Futbol bir dünyadır, milyonlarla azarkeş-sakini olan, yaşıl meydançalarda öz sakinlərinə fərqli hisslər yaşadan bir dünya və bu dünyanın tarixində çoxsaylı maraqlı hadisələr də baş verib. Hətta bəzən yaşıl meydançalardakı oyunlar siyasi müstəvidə də “davam” edib. Elə keçmiş SSRİ-də keçirilən futbol yarışları da sakitliklə ötüşməyib.

Sakitliyi “pozan” komandalardan biri isə Bakının “Neftçi” klubu olub...

SSRİ-də 1970-1971-ci il futbol mövsümünü “Neftçi” komandası üçün sınaq dövrü də saymaq olar. Belə ki, həmin il komandanın taleyi Kreml kabinetlərində həll olunub, son qərarı isə Leonid Brejnev verib.

Maraqlıdır, “Neftçi” siyasi liderlərin diqqət mərkəzinə hansı səbəbdən düşüb?

Əvvəlcə qeyd edək ki, güclülər dəstəsində təmsil olunan “Neftçi” həmin mövsümdə Bakıda Daşkəndin “Paxtakor” komandası ilə görüşəndə kobud oyuna görə ciddi xəbərdarlıq alıb. Ancaq bakılı futbolçular bu xəbərdarlıqdan nəticə çıxarmayıblar. Əksinə, məsələni daha da mürəkkəbləşdiriblər, növbəti oyunda yaşıl meydançanı əsl “döyüş meydançası”na çeviriblər.

“Neftçi” növbəti oyununu Rostovda yerli OİK (Ordu İdman Klubu) komandası ilə keçirib. Birinci hissə “sülh” şəraitində, bir top fərqi ilə bakılıların xeyrinə sona çatıb. İkinci hissədə bir dəqiqə ərzində OİK “Neftçi”nin qapısından iki top keçirib. Elə “sükut” da bundan sonra pozulub.

“Neftçi”nin qapıçısı Sergey Kramarenko hakimlərdən narazı qalaraq oyunun baş hakimi Yuri Balıkinin üstünə cumaraq ona iki ağır zərbə endirib. Komandanın digər oyunçusu Rafiq Quliyev güclü zərbə ilə topu yaşıl meydançadan uzaqlaşdırıb.

“Neftçi”nin daha bir oyunçusu Aleksandr Mirzoyan nümayişkaranə şəkildə yan hakimin üzünə tüpürüb. Komandanın kapitanı Anatoli Banişevski isə oyunçuları matçı yarımçıq qoyub stadionu tərk etməyə çağırıb, hakimlərə sərt şəkildə etirazını bildirib.

Qarşılıqlı ittihamlar əlbəyaxa davaya çevriləndə milisin müdaxiləsi ilə hər iki komandanın futbolçuları və hakimlər stadionu tərk ediblər.

Baş vermiş hadisə SSRİ Futbol Federasiyasında müzakirəyə çıxarılıb. Federasiya “Neftçi”yə qarşı sərt cəzalar tətbiq edib. Bu cəzalarda komandanın son 3 oyuna buraxılmayaraq texniki məğlubiyyət verilməsi, Sergey Kramarenkonun, Rafiq Quliyevin, Aleksandr Mirzoyanın 3 il, Anatoli Banişevskinin isə 1 il müddətinə diskvalifikasiya edilməsi, yəni yaşıl meydana çıxması qadağası öz əksini tapıb.

Təbii ki, nə komanda, nə də Azərbaycan rəhbərliyi federasiyanın bu sərt qərarları ilə barışa bilib. Məsələyə ilk olaraq Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin ikinci katibi Sergey Kozlov müdaxilə edib. O, SSRİ Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Komitəsinin rəhbərliyinə cəzaların yumşaldılması ilə bağlı yazılı müraciət edib. Öz növbəsində komitə Kremlə, Mərkəzi Komitəyə Sergey Kozlovun müraciəti ilə bağlı məlumat verib.

Mərkəzi Komitədə “Neftçi”nin məsələsi əvvəlcə təbliğat şöbəsinin müdiri (sonralar Mərkəzi Komitənin katibi) Aleksandr Yakovlevin kabinetində müzakirə edilib. Yakovlev Futbol Federasiyasının qərarını haqlı sayıb. Bu qərardan sonra məsələyə daha yüksək ranqlı siyasilərin müdaxiləsi başlanıb.

Məsələdən xəbərdar olan Azərbaycanın birinci katibi Heydər Əliyev əvvəlcə Mərkəzi Komitənin ümumi işlər şöbəsinin müdiri Konstantin Çernenko ilə telefon əlaqəsi yaradıb. Qeyd edək ki, həmin dövrdə Çernenkonun əsas vəzifələrindən biri Leonid Brejnevə ünvanlanan məktubları, müraciətləri məzmununa, vacibliyinə görə kriteriyalara ayıraraq baş katibə təqdim etmək olub. Heydər Əliyev Çernenkodan xahiş edib ki, Brejnevə göndərəcəyi məktubu vaxtında baş katibə çatdırsın.

Heydər Əliyevin Leonid Brejnevə ünvanlandırdığı məktubda aşağıdakı sətirlər əks olunub:

“...Diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, “Neftçi” komandasının son oyunlardan məhrum edilməsi sosial partlayışa səbəb ola bilər. Futbol Federasiyasının komanda ilə bağlı sərt qərarları əhalidə, xüsusilə də gənclər arasında böyük narazılıq yaradıb ki, bu da xoşagəlməz fəsadlar törədə bilər. Onu da qeyd edim ki, artıq Neft Daşlarının bəzi fəhlələri də etiraz əlaməti olaraq işə çıxmaqdan imtina ediblər...”

Məhz bu məktubdan sonra məsələ “Neftçi”nin xeyrinə həll edilib, komanda cəzadan xilas olub. Brejnevin Heydər Əliyevə müsbət cavabından sonra Futbol Federasiyasının və Yakovlevin qərarları yada belə düşməyib.

Bununla da “Neftçi” güclülər dəstəsindəki son 3 oyunda iştirak edib və həmin mövsümdə 9-cu pillədə qərarlaşıb.

İlham Cəmiloğlu,
Musavat.com