Onlayn ictimai-siyasi qəzet
“Azərbaycan bizim ata-baba yurdumuzdur” - QARS BƏLƏDİYYƏ SƏDRİ İLƏ MÜSAHİBƏ
Ötüken Senger: “Ən qısa zamanda ilk xarici səfərimizi əcdadlarımızın torpağı olan Azərbaycana etmək niyyətindəyik”
31 mart tarixində qardaş Türkiyədə bələdiyyə seçkiləri keçirildi. Ümumiyyətlə, qardaş ölkədə siyasi-ictimai proseslər həmişə Azərbaycan insanının diqqət mərkəzində olub. Təsadüfi deyil ki, xüsusilə də azərbaycanlıların çoxluq təşkil etdiyi İğdır, Qars bölgəsində seçkilərdə hansı partiyanın qələbə qazanacağını ölkəmizdə bir çoxları həyəcanla izləyirdilər.
“Cümhur İttifaq”ın Qarsdan olan ortaq namizədi, professor Ötüken Sengerin qələbə qazanması hamımızı sevindirdi. Qeyd edim ki, Ötüken Senger Azərbaycan əsillidir. Babaları Azərbaycandan Qarsa köç ediblər. Odur ki, professor Ötüken Sengeri Azərbaycan oxucusuna daha yaxından tanıtmaq üçün müsahibə almışıq.
Musavat.com “Vikipediya” üzrə mütəxəssis, diaspor üzrə araşdırmaçı-ekspert Elnur Eltürkün aldığı müsahibəni təqdim edir:
-Öncə Sizi Qars Bələdiyyə sədri seçilməyiniz münasibətilə təbrik edirik. İstəyirik ki, əvvəlcə Azərbaycan oxucularına özünüz haqqında məlumat verəsiniz...
- 04 mart 1978-ci ildə Qarsda anadan olmuşam. 2001-ci ildə Atatürk Universiteti Mühəndislik Fakültəsinin İnşaat Mühəndisliyi ixtisasında təhsil almışam. 2002-ci ildə Qafqaz Universiteti Ərdahan Peşə Məktəbinə müəllim vəzifəsinə təyin olundum. 2004-cü ildə işə başladığım Qafqaz Universitetinin Elm və Texnologiya İnstitutunun Tətbiqi Riyaziyyat şöbəsində 2006-cı ildə magistratura pilləsini bitirmişəm. Doktorantura təhsilinə 2008-ci ildə Atatürk Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunun Biznesin idarə edilməsi bölməsinin Rəqəmsal Metodlar bölməsində başladım və 2011-ci ildə bitirdim. Həmin il Qafqaz Universiteti Sosial Elmlər Peşə Məktəbinə müəllim vəzifəsinə təyin edildim. 2012-ci ildə Qafqaz Universitetinin İqtisadiyyat və İnzibati Elmlər Fakültəsi Biznesin İdarə Edilməsi Departamentinin Rəqəmsal Metodlar kafedrasına assistent vəzifəsinə təyin olundum. 2014-cü ildə Sosial, İnsan və İnzibati Elmlərin Əsas Sahəsi, Kəmiyyət Qərar Metodları Elmi sahəsində dosent elmi adını almışam. 2018-ci ildə Qafqaz Universitetinin İqtisadiyyat və İnzibati Elmlər Fakültəsində İdarəetmə İnformasiya Sistemləri Departamentini yaradıb və həmin kafedrada müdir vəzifəsinə təyin edildim. 2019-cu ildə Qafqaz Universitetinin İqtisadiyyat və İnzibati Elmlər Fakültəsinin İdarəetmə İnformasiya Sistemləri Departamentinin professoru. Dr. kimi təyin edildim. Hazırda həmin kafedrada müəllim vəzifəsində işləyirəm.
Qafqaz Universitetində bir çox inzibati vəzifələrdə işlədim. Hazırda icra etdiyim inzibati vəzifələr var; Qafqaz Universitetinin Senat üzvü, Qafqaz Universitetinin Elmi Tədqiqat Layihələri üzrə Ali Şurasının üzvü, Qafqaz Universitetinin İqtisadiyyat və İnzibati Elmlər Fakültəsi İdarə Heyətinin üzvü və Qafqaz Universitetinin İqtisadiyyat və İnzibati Elmlər Fakültəsi İdarə Heyətinin üzvüyəm. Mənim ölkə daxilində və xaricdə çap olunmuş 8 kitabım, yerli və beynəlxalq jurnallarda dərc olunmuş 50-dən çox elmi məqalələrim, sahəm ilə bağlı 500-ə yaxın elmi sitatım vardır.
Akademik təcrübə sahələrim statistik təhlil, sorğunun tərtibatı, tətbiqi, şərhi və ictimai rəyin öyrənilməsidir.
Akademik olaraq, ingilis dilini yaxşı bilirəm. Evliyəm, Yusuf Əli və Gökbörü Kərəm adlı iki oğlum var.
- Bildiyimiz qədər siz əslən Azərbaycandansınız...
- Bəli, Azərbaycan əsilliyəm. Oxuculara dədəm Həmzə ağa Səngər haqqında məlumat vermək istərdim.
1864-cü ildə İbişdə doğulan Əmrah və Fatmadan olan Həmzə Ağa (SƏNGƏR) Rusiyanın işğalı altında olan Qars vilayətinin Ağbaba qəsəbəsinin Köhnə İbiş kəndində anadan olub. Köhnə İbişin ağası olub.
Rus tabeliyində olan bölgədə Həmzə Ağa qohumları və qonşuları ilə birlikdə Köhnə İbişdən Yeni İbiş kəndinə (Ağbaba Mahalı İbiş kəndi) köçüb.
Yeni İbiş kəndinin tam qurulması Həmzə Ağanın hesabınadır. Ağbabanın Yeni İbiş kəndinin Ağası, tanınmış ağsaqqallı, Ağbabada çox hörmətli şəxs olan Həmzə ağa öz səxavəti, kasıblara köməkliyi ilə xalqın məhəbbətini qazanmışdır. Xüsusilə Novruz və Qurban bayramlarında İbişdə hər evə baş çəkib, insanlara köməklik göstərdiyi üçün yerli əhali onu “El Atası” adlandırırdı. Xalq 1918-1921-ci illər arasında daşnak ermənilərinin bölgədə törətdikləri qırğınların qarşısını almaq üçün Həmzə Ağanı “Ağbaba Milli Şurası”na rəhbər seçdi. Ağbaba süvari alayının yaranmasına böyük maddi töhfələr verib. Həmin illərdə ermənilərin zülmündən yaralanan türklərin bütün müalicə və yaşayış xərclərini də öz üzərinə götürmüşdür. Gümrü, İrəvan, Naxçıvan, Qars, Ərdahan və Çıldır kimi bölgələrdən qaçanların da sığındığı Ağbaba bölgəsi Həmzə Ağa və Ağbaba Süvari Alayının himayəsində idi. Dəfələrlə Ağbaba ərazisinə hücum edən ermənilər süvari alayından keçə bilməyiblər.
Daşnak erməniləri Anadolu torpaqlarında məğlub oldular. Bilirsiniz ki, Qars müqaviləsi 1921-ci il oktyabrın 13-də imzalanıb. Türkiyənin Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanla şərq sərhədi dəqiqləşdirilib. Qars müqaviləsinə əsasən, Qars Sancağı olan Ağbaba-Şöreyel mahalının böyük bir hissəsi bugünkü Ermənistanın sərhədləri daxilində qaldı.
Qars müqaviləsinə əsasən, Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı sərhədlər hər iki tərəf üçün dəyişdirildi. Ermənilər və Azərbaycan Türkləri: Onlara öz istəklərinə uyğun olaraq altı ay ərzində istədikləri bölgəyə köçməyə icazə verildi. Ağbaba-Şörəyəllilər öz istəklərinə görə Arpaçay çayı boyunca Türkiyədə məskunlaşıblar.
1921-ci ildən Rusiyaya tabe olan torpaqlardan Türkiyəyə mühacirlər gəlib. 1927-ci ildə başlayan “immiqrasiya” 1934-cü ilə qədər davam etdi. Bu mühacirlər öz istəkləri ilə gələnlərdir. Kimisi qohumları ilə, kimisi kənd adamı kimi gəlib. Onların bir qismi Muşa, bir qismi Qarsa, bir qismi Sivas, Yozgat, Malatya və s. yerlərə göndərilir.
Həmzə Ağa 1899-cu ildə İbişdə anadan olan böyük oğlu Yusiflə birlikdə türk xalqı və milləti üçün böyük fədakarlıqlara tab gətirmiş, dəfələrlə sürgün və həbslərə məruz qalmış, hər dəfə xilas olmuş, mülkü ruslar və ermənilər tərəfindən sivil bir şəraitdə talan edilmişdir. Hər cür təzyiq və qəddarlıq Həmzə Ağanı və oğlu Yusifi çəkindirə bilmədi.
Həmzə Ağa və oğlu Yusif Türkiyə dövləti tərəfindən mühüm vəzifələrə təyin edilmiş, həyatını Türk millətinə həsr etmiş böyük qəhrəmanlardır.
4 avqust 1938-ci ildə 74 yaşında Qarsda vəfat edən Həmzə Ağanın məzarı Qars Yeni Məhəllə Müasir qəbiristanlığındadır.
1997-ci il sentyabrın 7-də, 98 yaşında Qarsda vəfat edən Yusuf Səngərin məzarı Qars Yeni Məhəllə Müasir qəbiristanlığındadır. Yusuf Səngərin oğlu, atam Sırrı Səngərin məzarı Qars Yeni Məhəllə Müasir qəbiristanlığındadır.
- Bildiyimizə görə, mərhum atanız Sırrı Sengerin Azərbaycanla əlaqələri yaxşı olub. Bəs Sizin Azərbaycanla əlaqələrin inkişafı ilə bağlı hansısa planlarınız var?
- Azərbaycan bizim ata-baba yurdumuzdur. Biz hər il Azərbaycanla müntəzəm olaraq mədəni və idman tədbirləri, festivallar təşkil etməyi qarşıya məqsəd qoymuşuq. Azərbaycanlıların müəyyən dövrlərdə Türkiyəyə, xüsusilə Qarsa gəlmələri, tarixi və turistik yerləri ziyarət etmələri üçün səylər göstərəcəyik.
- Sizin də səfəriniz gözlənilirmi?
- Biz ilk xarici səfərimizi ən qısa zamanda əcdadlarımızın torpağı olan Azərbaycana etmək niyyətindəyik.
- Qarsda neçə nəfər Azərbaycan kökənli insan yaşayır? Onların təşkilatlanması hansı səviyyədədir?
- Tam bir rəqəm vermək çətindir, ancaq şəhərimizdə çoxlu Azərbaycan əsilli əhalinin yaşadığı bilinməktədir.
Təşkilatlanma keçmişə baxdığımızda yaxşıdır. Ancaq bunu xeyli inkişaf etdirmək və irəli aparmaq olar.
“Vikipediya” üzrə mütəxəssis,
diaspor üzrə araşdırmaçı-ekspert Elnur Eltürk
XƏBƏR LENTİ
28 Dekabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ