Azərbaycan Prezidentinin bu ilin aprel ayında Çin Xalq Respublikasına rəsmi səfəri çərçivəsində biz Orta dəhlizin baş birləşdirici hissəsi olan Zəngəzur dəhlizinin açılması ətrafında hansı addımların atılacağının şahidi ola biləcəyik. Mən son illər ərzində dəfələrlə bildirmişəm ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması mütləq baş verəcək. Ermənistan bu məsələdə ya öz təşəbbüsü ilə dəhlizin açılmasına imkan yaradacaq, ya da dəhliz onun istəyindən asılı olmayaraq açılacaq. Çünki söhbət bu dəhliz vasitəsilə böyük oyunçuların qazanacağı yüz milyardlarla dollar maraqlardan gedir. Ermənistan kimi cırtdan və qondarma dövlət bu maraqlara qarşı çıxa bilərmi? Qətiyyən yox! Ona görə bu il Zəngəzur dəhlizinin açılması ili olacaq. Ermənistan hökuməti ağıllı davranıb dəhlizin açılmasına özü şərait yaradarsa, dəhlizin fəaliyyətindən böyük iqtisadi dividentlər əldə edə bilər. Əks halda, dəhliz bir başqa yolla açılacaq, dalana dirənmiş Ermənistan isə bu dalanın daralması səbəbindən daha da dərin iqtisadi uçuruma düşərək öz acı taleyini yaşayacaq".
“Çin Zəngəzur dəhlizinin eksterritorial şərtlərlə açılmasının vacibliyini bəyan etdi”. Axar.az xəbər verir ki, bu fikirləri rusiyalı politoloq İqor Korotçenko bildirib. O qeyd edib ki, Pekinin yüksək vəzifəli nümayəndəsinin strateji əhəmiyyətə malik Zəngəzur dəhlizinin tezliklə açılmasının vacibliyi ilə bağlı bəyanatı Azərbaycanın böyük siyasi və diplomatik uğuru oldu: “Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Beynəlxalq Əlaqələr Şöbəsinin müdiri Lü Tzyançaonu bildirib ki, Azərbaycan ilk olaraq bizim "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsümüzü dəstəklədi və onun həyata keçirilməsində fəal iştirak edir. Zəngəzur dəhlizinin inşasına gəlincə, bu, Avropa və Asiya arasında əlaqələri daha da gücləndirəcək mühüm layihədir, xüsusilə də mövcud beynəlxalq və regional geosiyasi şəraitdə".
İqor Korotçenko üç ölkə arasında imzalanan sazişi də xatırladıb. Qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ermənistan Respublikasının Baş naziri və Rusiya Federasiyasının Prezidentinin 10 noyabr 2020-ci ildə imzaladığı Sazişin 9-cu bəndinə əsasən, regionda bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri bərpa edilir. Ermənistan Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir və bununla vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkilini təmin edir. Nəqliyyat əlaqəsinə nəzarəti Rusiya FTX Sərhəd Xidmətinin orqanları həyata keçirir.
Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
05 Aprel 2025
04 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ