Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Yeni fəsil yeni virusla gəldi - həkimlərdən xəbərdarlıq
Yaz fəslinin gəlişi ənənəvi olaraq insanlarda xoş ovqat yaratsa da, infeksiyalar sarıdan arxayınlığı əsla artırmaz. Çünki virus yaya-qışa baxmaz. Bu da növbəti fakt. Xəbər verildiyi kimi, şimal qonşumuz Rusiyada yeni və naməlum virus yayılmağa başlayıb. İlk yoluxan şəxslərin məlumatlarına görə, xəstəlik əvvəlcə adi halsızlıq və ağrılarla başlayır, amma bir neçə gün sonra vəziyyət daha da pisləşir və insanlar yataq rejiminə məhkum olurlar.
Xəstələr yüksək hərarətlə mübarizə apararkən, əzabverici qanlı öskürək hallarının olduğunu da bildiriblər. COVİD-19 və A, B qripi üçün edilən testlər isə mənfi nəticə verib. Bu da yeni virusun fərqli bir patoloji orqanizm olduğunu göstərir. Bununla belə, səhiyyə orqanları vəziyyəti diqqətlə izləyir və virusun yayılmasını dayandırmaq üçün tədbirlər görməyə davam edir.
Bəs yazda ən çox hansı viruslar fəallaşa bilər? İnsanlar daha çox nələrə diqqət etməli, necə qidalanmalıdır, rasionda ət yeməkləri, yoxsa başqa qidalar üstünlük təşkil etməlidir?
Zülfüqar Yusifov
Bakı Ağrı Klinikasının baş həkimi Zülfüqar Yusifov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikirlərini bölüşüb: “Viruslar davamlı olaraq mutasiyaya uğrayır, orqanizmlərdə fərqli patologiyalarda özünü büruzə verən müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilirlər. Yaz- payız mövsümündə orqanizmin adaptasiya prosesləri gedir. Bu zaman da orqanizmdən güc tələb edir, immun sisteminin müdafiə mexanizmlərinin yeni şəraitə uyğunlaşmaq üçün güclü olmasını tələb edir. Belə zamanlarda orqanizm zəif olursa, o zaman bakteriyaların, virusların yoluxması üçün daha əlverişli şərait yaranır. Bu baxımdan hər zaman tövsiyə olunur ki, açıq havada gəzintilər çox olmalıdır, səhər saatlarında yüngül gimnastik hərəkətlər edilməlidir, qidalanmada kalorili qidaların olması, meyvə-tərəvəzin rasionda çox olması vacibdir. COVİD təcrübəsindən yadımızda qalan qorunma üsullarına diqqət etmək lazımdır. İnsanların toplu olduğu yerlərdə məsafə saxlanmalıdır. Xəstə adamlarla təmasdan uzaq olmaq lazımdır. Maskalardan istifadə etmək faydalı olardı. Əllərin gigiyenasına da nəzarət etmək lazımdır. Bütün bunlara riayət olunsa, virusun yayılmasının qarşısı alınar. Amma COVİD təcrübəsi qorxulu təcrübə olaraq yaxın tarixdə yadımızdadır. Kiçik bir Çin qəsəbəsi Uhandan yayılan virus dünyanı bürüdüsə, dəhşətli faciələrə səbəb oldusa, deməli, hər bir kiçik yoluxmaların yayılması da təhlükəli ola bilər”.
Adil Qeybulla
Tibb elmləri doktoru, professor Adil Qeybulla da mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışıb: “Əslində necə ki zəlzələdən sonra afterşoklar olur, COVİD-19 pandemiyasından sonra da təqribən buna bənzər situasiya yaranıb. Mütəmadi olaraq ayrı-ayrı infeksiyaların baş qaldırması yeni bir epidemioloji situasiyadan xəbər verir. Bu, əslində gözlənilən idi. Hazırda Rusiyada yayılan infeksiya pulmonoloq və infeksionistlərin qeyd etdiyi kimi, mikoplazma pnevmoniyasıdır. Bu infeksiyanın bir problemi ondan ibarətdir ki, əvvəl-əvvəl simptomlar bilinmir. Virus xeyli çoxalır. Artıq həmin müddətdə xəstələnmiş şəxs işə gedir, insanlarla təmasda olur, başqalarını yoluxdurur. Xəstəlik baş qaldıranda, kəskin öskürək, hətta bəlğəmdə qanın olması kimi əlamətlər peyda olanda artıq gec olur, başqalarını da yoluxdurmuş olur. Ona görə də maskada gəzmək məsləhətdir. İnsanlar müəyyən halsızlıq, zəiflik hiss edirsə, hərarət, burun tutulması, öskürək varsa, mütləq maskada gəzməlidir. Çünki xəstəlik antibiotiklərə tabe olmur. Burada immun sistemə güc vermək, yataq rejimində olmaq, bol maye qəbul etmək daha məqsədəuyğun sayılır. Bu gün bu cür infeksiyaların baş qaldırması artıq proqnostik baxımdan gözlənilən idi. Çünki hələ pandemiya bitsə də, COVİD davam edir, epidemik ocaqlar tam sönməyib. Bu, yeni infeksiyaların baş qaldırmasına səbəb olur. İmmun sistemi zəif bir şəxsdə artıq hansısa bir infeksiyanın fəallaşması, aktiv bir vəziyyətə gəlməsi başqaları üçün yoluxma mənbəyinə çevrilir”.
Mütəxəssislər qeyd edir ki, yazda polen səviyyəsinin artması allergik reaksiyalara səbəb ola bilər. Bunlar asqırma, gözlərin qaşınması və burun tutulması kimi əlamətlərlə müşayiət olunur. Rinoviruslar da yaz aylarında geniş yayılır və adi soyuqdəymələrin təxminən 50%-nə səbəb olur. Əllərin müntəzəm yuyulması və üzə toxunmaqdan çəkinmək yoluxma riskini azalda bilər. Qrip virusu yaz aylarında da aktivliyini davam etdirə bilər. Qripə qarşı peyvənd olunmaq və gigiyena qaydalarına riayət etmək vacibdir. Adenoviruslar isə tənəffüs yolları infeksiyalarına səbəb olur və yaz aylarında daha çox yayılır. Əllərin yuyulması və şəxsi gigiyenaya diqqət yetirmək önəmlidir.
Respirator sinsitial virus (RSV) xüsusilə yazın əvvəllərində uşaqlar arasında rast gəlinir və tənəffüs yolları infeksiyalarına səbəb olur. Həkimlər qeyd edir ki, uşaqların gigiyenasına xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Mütəxəssislər immunitetin gücləndirilməsi üçün meyvə, tərəvəz və yağsız ətlər kimi qidalarla zəngin balanslı qidalanmanı məsləhət görür. Müntəzəm idman immuniteti artırır və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırır. Yuxu immun sisteminin normal fəaliyyəti üçün vacibdir. C vitamini (sitrus meyvələri, brokkoli), D vitamini (yumurta sarısı, balıq), sink (qırmızı ət, paxlalılar) kimi qidalar immuniteti gücləndirir. Yoğurt, kefir və turşu kələm kimi qidalar bağırsaq florasını dəstəkləyərək immuniteti artırır. Kifayət qədər su içmək bədənin funksiyalarını dəstəkləyir və toksinlərin atılmasına kömək edir. Yağsız ət məhsulları protein və sink mənbəyi kimi immunitet üçün faydalıdır.
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
04 Aprel 2025
03 Aprel 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ