Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Daha bir pandemiya xəbərdarlığı - Yeni qorxulu virus
Rusiyada ağcaqanadlar 50-yə yaxın yeni virusun yayılmasına səbəb olub, təhlükə var; ekspert: “Bu həşəratlar tulyaremiyanın və qarayara xəstəliyinin qeyri-spesifik daşıyıcıları ola bilər”
Amerikalı milyarder Bill Qeyts 2025-2026-cı il üçün yeni pandemiya xəbərdarlığı edib. İddialara görə, bu dəfə virus, xəstəlik ağcaqanadlarla yayılacaq.
Hələ 3 il əvvəl Brüsseldə “Fəlakətli yoluxma” təlimi keçirilib. “Yeni Müsavat” xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, təlimlərə Almaniya, Seneqal, Liberiya, Sinqapur, Hindistan, Ruanda, Anqola və Nigeriya rəsmiləri də qoşulub. İştirakçılar yeni pandemiyanı müzakirə ediblər. O zaman yeni Seers virusunun adı açıqlanıb.
Bill Qeyts hazırda ağcaqanadlarla eksperimentlər aparır ki, bu da onun “gizli silahına” çevrilə bilər. Yeni pandemiya üçün sinir sistemini, mədə-bağırsaq traktını və tənəffüs yollarını təsir edən enteroviruslardan istifadə edilir. Simptomları qızdırma, burun axması, öskürək, qusma və ishal, baş ağrısı və iştahsızlıqdır.
Bəllidir ki, ta qədimlərdən ağcaqanadlar xəstə insandan sağlam insana yalnız malyariya xəstəliyini keçirir. Belə çıxır, söhbət süni virusdan gedir?
Yeri gəlmişkən, 2021-ci ildə Hindistanın Kerala əyalətində 14 nəfərdə ağcaqanadla yayılan “Zika” virusu aşkar edilmişdi. Qızdırma, göz qızarması, qusma, dəri tökülməsi, baş, əzələ və oynaq ağrıları kimi əlamətləri olan xəstəlik üçün xüsusi bir müalicə və ya profilaktik peyvənd olmayıb. Qeyd edilib ki, yağışın çox yağdığı ərazilərdə artan ağcaqanadlar virusun yayılmasında iştirakçıdır. “Zika” virusu insanlara “Aedes aegypti” ağcaqanad növünün dişləməsi ilə keçib. Qan və cinsi əlaqə, həmçinin ağcaqanad dişləməsi ilə keçdiyi ortaya çıxan virusa ilk dəfə 1947-ci ildə Uqandanın Zika meşələrindəki meymunlarda rast gəlinib. Hamilə qadınlar üçün daha ciddi təhlükə yaratdığı deyilən bu virus hələ doğulmamış körpənin beynində kiçilmə və fəsadlara, hətta ölümə belə yol aça bilər. Virusa yoluxmuş ana xəstəliyi birbaşa bətnində olan uşağa ötürür. Anadan olan zaman kiçik baş quruluşuna malik olan bu körpələr inkişafdan qalmış, qüsurlu şəkildə olurlar. Təkcə 2016-cı ilin oktyabr ayında Braziliyada bu şəkildə 4000 uşaq doğulub. Aparılan araşdırmalar nəticəsində doğulan körpələrin analarında “Zika” virusu təsbit edilib.
Virus dünya miqyasında tropik qurşaqda yerləşən ölkələrdə daha çox rast gəlinir. 2015-ci ildə Braziliyada sürətlə yayılan bu virus çox keçmədən Latın Amerikasını cənginə alıb. Ümumdünya Sağlıq Təşkilatı Çili və Kanada istisna olmaqla digər Amerika ölkələrində fövqəladə hal elan etmişdi.
“Rospotrebnadzor”un rəhbəri Anna Popova yaxınlarda Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustinlə görüşündə deyib ki, ağcaqanadlar 50-yə yaxın yeni virus, gənələr isə daha 14 virus daşımağa başlayıb. Onun sözlərinə görə, idarə infeksiyaya nəzarət sistemi çərçivəsində ölkədə virus mənzərəsini öyrənir: “Bu günə qədər bu, ağcaqanadlarda 47, gənələrdə isə 14 yeni virus aşkar edib. Biz zərər verə biləcək hər şeyi görməyə hazırlaşırıq”, deyib. Popova əlavə edib ki, bu, ən azı 2030-cu ilə qədər inkişaf edəcək çox vacib bir təməldir: “Rusiyada qansoran ağcaqanadların 100-dən çox növü və alt növü yaşayır. Bu həşəratlar tulyaremiyanın və potensial olaraq qarayara xəstəliyinin qeyri-spesifik daşıyıcıları ola bilər. Qərbi Nil qızdırması (WNF) və ya Kaliforniya ensefalit qrupunun virusları (İnko, Tyaqinya, Khatanga), Bataille, Sindbis, Karelian və Semliki meşə qızdırması ilə yoluxmaq da mümkündür. Bu il Rusiyada 3,9 minə yaxın vətəndaş gənə dişləməsi ilə bağlı həkimlərə müraciət edib. Tez-tez Krasnodar, Stavropol diyarları, Rostov, Kalininqrad, Lipetsk, Pskov vilayətləri, Krım Respublikası, DXR və Sankt-Peterburq sakinləri şikayət edirlər.
Artıq 1,4 milyona yaxın insan gənə viruslu ensefalitinə qarşı peyvənd olunub, 3,8 milyondan çox insanın peyvənd edilməsi planlaşdırılır".
Həkim-pediatr Aytən İsmayılzadə bildirib ki, ağcaqanadların dişləməsilə bəzi xəstəliklər keçir: “Malyariya - denqe qızdırması, sarı qızdırma, yapon ensefaliti. Amma hepatitlər və QİÇS virusu keçmir, çünki onlar ağız suyu, tər, göz yaşında olmur. Düzdü ağcaqanadın göz yaşı və təri olmur, amma ağız suyu var. Və o ikinci dəfə dişləyəndə birinci ağız suyu buraxır. Ağcaqanadın xortumunda belə bir xüsusiyyət də var ki, əvvəl sorduğu qan klapanla bağlanır və ikinci dəfə geri qayıtmır, Yəni ağcaqanad udduğunu qusa bilmir. Əvvəldə saydığım infeksiyalar isə ağız suyunda da yaşadığı üçün ağcaqanadla ötürülə bilir. Ölkəmizdə malyariya halları qeyd olunsa da, digər infeksiyalar qeyd olunmayıb. Amma Afrika kimi ölkələrə kiminsə yola düşərsə, o zaman sarı qızdırmaya görə peyvənd olunmaq məsləhətdir”.
Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
22 Noyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ