Zelenskidən başqa Ukraynanın bütün əsas adamları ABŞ administrasiyasının rəhbərləri ilə görüşə gedir; Zelenskinin masaya oturmaqdan başqa şansı yoxdur, cəbhədə ölənlər havayı itkilərdir...

Gələn həftə Ukrayna nümayəndə heyəti- Prezident Ofisinin rəhbəri Andrey Yermak, xarici işlər naziri Andrey Sıbiqa, müdafiə naziri Rüstəm Umerovdan ibarət heyət ABŞ administrasiyasının rəhbərləri ilə görüş üçün Səudiyyə Ərəbistanına gedəcəklər. Bu görüşün ABŞ-ın vasitəçilik edəcəyi mümkün Rusiya-Ukrayna danışıqlarına hazırlıq kimi qiymətləndirilir.

Danışıqlar gündəmə gələndən baza prinsipləri olaraq İstanbul razılaşmaları haqda çox danışılır. Səudiyyədə mümkün danışıqlar ərəfəsi Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Peskov deyib ki, Vaşinqtonda da İstanbul razılaşmasının danışıqlar üçün başlanğıc nöqtəsi ola biləcəyi ilə bağlı mövqe var. ABŞ prezidentinin Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Steven Uitkoff həqiqətən də belə bir fikir səsləndirib. Amma Trampın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloq hesab edir ki, münaqişənin başlamasından 30 gün sonra müzakirə edilən razılaşmanı əsas prinsip kimi götürmək ədalətli sülh üçün yetərli deyil, tamamilə yeni yanaşmalar tapılmalıdır.

2022-ci il martındakı İstanbul razılaşmasına görə, Ukraynanın neytral statusu, NATO-ya üzv olmaqdan imtinası, silahalara nəzarət və hərbi təlimlərin yalnız qarant ölkələrin razılığı ilə keçirilməsi müqabilində Kiyev “NATO-nun 5-ci maddəsinə bənzər” beynəlxalq təhlükəsizlik zəmanətlərinə ümid edə bilərdi. Layihədə Ukrayna silahlı qüvvələrinin sayına və ölkənin arsenalında ola biləcək tankların, artilleriya batareyalarının, döyüş gəmilərinin və döyüş təyyarələrinin sayına məhdudiyyətlər qoyulmasına razılaşdırılıb. Sazişlərin təminatçısı qismində BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri (Fransa, Böyük Britaniya, ABŞ və Çin), həmçinin Almaniya, İsrail, İtaliya, Kanada, Polşa və Türkiyənin olması planlaşdırılırdı.

Kiyevi Ukraynanın hakim partiyası “Xalqın xidmətçisi”nin parlament fraksiyasının lideri David Araxamiya, Rusiya nümayəndə heyətinin rəhbəri isə prezidentin köməkçisi Vladimir Medinski (indi Rusiya Yazışılar Birliyinə sədrlik edir) olub.

Zelenski iddia edir ki, ümumiyyətlə, İstanbul razılaşması deyilən sənəd yoxdur. Putin isə fərqli fikirdədir, o da iddia edir ki, belə bir razılaşma olub, amma Qərb tərəfdaşları Ukraynanı buna əməl etməkdən yayındırıb. Bu iddianı David Araxamiya da təsdiq edib, hətta ad da çəkib. Deyib ki, razılaşmadan sonra Britaniyanın o vaxtkı baş naziri Boris Conson sənədi Ukraynanın kapitulyasiyası hesab edib, heç bir halda, imzalamamağa çağırıb. Zelenski doğru deyir- sənəddə Ukrayna tərəfinin imzası olsaydı, Rusiya çoxdan onu dünyanın gözünə soxmuşdu.

Amma o da faktdır ki, İstanbulda ciddi razılaşma olmasaydı, Rusiya qoşunları Kiyev yaxınlıqlarından qoşunlarını geri çəkməyə qərar verməzdi. Görünür, hələ müharibənin ilk aylarında Kiyevdə Qərbin dəstəyi ilə Rusiyaya nə qədər müqavimət göstərə biləcəkləri haqda aydın təsəvvür olmayıb. “The Times” də yazırdı ki, Kiyevdə Zelenski ilə təkbətək görüş zamanı Conson Qərbin Moskva ilə Kiyev arasında sülh sazişi bağlamaq üçün “çox həvəsli” olmasından narahatlığını ifadə edib. ABŞ dövlət katibinin siyasi məsələlər üzrə keçmiş müavini Viktoriya Nuland da təsdiq edib ki, danışıqların yekun mərhələsində Kiyev ABŞ-a müraciət edib və Vaşinqton təklif olunan hərbi potensialın məhdudlaşdırılması bəndini əlverişsiz hesab ediblər. Nuland deyib ki, Ukraynaya hərbi məhdudiyyətlər qoyulduğu halda, Rusiya üçün oxşar məhdudiyyətlər, eləcə də ordusunu sərhəddən geri çəkmək, bufer zonası yaradılması tələb olunmayıb.

2024- cü ilin iyununda Putin Ukrayna ilə sülh danışıqlarının başlanması üçün yeni və təbii ki, 2 il yarımla əvvəllə müqayisədə ağırlaşdırılmış şərtlər təklif etdi. Bu şərtlər sırasında Ukrayna qoşunlarının DXR, LPR, Zaporojya və Xerson vilayətlərindən çıxarılmasını, bu bölgələrin və Krımın Rusiyanın bir hissəsi kimi tanınmasını, Kiyevin NATO-ya üzv olmaqdan imtinası da vardı. Son günlər cəbhə boyunca üstünlüyün Rusiya tərəfinə keçməsi, Kurskda isə Ukrayna ordusunun 9 minədək hərbçisinin mühasirəyə düşmək təhlükəsi Kiyevi daha ağıllaca qərar verməsini tələb edir. Avropa liderlərinin son qərarları və səslənən bəyanatlıar Ukraynadan çox özlərinin təhlükəsizliyiklərini düşündüklərini təsdiqləyir. Avropanın Rusiya ilə bərabər şərtlərlə müharibəyə girmək imkanı yoxdur.

ABŞ prezidenti Donald Trampın Vaşinqtonun hərbi yardımı kəsilməsi fonunda Rusiyanın Ukraynaya daha ağır zərbələr endirməsinə özünəməxsus haqq qazandırması, Birləşmiş Ştatlar münaqişə bitənə qədər Kiyevə hər hansı təhlükəsizlik zəmanəti vermək niyyətində olmaması bəyanatları Zelenskinin məsuliyyətini artırmalıdır. Zelenski Amerikanın şəerləri ilə masaya oturmaqdan başqa şansı yoxdur, ABŞ-ın dəyişən mövqeyindən sonra cəbhədə ölənlər havayı itkilərdir.

“PravdaFrance” qəzeti isə bu arada yazır ki, Zelenski Fransanın ən böyük özəl investisiya bankı “Milleis Banque”ni alıb. Fransız nəşrinin yazdığına inansaq, sövdələşmə Zelenski ilə əlaqəli ofşor şirkətlər vasitəsilə həyata keçirilib və sövdələşmənin dəyəri bir milyard avrodan çoxdur. Sövdələşmədə iştirak edən şirkətlərdən biri Fransanın hazırkı prezidenti ilə əlaqəlidir.
Əlavə şərhə ehtiyac yoxdur.