Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Azərbaycan-Qazaxıstan qardaşlığı- Beynəlxalq aləmdə yeni dinamik inkişaf
Avqustun 24-də Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev Azərbaycana səfər etdi. Bu səfər əsnasında Azərbaycanla Qazaxıstan arasında 20-dən çox önəmli sənəd imzalandı. Təbii ki, bu, tərəflər arasındakı əlaqələrin inkişafı üçün çox böyük addımdır.
Səfər həm də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dəvəti ilə iki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30 illiyi çərçivəsində reallaşdı.
Zəngin təbii sərvətləri, iqtisadi və siyasi gücü ilə Mərkəzi Asiyanın əsas dövləti olan Qazaxıstanla əslində, həm Qərb dövlətləri, həm Rusiya, həm də Çin əlaqələr qurmaqda maraqlıdır. Yəni dünyanın gözü Qazaxıstandadır. Azərbaycanı da bu xüsusda geridə qalmış saymaq olmaz. Ona görə də “Azərbaycan Respublikası ilə Qazaxıstan Respublikası arasında strateji münasibətlərin möhkəmləndirilməsi və müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyətinin dərinləşdirilməsi haqqında Bəyannamə”nin xüsusi əhəmiyyətini dərk etməmək mümkün deyil.
Bu bəyannamənin adı sənədin əhəmiyyətinə dəlalət edir. Biz təkcə strateji tərəfdaşlar deyil, həm də müttəfiqlərik. Əlbəttə, bu, bizim üzərimizə xüsusi məsuliyyət qoyur və biz bu məsuliyyətə hazırıq. Bəyannamə bizim əməkdaşlığımızın çox istiqamətlərini ehtiva edir və əlbəttə ki, gələcək fəaliyyətimiz üçün çox ciddi baza kimi xidmət edəcək. Birgə Bəyannamədə həm də Azərbaycanın Mərkəzi Asiyanın beş ölkəsi ilə çoxtərəfli əməkdaşlığının gələcəkdə mümkün inkişafı da əksini tapıb. Həmçinin, Birgə Bəyannamədə Azərbaycanın Şərqi Zəngəzur rayonunun Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirilməsinin vacibliyi də qeyd edilib. Bu da Orta Dəhlizin tərkib hissəsi olacaq.
İki qardaş dövlətin tarixi əlaqələrinə də nəzər salaq:
Hələ Sovet İttifaqı dövründə sıx dostluq münasibətlərinə malik olan ulu öndər Heydər Əliyev və Qazaxıstanın sabiq Prezidenti Nursultan Nazarbayev bu əlaqələri hər iki ölkə müstəqilliyini qazandıqdan sonra da davam və inkişaf etdiriblər.
Azərbaycan Respublikası ilə Qazaxıstan Respublikası arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il avqustun 30-da yaradılıb. 1993-cü ilin yanvarında Qazaxıstanın Azərbaycanda, 2004-cü ilin martında isə Azərbaycanın bu ölkədə səfirlikləri fəaliyyətə başlayıb. 2008-ci ilin sentyabrından isə Azərbaycanın Qazaxıstanın Aktau şəhərində konsulluğu fəaliyyət göstərir.
Prezident Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycanın rəhbəri kimi Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevlə ilk görüşü 1994-cü il oktyabrın 19-da türk dövlətləri başçılarının ikinci Zirvə görüşündə baş tutub. Həmin görüşdə prezidentlər iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafı perspektivlərini müzakirə ediblər. Görüş zamanı Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin həm türk dövlətlərinin münasibətləri çərçivəsində, həm də ikitərəfli formatda inkişaf etdirmək barədə qərar qəbul edilib.
Bir il sonra isə ulu öndər Heydər Əliyev və Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev Almatıda keçirilən MDB ölkələri dövlət başçılarının Zirvə toplantısında görüşüblər.
1996-cı ilin sentyabrında isə Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev Azərbaycana rəsmi səfər edib. Səfər zamanı Heydər Əliyevin və Nursultan Nazarbayevin iştirakı ilə Azərbaycan və Qazaxıstan nümayəndə heyətləri arasında danışıqlar keçirilib. Danışıqların əsas mövzusu iki ölkə arasında siyasi-iqtisadi əməkdaşlığın yeni inkişaf istiqamətləri olub.
1997-ci il iyunun 10-11-də Prezident Heydər Əliyev Qazaxıstana rəsmi səfər edib. Səfərin yekunlarına əsasən, Azərbaycan Respublikası ilə Qazaxıstan Respublikası arasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edən bir sıra sənədlər imzalanıb.
Prezident İlham Əliyev isə Qazaxıstana ilk rəsmi səfərini 2004-cü ildə edib. Səfər zamanı Prezident İlham Əliyev və Prezident Nursultan Nazarbayev iqtisadi münasibətlər, xüsusilə Xəzərin karbohidrogen ehtiyatlarının dünya bazarına nəql edilməsi sahəsində əməkdaşlıq məsələlərinə dair geniş fikir mübadiləsi aparıblar. Bu görüşdən sonra Nazarbayev bildirib ki, İlham Əliyev Ulu Öndərin layiqli davamçısı olmaqla yanaşı, ölkənin regionda və dünyada mövqeyini gücləndirəcək.
Musavat.com-a danışan professor Qabil Hüseynli bildirib ki, ölkələrimiz Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, ATƏT, Avratlantik Tərəfdaşlıq Şurası, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası, Beynəlxalq Türk Akademiyası, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu, TÜRKPA, TÜRKSOY kimi beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də əməkdaşlıq edir:
“Azərbaycanın BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 2 illik sədrliyini öz üzərinə götürməsində Qazaxıstan çox böyük rol oynayıb. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına Azərbaycanın müşahidəçi kimi qatılmasında da Qazaxıstanın rolu danılmazdır. Bütün bu münasibətlərin formalaşmasında Nazarbayevin mərhum prezident Heydər Əliyevlə mütəmadi əlaqələrini də unutmaq olmaz. Qazaxıstanla dost və qardaşlıq üzərində qurulan əlaqələrimiz hər zaman yüksək səviyyədə olub. Qazaxıstan o ölkədir ki, ilk dəfə Bakı-Ceyhan neft kəmərinin tam doldurulması üçün səylər göstərib. Bu məqsədlə hər il qeyd etdiyimiz kəmərə tankerlə də olsa on milyon tondan çox neft göndərib.
Təbii ki, prezident İlham Əliyevin dövründə münasibətlər daha da inkişaf edib və etməkdədir. Tokayevlə Əliyevin görüşü çox önəmli sənədlərin imzalanması ilə tarixə keçdi. Azərbaycanın Qazaxıstanla beynəlxalq əlaqələrdəki digər bir forması YUNESKO xətti ilə həyata keçirilən tədbirlərdir. Bu məsələ hər iki ölkənin həm mədəniyyətləri, həm də qarışıqlı əlaqələri ümumtürk mədəniyyətinin dünyada tanıdılmasında böyük rol oynayıb. Tokayev Azərbaycana səfərində belə bir ifadə işlətdi ki, Qazax xalqı Azərbaycanın mədəniyyəti üçün xeyli darıxıb. Bu mədəniyyətin nümunələrinin ikili münasibətlərdə Qazaxıstana gətirilməsində çox böyük rol oynayacaq. Qazaxıstan türk dünyasının parlayan ulduzlarından biridir. Azərbaycanı da bu sıraya daxil etmək olar. Cəsarətlə demək olar ki, bu iki parlayan ulduzun bir-biri ilə beynəlxalq səviyyədə səmərəli əməkdaşlığı həm beynəlxalq münasibətlərin dinamik inkişafına, həm də verimli qaydaların bərqərar olmasında böyük rol oynaya bilər”.
Görünən reallıq budur ki, indi 1990-cı illərdən fərqli olaraq türk dövlətləri arasında daha dərin əlaqələr qurulur. Bu əlaqələrdə tarixi köklər, milli dəyərlər çox böyük önəm daşıyır. Eyni kökdən və tarixdən formalaşan münasibətlər iki ölkə arasında əlaqələrin daha da dərinləşməsində mühüm önəm kəsb edir.
Sonda onu da qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin Qazaxıstan Respublikasının “Altın kıran” - “Qızıl qartal” ali ordeni ilə təltif edilməsi hər iki ölkənin ekspertləri tərəfindən olduqca yüksək qiymətləndirilib.
Bildirilir ki, bu, xalqlarımızın dostluğunun və qardaşlığının təsdiqi, Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin möhkəmlənməsi üçün gördüyü işlərə verilən yüksək qiymətdir.
Əli Rais,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
02 Oktyabr 2024
01 Oktyabr 2024
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ