Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Trampla Putinin yüz günlük “bal ayı” boşanma ilə bitəcək?
Hələ 2016-cı il idi və Donald Tramp birinci prezident seçkilərinə hazırlaşanda Rusiya prezidenti Vladimir Putinin ünvanına o vaxtadək heç bir xarici dövlət başçısının demədiyi rəğbət dolu təriflər yağdırmışdı. Tramp Putini ABŞ prezidenti Barak Obamadan daha güclü lider adlandırıb, onunla “çox, çox yaxşı münasibət” quracağını belə ifadə etmişdi.
"Düşünürəm ki, mənim Putinlə çox, çox yaxşı münasibətim olacaq. Düşünürəm ki, Rusiya ilə çox, çox yaxşı münasibətim olacaq. Putin bizim prezidentimizdən daha böyük liderdir”.
Bu o dövr idi ki, Rusiya artıq Krımı tam, Donbasın da yarısını işğal etmişdi. İşğalçıya pərəstiş edən Tramp ikinci prezidentlik dövrünə başlar-başlamaz Kreml liderinə təriflər yağdırıb, Zelenskinin üstünə komandası ilə birlikdə hücum çəkəndə, dünya bu işə təəccüb etsə də, Trampa bələd olanlar üçün gözlənilənlər baş verdi.
Bəs, Putin necə? Trampın sevgisinə qarşılıq verdimi? Putin Trampı bu “sevgisində” elə aldadıb tora saldı ki, faktiki Trampın nüfuzu suallar altındadır. Sülh müqaviləsi bir tərəfə, atəşkəs razılaşmasını yaxına qoymayan və atəşkəsə Ukraynanın kapitulyasiyası prizmasından yanaşan Putin, ilk növbədə “mən prezident olsaydım müharibə olmazdı” deyən Trampın qürrələndiyi prinsipi alt-üst etdi. Putinin nə istədiyi və ona beynəlxalq hüquqi don geydirməsi üçün maksimum təzyiq göstərməkdə davam edəcəyini anlamaq bu qədərmi mürəkkəb idi? Putin danışıqları sülh üçün aparmır. O istəyir ki, Tramp Avropanın üstünə gedib sanksiyaları ləğv etdirsin.
Kreml sahibi dərk edir ki, əgər indidən heç kim Krımı və Ukraynanın şərqini Rusiyanın ərazisi kimi tanımazsa, o zaman öləndə və ya Rusiya zəifləyəndə ukraynalıların Avropanın köməyilə işğal olunmuş əraziləri geri almaq imkanının olması ehtimalı kifayət dərəcədə olacaq. Putin də məhz bundan qaçır və tutduğu əraziləri Rusiya üçün effektiv şəkildə təmin etmək, hətta bütün Ukraynanı Rusiyanın təsir dairəsində qoyacaq qanuni bir çərçivə yaratmaq istəyir.
Trampın Putinin atəşkəs razılığına getməməsindən narazılıq ifadə etməsi, yeni sanksiyalar haqqında danışması Putini fikrindən döndərməyəcək. Zelenski Ağ Evdə deyəndə ki, “Putin diplomatiya ilə yola gələn deyil” Trampla Vens hücum çəkib Zelenskini topa tutdular. Bu gün də Zelenski bildirdi ki, Putinə zəruri olan təzyiq göstərilmir. Sözü deməyin də bir tərzi, üslubu var. Ritorikanı elə seçərsən ki, qarşı tərəf tez yola gələr, əzilə-büzülə deyilən hədə gözlənilən effekti verməz. Tramp hədələyəci, sərt ritorikadan sonra konkret hərəkətə keçməlidir. Məsələn, Çinə ultimatum verməlidir ki, ya Rusiya neftini alırsınız, ya da məhsullarınızı ABŞ-a idxal edirsiniz. Deyə biləcəkmi? Bu siyasətlə Putini cəzalandırmaq mümkün olmayacaq. Tramp bu gedişlə nə ABŞ-də, nə də dünyada fikirləşdiyi qüruru duya bilməyəcək, Nobel sülh mükafatı haqqında arzularının artıq suya düşdüyünü özü də hiss edir.
Tramp nə istəyir Putindən- 30 günlük atəşkəs. Putin isə, ümumiyyətlə heç nə vermir və hamı Trampın heç nə almadığının şahididir. Elə buna görə də böyük əminliklə demək olar ki, aprelin 20-nə kimi heç bir atəşkəs olmayacaq.
Yeri gəlmişkən, Trampın Putinə qarşı guya acıqlı olmasını, hansısa ifadələr işlətməsini ilk növbədə Putinin sözçüsü Dmitri Peskov şərh etdi. O, mətbuatda yayılanların heç birinin dırnaq içərisində verilmədiyini, ehtimallara söykəndiyini bildirib. Elə bu səbəbdən Putin Trampın yüngül “qəzəblənməsini” eşidəndən sonra xüsusi nümayəndəsi Kirill Dmitriyevi Vaşinqtona göndərir. Yəni, get-gəllər məsələni bir müddət də uzadacaq. Maraqlıdır, Tramp Putinlə arasındakı bu süni “bal ayına” yüz günü tamam olmamış son verə biləcək, yoxsa Putin hələ də onun üçün “ən böyük lider” olaraq qalacaq?
İlham İsmayıl 
XƏBƏR LENTİ
04 Aprel 2025
03 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ