Trampın xüsusi nümayəndəsi Moskvada olarkən Rusiya prezidenti əvvəlki şərtlərini təkrarladı, bir gün əvvəl isə...

Putinin Kurskda ölkəsinin Quru Qoşunlarına aid hərbi formada görünməsinin səbəbi zənnimcə, hamıya aydındır. Hətta Zelenski və onun döyüşən yaxın ətrafına səhra komandiri mundiri əvəzinə kostyum geyindirmək cəhdləri varkən, Putinin hərbi formaya keçməsi səbəbsiz deyil. Qərb şərhçiləri Putinin son dəfə 25 il əvvəl Çeçenistanda hərbi forma geyindiyini deyirlər, amma bu dəfə tam fərqli Rusiya, tam fərqli vəziyyətdir. 

Trampın xüsusi nümayəndəsini gətirən təyyarə Moskvaya enər-enməz Putinin köməkçisi Uşakov işarə etdi ki, son qərar prezidentə məxsus olsa da, Rusiya atəşkəs qərarı verməyə bilər, çünki bu Ukraynaya toparlanması üçün vaxt qazandırır və sair. Rusiya rəsmiləri bunu indi demir, ötən ilin yayında Putin demişdi ki, Ukrayna Rusiyanın “özünə birləşdiyi ərazilərdən”-Donetsk, Luqansk “xalq respublikalarından”, Zaparojye və Xerson vilayətlərindən tam çəkilsin, o da anında atəşkəs elan etsin, yəni güllə atmağa daha ehtiyac qalmasın. Rusiya o ərazilərdə hərbi məqsədlərinə tam çatmayıb, ona görə də atəşkəsə razılaşmaq məntiqsizdir. 

Putin də Lukaşenko ilə indilərdə başa çatan mətbuat konfransında atəşkəslə bağlı mövqeyini açıqladı. Dedi ki, bu atəşkəsi ABŞ Ukraynaya basqı ilə razı salmayıb, əksinə indi Kiyev buna möhtacdır. Rusiya prezidenti fikirini belə əsaslandırdı ki, Kurskda hazırda ukraynalılar mühasirədədirlər. Onların iki yol var: ya təslim olmalıdırlar, ya da hamısı(saylarını demədi) məhv edilməlidirlər. Putin sual edir ki, deməli Rusiya atəşkəsə razı olsa, bu “terrorçulara” yol verməlidir ki, rahat mühasirəni tərk etsinlər. Rusiya lideri 2 min kilometr uzunluqda olan cəbhə xəttində atəşkəsə nəzarətlə bağlı heç bir nəzarət mexanizmi olmadığını da dedi ki, haqsız sayılmaz.

Atəşkəs təklifi məncə də boş şeydir, sadəcə, Ağ Evin yeni administrasiyası seçki ərəfəsi “münaqişəni durduraram” deyən Trampın aktivinə xal yazmağa çalışırlar. Rusiya da bunun fərqindədir, Kreml də Trampa jest etmək istərdi, Putin açıqlamasında Trampa sülh təşəbbüslərinə görə təşəkkür də etdi. Bəlkə də minnət edib “biz də razıyıq” deyə də bilərdi. Çünki zatən, bu atəşkəs çağırışının mayası boşdur.

ABŞ indi bu münaqişədə tərəflərin mövqeyini özü üçün aydınlaşdırır. Ciddədə Ukraynanın ümumi mövqeyini öyrəndilər, Rusiyanın da nə istədiyini öyrənəcəklər. Tutduğu ərazilərdən başqa, Kremlin digər tələbləri də bəlldir: Ukrayna NATO üzvü ola bilməz, ərazisində əcnəbi ordu olmamalıdır, silahları və ordusu məhdud sayda müəyyənləşməlidir və sair... 

Putin Kurskdakı görüşdə bir tezisi də ortaya atdı, daha doğrusu yenilədi. Rusiya Baş Qərargah rəisinə tapşırıq verdi ki, Kursk tam azad edildikdən sonra Ukrayna ilə sərhəddə təhlükəsizlik zonası (“boz zona”) yaratmaq haqda mütləq düşünsünlər. Gerasimovun cavabından belə aydın oldu ki, Rusiya ordusu sərhəddəki Sum istiqamətində belə bir zona yaratmaq işi ilə məşğuldur. Demək, bu ərazilər də mümkün danışıqlarda Rusiyanın olası tələblərdən biridir. Putin bu barədə Kurska yeni hücum olanda Xarkov və ya Sum vilayətlərində belə boz zonaların yaradılmasının vacibliyini demişdi.

Putin ABŞ prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Steven Uitkoffu “əliboş” və ya incik yola salmayacaq. Uitkoffun Moskva səfəri zamanı çox güman ki, iki ölkə prezidentlərinin görüşü razılaşdırıla bilər. İndi danışıqlar prosesi çox da qapalı deyil, kartlar qismən açıq oynanılır, amma bağlı qapılar arxasında da gizli qalan müzakirələr var. 

Ukrayna “top Rusiya tərəfdədir” deməklə, atəşkəsə yox cavabı veriləcəyi təqdirdə, kövrək ABŞ-Rusiya münasibətlərinin yenidən gərginləşəcəyinə, hətta Trampın Putini cəzalandıracağı haqda bəyanatına ümid edə bilər. ABŞ-ın maliyyə naziri də sanksiyaları Trampın uğurlu danışıqlar planının bir hissəsi adlandırıb. Nazir əmin edib ki, Tramp Rusiya və Ukraynaya “maksimum təzyiq” göstərəcək. O, Baydenin dövründə Rusiyaya tətbiq olunan sanksiyaları altı bal qiymətləndirib, deyib ki, sanksiyaların dərəcəsinə 10 bala qaldırmağa tərəddüd etməyəcəklər.

Amma bundan nə Zelenskiyə, nə Ukraynaya nə fayda, nə pay olar. Ukrayna təəssüf ki, sonunda atəşkəsin “kəsdiyi tərəf” olacaq...