Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Paşinyan kilsə, oliqarxiya və müxalifəti eyni vaxtda əzir: "Yumşaq güc"ünü itirən Rusiya hərbi müdaxilə planı qurur
Kremlin ssenarisi ilə Ermənistanda çevriliş cəhdləri göstərilərkən, Rusiya hərbi bazasından "sülhməramlı qüvvə" kimi istifadə etməyə cəhd göstərəcəyi istisna deyil... Bu baxımdan, Kremlin nə Ermənistandan, nə də ümumiyyətlə, Cənubi Qafqaz regionundan asanlıqla əl çəkəcəyinə inanmaq sadəlövhlük olardı...
Ermənistan hazırda ölkədaxili savaşdan öncəki son mərhələyə keçid etmiş kimi görünür. Paşinyan hakimiyyəti Rusiyanın nəzarətində olan siyasi rəqiblərini dövlət çevrilişinə cəhd və terrorçuluq ittihamı ilə həbs etməyə başlayıb. Ona görə də, indi Ermənistan hər partlaya biləcək minaların yerləşdirildiyi coğrafi məkana çevrilib. Belə ki, rəsmi İrəvan təhlükəsiz geopolitik manevr məkanına ehtiyac duyur. Ermənistanı öz təsir dairəsində saxlamaqda israrlı olan Rusiya təhdidkar mesajlar verir. Və bu səbəbdən də, Paşinyan hakimiyyəti həm erməni kilsəsinə, həm də Kremldən təlimat alan oliqarxiyaya savaş açmaq məcburiyyətində qalıb.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, son vaxtlar Ermənistanın daxili siyasi arxitekturası və xarici siyasət kursu radikal şəkildə dəyişməkdədir. Baş nazir Nikol Paşinyanın Qərbə inteqrasiya kursu Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı geosiyasi maraqları ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu qarşıdurma isə ilk növbədə Paşinyan hakimiyyətinin Kremlə bağlı erməni kilsəsini və oliqarxları hədəfə almasında, eləcə də, Rusiyanın Ermənistanda öz hərbi bazalarını gücləndirməyə başlamasında təzahür edir.
Məsələ ondadır ki, baş nazir Nikol Paşinyan son açıqlamasında erməni kilsəsinin “anti-xristian, əxlaqsız, antimilli və antidövlət qruplar” tərəfindən zəbt olunduğunu bəyan edib. O, Kilsə rəhbərliyinin — Ktriç Nersisyan, Vazgen Qalstyan və digərlərinin — İsa Məsih və onun təlimi ilə heç bir mənəvi əlaqəsinin olmadığını bildirib. Və bu, erməni keşişlərin dinə aidiyyətinin olmaması anlamına gəlir.
Əslində, baş nazir Nikol Paşinyanın erməni kilsəsinə qarşı bu sərt ritorikası yalnız dini yox, həm də siyasi-ideoloji məzmun daşıyır. Çünki erməni kilsəsi Ermənistanda "milli kimliyi" və dövlətçiliyi təyin edən əsas "fitnə-fəsad yuvası"dır. İndi baş nazir Nikol Paşinyan bu mövqeyi ilə bir tərəfdən Qərbyönümlü sekulyar və modern dövlət modeli qurmaq istəyini, digər tərəfdən isə erməni kilsənin Rusiya tərəfindən manipulyasiya olunduğunu qabartmış olur. Və bütün bunlar Rusiya siyasi dairələrində ciddi narahatlıq doğurur.
Maraqlıdır ki, Kreml Paşinyan hakimiyyətinin erməni kilsəsinə açdığı savaşa reaksiya vermək məcburiyyətində də qalıb. Belə ki, xarici işlər naziri Sergey Lavrov Ermənistanda erməni kilsəsinə qarşı hücumları pisləyən açıqlama ilə çıxış edib. Rəsmi İrəvanın rus nazirə Ermənistanın daxili işlərinə qarışma cavabından sonra bu prosesə ermənipərəst mövqeyi ilə tanınan deputat Konstantin Zatulin də qoşulub.
Ermənipərəst rus deputat Rusiya Pravoslav Kilsəsini Ermənistanda baş verənlərə reaksiya verməyə çağırıb. Onun fikrincə, baş nazir Nikol Paşinyanın erməni kilsəsini antixristian qurum elan etməsi dini avtoriteti gözdən salır. Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovun və deputat Konstantin Zatulinin reaksiyası erməni kilsəsinin Kreml üçün Ermənistanda yalnız dini deyil, həm də geosiyasi əhəmiyyət daşıyan "yumşaq güc aləti" olduğunu təsdiqləyir.
Elə Paşinyan hakimiyyəti və müstəqil siyasi dairələr də erməni kilsəsinin məhz Rusiya xüsusi xidmət orqanları ilə bağlılığını, Kreml direktivlərini icra edən ideoloji-siyasi şəbəkəyə çevrildiyini vurğulayırlar. Deməli, erməni kilsəsi əslində, Ermənistanın dövlət suverenliyinə ən ciddi təhdid rolunu oynayır. Və xarici gücün Ermənistanın daxili siyasətinə təsir alətinə çevrilib. Və Kreml bu qurum üzərindən Ermənistanda siyasi-ideoloji parçalanma yaradır, cəmiyyətdə "milli kimlik simvolları"nı manipulyasiya edir.
Digər tərəfdən, Kreml erməni kilsəsi vasitəsilə Ermənistanda geopolitik barikadalar da qurmağa çalışır. Ermənistanın Qərbə inteqrasiya kursunu "dini və milli pozğunluq" kimi təqdim etməyə cəhd göstərir. Dindar və dünyəvi qruplar arasında sosial qarşıdurmanı dərinləşdirilir. Və ən əsası isə erməni kilsəsi Ermənistanda Kremlin istədiyi rejim dəyişiklikləri üçün bir qayda olaraq, alternativ legitimliyi təmin edən alət rolunu da oynayır.
Maraqlıdır ki, Paşinyan hakimiyyəti erməni kilsəsi ilə yanaşı, Kremlin Ermənistandakı digər "yumşaq güc aləti"ni - oliqarxiyanı fa hədəfə alıb. Belə ki, Rusiyanın Ermənistandakı iqtisadi və siyasi "emissarı", milyarder Samvel Karapetyanın həbsi Kremlin çevriliş planlarına sarsıdıcı zərbə hesab olunur. O, keçmiş prezident, hərbi cinayətkar Robert Koçaryan və erməni kilsəsi ilə sıx əlaqədədir, Ermənistan iqtisadiyyatında isə böyük paya sahibdir.
Digər tərəfdən, radikal-revanşist müxalifət düşərgəsi və erməni kilsəsi arasında koordinator funksiyasını da icra edən bu şəxsin həm də Rusiya yönümlü siyasi partiyalara dəstək verməsi, sosial təsir şəbəkəsi yaratması bu onu Kremlin dövlət çevrilişi planının sponsoruna çevirmişdi. Bu baxımdan, Paşinyan hakimiyyəti tərəfindən Samvel Karapetyanın həbsinə prinsipial qərarın verilməsi "Kreml–oliqarxiya–erməni kilsəsi zənciri"ni müvəqqəti də olsa, qıran həlledici strateji addım kimi şərh edilə bilər.
Ona görə də, indi Rusiya Paşinyan hakimiyyətinə qarşı istifadə edə biləcəyi sonuncu aləti aktivləşdirməyə başlayıb. Belə ki, son vaxtlar Kreml Rusiyanın Ermənistandakı 102-ci hərbi bazasına yeni canlı qüvvə və texnika göndərir. Bu, Kremlin Paşinyan hökumətinə qarşı hərbi müdaxilə əməliyyatina hazırlıq, rəsmi İrəvana psixoloji təzyiq manevri və yaxud da rejim dəyişikliyinə cəhd zamanı həmin bazadan istifadə planı kimi də qiymətləndirilə bilər.
Bəzi məlumatlara görə, Kreml bu bazaya yeni kontingent, hərbi texnika göndərməklə, şəxsi heyət dəyişiklikləri etməklə, Rusiyanın regionda güc mexanizmlərini yenidən qurmağa çalışır. Düzdür, Rusiyanın Ukraynada üzləşdiyi ağır hərbi durum səbəbilə tammiqyaslı əməliyyat çətin görünür. Ancaq Kremlin lokal xarakterli təzyiqlərlə, regional sabitliyi pozmaq və ya buna "zərurət" yaratmaqla, müdaxilə ssenarisi realdır.
Ona görə də, Rusiyanın bu hərbi hərəkətlilik üzərindən Qərbə və Paşinyan hakimiyyətinə qarşı xəbərdarlıq mesajı vermək niyyətində də ola bilər. Eyni zamanda, Kremlin ssenarisi ilə Ermənistanda çevriliş cəhdləri göstərilərkən, Rusiya hərbi bazasından "sülhməramlı" qüvvə kimi də istifadə etməyə çalışacağı istisna deyil. Və bu baxımdan, Kremlin nə Ermənistandan, nə də ümumiyyətlə, Cənubi Qafqaz regionundan asanlıqla əl çəkəcəyinə inanmaq sadəlövhlük olardı.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat" Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
10 Iyul 2025
09 Iyul 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ