Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Yuxusuzluğun ŞOK zərərləri - Bunları ETMƏYİN!
Yuxu insanın fiziki və zehni sağlamlığı üçün kritik əhəmiyyət kəsb edən bir prosesdir. Müasir dövrün tələbləri, iş yükü, stress və texnologiyanın təsiri ilə yuxusuzluq geniş yayılmış bir problem halına gəlib. Yuxusuz qalmanın insan sağlamlığına, psixologiyasına və sosial həyatda necə təsir etdiyini daha dərindən araşdırmaq, bu problemin ciddiliyini anlamağa kömək edə bilər.
Musavat.com yuxusuzluğun insan həyatında və səhhətində yaratdığı fəsadları təqdim edir.
Yuxunun Əhəmiyyəti
Yuxu bədənin bərpa olunması, zehni funksiyaların güclənməsi və ümumi sağlamlığın qorunması üçün vacibdir. Yuxu zamanı bədənin çoxsaylı bərpa və regenerasiya prosesləri baş verir. Bu dövrdə beyindəki neyronlar arasında əlaqələrin güclənməsi, öyrənilən biliklərin möhkəmlənməsi və emosional balansın bərpası baş verir. Yuxu, həmçinin hormonların ifrazını tənzimləyir, bu da gündəlik fəaliyyətlərimiz üçün lazımdır.
Sağlıq Problemləri
Yuxusuzluq uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinin yaranmasına səbəb ola bilər. Mütəmadi olaraq yuxusuz qalan insanlar, ürək-damar xəstəlikləri, hipertoniya, diabet və piylənmə kimi xəstəliklərin daha yüksək riskinə məruz qalır. Araşdırmalar yuxu müddətinin azalmasının insulin müqavimətini artırdığını və bunun nəticəsində tip 2 diabetin inkişafına yol açdığını göstərir.
İmmunitet Sistemi
Yuxu, immun sisteminin düzgün işləməsi üçün kritikdir. Yuxu zamanı immun hüceyrələri bədənə hücum edən patogenlərlə mübarizə aparmaq üçün hazırlanır. Yuxusuzluq immun sisteminin fəaliyyətini zəiflədir, bu da infeksiyalara və xəstəliklərə qarşı daha həssas olmağımıza səbəb olur. Mütəxəssislər, yuxu çatışmazlığının qrip kimi adi infeksiyaların riskini artırdığını vurğulayırlar.
Yuxusuz qalmağın zərərləri: Sağlıq, psixologiya və ictimai həyat üzrə təsirlər
İdmançıların bərpa müddətini uzadan yuxusuzluq, onların fiziki performansını ciddi şəkildə azaldır. Yuxusuzluq, enerji səviyyəsini aşağı salır, koordinasiya və reaksiya müddətini zəiflədir. Bu, idmançılar üçün daha çox zədə riski deməkdir. Yuxu həmçinin əzələ inkişafı və güclənməsi üçün zəruridir, çünki bədən yuxu zamanı əzələ toxumasını bərpa edir.
Zehin Funksiyaları
Yuxusuzluq kognitiv funksiyaların, yəni düşünmə, öyrənmə və yaddaşın zəifləməsinə səbəb olur. Uzun müddət yuxusuz qalan insanlar yeni məlumatları öyrənməkdə çətinlik çəkirlər, çünki yuxusuzluq beyinin fəaliyyətini pozur. Araşdırmalar yuxusuzluğun qısa müddətli yaddaşın zəifləməsinə səbəb olduğunu göstərir.
Emosional Sağlamlıq
Yuxusuzluq depressiya kimi psixoloji problemlərin inkişafına səbəb ola bilər. Yuxusuz insanlar daha tez əsəbləşir, stress və narahatlıq hissi daha çox olur. Yuxusuzluq insanların emosional vəziyyətini pozur, bu da sosial münasibətlərdə gərginlik yarada bilər. Emosional sabitlik sağlam yuxu ilə sıx bağlıdır.
Əqli funksiyalar
Yuxusuz qalmaq qərar qəbul etmə və problemlərin həlli qabiliyyətini azaldır. Yuxu çatışmazlığı, riskli davranışların artmasına, impulsiv qərarların qəbul edilməsinə səbəb ola bilər. Yuxusuz insanlar, çətin vəziyyətlərdə daha az rasional qərarlar verə bilərlər.
İş performansı
Yuxusuzluq işdəki məhsuldarlığı azaldır. İşçilər yuxusuz qaldıqları zaman daha az diqqətli olurlar, bu da səhvlərin artmasına səbəb olur. Gecikmələr, diqqətsizlik və iş mühitindəki münasibətlərin gərginləşməsi yuxusuzluğun təsiridir. Araşdırmalar göstərir ki, yuxusuz insanlar gündəlik işlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkirlər, bu da təşkilatların ümumi effektivliyini aşağı salır.
Sosial münasibətlər
Yuxusuz insanlar sosial fəaliyyətlərdən uzaqlaşma meylinə düşürlər. Uzun müddət çəkən yuxusuzluq dostluq münasibətlərinin zəifləməsinə, sosial izolyasiya hissinin yaranmasına səbəb ola bilər. İnsanlar arasında əlaqələr, emosional vəziyyətlə sıx bağlıdır. Yuxusuzluq isə bu əlaqələri pozur.
Sürücülük və ictimai təhlükəsizlik
Yuxusuzluq sürücülər üçün olduqca təhlükəlidir. Yuxusuz insanlar daha tez yorulurlar, bu da yol qəzalarının artmasına yol açır. Statistikalar yuxusuzluğun səbəb olduğu qəzaların sayının artdığını göstərir. İctimai təhlükəsizlik baxımından, yuxusuzluq ciddi bir risk faktoru hesab olunur.
Yuxusuzluqla Mübarizə Yolları
Yuxusuzluğun zərərlərini azaltmaq və sağlam yuxu əldə etmək üçün bəzi addımlar atmaq mümkündür:
Yuxu rejimi: Hər gün eyni saatda yuxuya getmək və oyanmaq bədənin yuxu ritmini tənzimləyir.
Sağlam yuxu mühiti: Yuxu üçün rahat bir mühit yaradın. Otağın temperaturunu, işıqlandırmasını və səsləri tənzimləyin.
Fiziki aktivlik: Gün ərzində mütəmadi fiziki aktivlik yuxunun keyfiyyətini artırır. Ancaq yuxudan əvvəl ağır idman etməməyə çalışın.
Stressin idarə edilməsi: Meditasiya, yoga və dərin nəfəs alma kimi üsullar stresin azalmasına və yuxunun yaxşılaşmasına kömək edə bilər.
Qida vərdişləri: Yuxudan əvvəl ağır yeməklərdən qaçınmaq, kofein və alkoqol istehlakını azaltmaq yuxunun keyfiyyətini artırır.
Toğrul İSMAYIL,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
21 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ