Azərbaycanda dollar-manatın nisbətinin dəyişə bilməsi məsələsi geniş və çoxşaxəli bir məsələdir. Valyuta məzənnəsinin dəyişməsi, bir çox iqtisadi və qeyri-iqtisadi amillərlə əlaqədardır və bu dəyişikliklər iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinə təsir edir. İlin əvvəlindən Mərkəzi Bankın dollara tələbinin artması müşahidə olunur. 

Bəs dollara tələbin hələ də yüksək olması konteksində manatın məzənnəsi dəyişə bilərmi?

News24.az "ABŞ Federal Ehtiyatlar Sistemi" (FED)-ə istinadən dollara olan tələb fonunda manatın məzənnəsinin dəyişmə ehtimallarını araşdırıb.

Azərbaycanda iqtisadi artım və inkişaf manatın dəyərinə müsbət təsir göstərə bilər. İqtisadi artım, dövlət gəlirlərinin artırılması, iş yerlərinin yaradılması və ümumi iqtisadi mühitin yaxşılaşdırılması ilə nəticələnir. Bu, milli valyutaya olan tələbi artıra və dolların manata qarşı dəyərinin azalmasına səbəb ola bilər. 

İnflyasiya qiymətlərin artması və milli valyutanın alıcılıq qabiliyyətinin azalması ilə nəticələnir. Yüksək inflyasiya manatın dəyərini azaldır və dolların manata qarşı dəyərini artırır. İnflyasiya səviyyəsi, mərkəzi bankın pul siyasətinə, bazar tələbinə və digər iqtisadi amillərə bağlıdır.

Dolların və Manatın Təklif-Tələbi:

Valyuta bazarındakı tələb və təklif balansı dollar-manatın məzənnəsinə birbaşa təsir edir. Dolların Azərbaycanda tələbinin artması dolların manata qarşı dəyərinin yüksəlməsinə səbəb olur. Eyni zamanda manatın təklifi artarsa və ya dolların təklifi azalarsa, məzənnə dəyişə bilər.

Azərbaycanın valyuta ehtiyatları Mərkəzi Bankın valyuta bazarına müdaxilə etməsi üçün əhəmiyyətlidir. Yüksək valyuta ehtiyatları manatın dəyərinin qorunmasına kömək edə bilər. Mərkəzi Bank, valyuta ehtiyatlarını istifadə edərək dolların qiymətini tənzimləyə bilər.

Qlobal İqtisadi Dəyişikliklər:

Dünya iqtisadiyyatında baş verən dəyişikliklər dollar və manatın məzənnəsinə təsir edir. ABŞ-ın iqtisadi siyasətləri, faiz dərəcələri və qlobal ticarət şəraiti, dolların qlobal dəyərinə təsir göstərir və nəticədə manatın dəyərinə də təsir edə bilər.

Azərbaycanda iqtisadiyyat, əsasən neft və qaz ixracatına əsaslanır. Neft qiymətlərinin dünya bazarında dəyişməsi Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarına və nəticədə manatın dəyərinə təsir edir. Neft qiymətləri yüksəlirsə, ölkəyə gələn xarici valyuta artar və manatın dəyəri qoruna bilər. 

Siyasi qeyri-sabitlik və qeyri-müəyyənlik, valyuta məzənnələrinə təsir göstərə bilər. Siyasi qərarlar və dəyişikliklər, iqtisadi fəaliyyətə təsir edərək manatın dəyərinə təsir edə bilər. Siyasi stabillik, investorların etibarını artıraraq manata olan tələbi artıra bilər. Regional münaqişələr və gərginliklər, valyuta bazarlarına təsir edir. Regionda baş verən münaqişələr və qeyri-stabil şərait, dolların manata qarşı dəyərinin artmasına səbəb ola bilər.

Mərkəzi Bankın Pul Siyasəti

Mərkəzi Bankın faiz dərəcələri manatın dəyərinə təsir edən əhəmiyyətli faktordur. Faiz dərəcələrinin artırılması investisiyaları cəlb edə bilər və manatın dəyərini artırar. Eyni zamanda faiz dərəcələrinin azalması dolların manata qarşı dəyərini artıra bilər.

Mərkəzi Bankın monetar siyasəti, pul təklifini tənzimləyərək valyuta məzənnəsinə təsir göstərir. Likvidlik siyasəti, bazarda valyuta təklifini və tələbini tənzimləyərək manatın dəyərini müəyyən edir.

Dolların manata qarşı dəyəri bir çox faktordan asılıdır. İqtisadi göstəricilər, beynəlxalq təsirlər, valyuta bazarının vəziyyəti, siyasi hadisələr və mərkəzi bankın siyasəti, manatın dollar qarşısındakı dəyərinə təsir edir. Bu səbəbdən, dollar-mananın dəyişməsi barədə proqnozlar vermək üçün bu amillərin davamlı izlənməsi və qiymətləndirilməsi vacibdir.

Manatın məzənnəsi dəyişəcək?

Nəticə etibarilə, manatın məzənnəsi 2026-cı ilə qədər bir çox amildən asılı olaraq dəyişə bilər. İqtisadi göstəricilər, valyuta bazarı, beynəlxalq təsirlər, siyasi vəziyyət və mərkəzi bankın siyasəti, manatın məzənnəsinə təsir edən əsas faktorlardır. Gələcəkdə manatın məzənnəsi barədə dəqiq proqnozlar vermək çətindir, lakin bu amilləri nəzərə alaraq təhlil aparmaq və uyğun strateji qərarlar qəbul etmək mümkündür.