Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Ramazan sonrası ənənəvi qidalanmağa düzgün necə qayıtmalı - səhvlər haqda
Həkim: “Şəkərli diabet, ürək xəstəliyi, yüksək təzyiq və digər xroniki xəstəlikləri olan insanlar diqqətli olmalıdır”
Mübarək Ramazan ayının son günüdür. Məlum səbəbdən bu ay oruclu insanlar fərqli qidalanma rejimini tərcih etməli olurlar. Nəzərə alsaq ki, zəngin bayram süfrələri bizim ənənəmizin bir hissəsidir. Bayram günlərində bir araya gəlməyin xoşbəxtliyi və ləzzəti bu rəngarəng və zəngin süfrələrdə üzə çıxır. Hazırlanmış şirin, yağlı və ya duzlu delikateslər həm gözə, həm də mədəyə xoş gəlir. Ancaq uzun müddət oruc tutduqdan sonra tətildə həmişəki yemək vərdişlərinə qayıtmaq bəzi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bəs orucluqdan sonra ənənəvi qidalanmaya fəsadsız necə qayıtmalı? Hansı yanlışlar mümkündür, kimlər daha diqqətli olmalıdır?
Türkiyəli həkim Nur Sinəm Türkmənə görə, bu ayda desertlər, xəmir xörəkləri nəzarətsiz istehlak edilir ki, bu da zəiflik, yorğunluq, çəki artımı və xüsusilə qəbizlik kimi mədə-bağırsaq problemlərinə səbəb ola bilər: “Yeməyi sürətli yeməkdən çəkinməli, yaxşı çeynəmək lazımdır. Orucluq dövründə dincələn həzm sistemi bayram səhəri qızartma, xəmir, kolbasa kimi ləzzətli məhsullar, tərkibində çox duz və şəkər olan səhər yeməyi yeməkləri ilə birlikdə istehlak edilməməlidir. Səhər yeməyi yumurta, pendir, zeytun, avokado, bol göyərti, pomidor, xiyar və taxıldan hazırlanan çörəkdən ibarət olsa, yaxşı olar. Əsas yeməklərdə - orta ölçülü bir boşqabın yarısının salat və ya tərəvəz xörəklərindən ibarət olduğundan əmin olmaq lazımdır. Eləcə də ət, toyuq, balıq, paxlalılar və düyü kimi karbohidrat qaynaqlı qidalar da yeyilməlidir. Bundan əlavə, yeməklər ən az 30 dəqiqə istehlak edilməli və sürətli yeməkdən qaçaraq yaxşıca çeynəməklə həzm sistemi dəstəklənməlidir”.
Həkim onu da əlavə edib ki, şəkərsiz çay və ya mineral su içilməlidir: “Həddindən artıq şəkər istehlakının qarşısını almaq üçün meyvə suyu, şəkərli soda, kompot və ya limonadla şirin və ya duzlu xəmir yeməkləri yerinə bitki çayları, ayran və ya adi mineral su qəbul edilməlidir. Şirniyyat üçün südlü desertlərə və dondurmaya üstünlük verilməlidir. Bayramda şərbətli desertlərin istehlakı maksimum 1-2 dəfə məhdudlaşdırılmalıdır. Şirniyyat istehlakı olacaqsa, makaron, düyü və çörək kimi qidaların əsas yeməklərlə birlikdə istehlak edilən hissəsinin azaldılması pəhrizi tarazlaşdırmağa kömək edəcək. Bol su içilməlidir. Ən azı 2,5 litr su içməyi tərcih etmək lazımdır. İstifadə olunan çay və qəhvənin ümumi miqdarının 4 stəkandan çox olmamasına diqqət yetirilməlidir. Bayram tətilində yalnız yeməklə keçilməməlidir. Əgər bayram zamanı istirahət mərkəzində qalacaqsınızsa, mümkün qədər ev pəhrizinizi saxlamağa çalışmalısınız. Açıq bufet tərzində istehlakın mövcud olduğu bir yerdəyiksə, cəmi 7 seçimdən (yumurta, pendir, zeytun, soyuq tərəvəzlər, bal/bəhməz/mürəbbə, tam taxıl çörəyi və ya tam buğdalı çörəkdən ibarət səhər yeməyi boşqabı, çay/qəhvə) səhər saatlarında kiçik hissələrdə hazırlanmalıdır. Nahar əgər ət/toyuq/balıq kimi heyvan mənşəli qidalarla hazırlanırsa, axşam yeməyi tərəvəzə əsaslanmalıdır. Bayram yalnız yeməklə deyil, mümkün qədər aktiv olaraq, müntəzəm gəzintilərlə də keçməlidir".
Mütəxəssis qeyd edir ki, şəkərli diabet və ürək xəstələri bayramı “qaçış” kimi görməməlidir: “Bayramda baş verə biləcək qəbizlik kimi həzm problemlərinin qarşısını almaq üçün əsas yeməklərin yanında göyərti və zeytun yağı ehtiva edən salat olmalıdır. Həmçinin kefir və ya kətan toxumu əlavə edilmiş qatıqla qəlyanaltı etmək olar. Şəkərli diabet, ürək xəstəliyi, yüksək təzyiq və digər xroniki xəstəlikləri olan insanlar mümkün qədər qidalanmalarına diqqət etməli, bayramı "qaçış" hesab edərək həddindən artıq qida qəbul etməməli, səbəb ola biləcək şəkildə yemək yeməməlidirlər.
Biotexnologiya və Mikrobiologiya Mütəxəssisi Prof. Dr. İbrahim Adnan Saraçoğlu Ramazan ayında həddindən artıq şirin və yağlı qidaların istehlak edildiyinə və bu səbəbdən metabolik xəstəliklərin Ramazandan sonra ortaya çıxdığına diqqət çəkib. Ramazan ayında çox zəngin süfrələr hazırlanmamalıdır.
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
22 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ