Siyasilər həyəcan təbili çalır; ən geci yaxın altı ay ərzində İrana qarşı genişmiqyaslı əməliyyatlar başlaya bilər

ABŞ şəraitdən asılı olaraq İrana qarşı hərbi əməliyyatlara başlaya bilər. Bununla bağlı ABŞ Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Stiven Uitkoff açıqlama verib. “Biz bütün məsələləri hərbi yolla həll etməyə məcbur deyilik. Lakin bu, o demək deyil ki, əgər bizi müəyyən həddə çatdırsalar, hərbi əməliyyatlara əl atmayacağıq.

Müəyyən şəraitdə biz bunu edəcəyik”, - deyə o, "Fox News" telekanalına verdiyi müsahibədə bildirib. Uitkoff əlavə edib ki, ABŞ Prezidenti Donald Trampın mövqeyi ondan ibarətdir ki, İranın nüvə bombası olmamalıdır. “Biz onların nüvə arsenalı yaratmağa başlamasına imkan verə bilmərik. Bu baş verməməlidir”, - deyə ABŞ liderinin xüsusi nümayəndəsi vurğulayıb.

Bundan ardınca ABŞ Dövlət Departamentinin rəsmi nümayəndəsi Temmi Bryus Tehranın Vaşinqtonla danışıqlar masasına oturmalı olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Amerika hakimiyyətinin İrana qarşı mövqeyi ciddidir, sonuncunun isə çox da seçim imkanı yoxdur.

Buna cavab olaraq İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi bəyan edib ki, Tehran ABŞ-la birbaşa danışıqlara getməyəcək. O, bunun səbəbi kimi Vaşinqtonun gündəlik ittihamlarını və qəbuledilməz tələblərini göstərib. Lakin o, eyni zamanda “birbaşa olmayan danışıqlar yolu açıqdır” deyə vurğulayıb.

İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Seyid Əli Xamenei ABŞ Prezidenti Donald Trampın ölkəsinə qarşı səsləndirdiyi təhdidlərə münasibət bildirib. O, ABŞ və İsrailin İrana qarşı düşmən mövqedə olduğunu vurğulayaraq, əgər Vaşinqton hər hansı bir hərbi addım atarsa, bunun cavabsız qalmayacağını qeyd edib. “Onlar bizi qorxutmağa çalışırlar. Əgər həqiqətən də belə bir addım atsalar, cavabımız sərt və sarsıdıcı olacaq”, - deyə Xamenei bəyan edib.

İran ABŞ-a potensial hava hücumları ilə bağlı xəbərdarlıq edir. Bu, ABŞ Prezidenti Donald Trampın Tehrana sərt mesajları və Amerikanın Yaxın Şərqdə döyüş təyyarələri yerləşdirdiyi bir vaxta təsadüf edir. “Teleqraf” xəbər verir ki, bu barədə “Yerusəlim Post” yazır. “İran yeni nüvə sazişi ilə bağlı razılaşma əldə olunmasa, ABŞ-ın hava hücumlarını nəzərdən keçirə biləcəyindən ehtiyat edir. İran hökuməti bu təhdidlərin reallaşacağı təqdirdə cavab tədbirləri görəcəyini açıq şəkildə bildirməyə çalışır. Bu, potensial olaraq güzəştləri təmin etmək üçün nüvə proqramından sövdələşmə vasitəsi kimi istifadə edən İranın riskli addımıdır. Həmçinin Tehran artan təhlükə fonunda Rusiya və Çinlə əlaqələrini gücləndirməyə çalışır”, - İsrail nəşri bildirir.

Məqalədə qeyd olunur ki, İran aydın mesaj vermək üçün ABŞ-a qarşı ritorikasını sərtləşdirir: “Məsələn, SEPAH-ın Aerokosmik Qüvvələrinin komandanı Əmir Əli Hacızadə bildirib ki, İran regiondakı ABŞ hərbi bazalarını hədəfə almaqla qisas ala bilər: "Amerikalıların İran yaxınlığında 10 hərbi bazası və 50 min əsgəri var. Şüşə evdə oturmusansa, başqasına daş atmamalısan".

Tehran bəyan edir ki, ABŞ-ın İrana dəqiq hava zərbələri endirmək imkanı var, amma İranın da İraq, Bəhreyn, Küveyt, Qətər və BƏƏ də daxil olmaqla, körfəzdəki Amerika bazalarına zərbələr endirmək imkanı mövcuddur. Tehran hesab edir ki, bu, ABŞ-ı hücum planını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edə bilər".

Tehran niyə ABŞ-la birbaşa danışıqlardan imtina edir? Azərbaycanı hansı təhlükə gözləyə bilər?

Qüdrət Həsənquliyev

ƏHD Partiyasının sədri, millət vəkili Qüdrət Həsənquliyev partiyanın mətbuat xidmətinə verdiyi müsahibəsində savaş təhlükəsi barədə diqqətçəkən fikirlər səsləndirib: “Tramp beynəlxalq birlik tərəfindən ABŞ-ın Ukraynada görünən gücsüzlüyünü, səbəbindən asılı olmayaraq, ört-basdır etmək üçün İranı bombalaya bilər. İnanıram ki, bunun qarşısını almaq üçün Azərbaycan və Türkiyə İranın bizə münasibətindən asılı olmayaraq nələrsə etməyə çalışır. İranın bombalanması böyük maddi və insani tələfata, proqnozlaşdırılması çətin olan faciəvi hadisələrə yol aça bilər. Ona görə vətəndaşlarımızın soydaşlarımızın da yaşadığı qonşu ölkədə baş verənlərə görə narahat olması başadüşüləndir. İranın dini lideri müdriklik nümayiş etdirib prezident Pezeşkianı müdafiə etməli, ABŞ-la ikitərəfli danışıqlardan çəkinməməli, müharibədən yayınmalıdır. Proseslərin necə inkişaf edəcəyini indidən söyləmək çətindir. Ümid edək, Allaha dua edək ki, İran dövləti daxili və xarici siyasətində dəyişikliklərə və beləliklə də orada yaşayan xalqların inkişafına və rifahına yol açacaq ciddi islahatlara getsin, müharibədən və inqilablardan yayınmaq mümkün olsun”.

 Sona Əliyeva

Siyasi təhlilçi Sona Əliye Sona Əliyevavanın fikrincə, ABŞ-ın İrana hücumu qaçılmazdır: “Tehran rejimi mümkün qədər vaxt udmağa və uranı bir qədər də zənginləşdirərək nüvə silahına ən qısa zamanda nail olmağa çalışır. Hadisələrin gedişatı onu göstərir ki, İran sonuncu proksi enerjisini də xərclədikdən sonra tamamilə öz daxilinə çəkiləcək. Bu da o deməkdir ki, ən geci yaxın altı ay ərzində İrana qarşı ABŞ və İsrailin genişmiqyaslı əməliyyatları başlayacaq. İranla müharibə sözsüz ki, Azərbaycan üçün birbaşa da olmasa, dolayı yolla təhlükəlidir. Orada 40 milyona yaxın soydaşımız yaşayır. Onların bir qismi müharibə şəraitində Azərbaycan və Türkiyəyə üz tutacaq. Bakı və Ankara bu cür ssenarilərə hazır olmalıdır. Üstəlik, İran müharibə vaxtı bizi provokasiyaya çəkə bilər. Sərhədyanı rayonlarımızın vurulma ehtimalı mövcuddur. İran bir nüansı anlamalıdır ki, Bakı indi tək deyil. Türkiyə və Rusiya kimi müttəfiqi, İsrail və Pakistan kimi tərəfdaşı var. Ona görə də İran Azərbaycanla təhdid dilində danışa bilməz. Üstəlik, İran indidən ABŞ-ı nüvə silahı ilə təhdid edir. Deməli, Vaşinqton Tehrana qarşı addımları daha da sərtləşdirəcək”.

Niyaməddin Orduxanlı

Politoloq Niyaməddin Orduxanlı da hesab edir ki, təkcə Azərbaycan üçün deyil, region dövlətləri üçün də bu müharibə ciddi təhlükələr yarada bilər: “İran molla rejiminin müstəqil Azərbaycan dövlətinə münasibəti birmənalı olmasa da, heç vaxt nə dövlətimiz, nə də xalqımız Amerikanın İrana qarşı hərbi əməliyyatlar keçirməsini, raketlə vurmasını arzulamayıb. Müharibə hansı xalqa xeyir verib? Amerikanın yeni seçilmiş prezidenti Tramp seçki dövründə özünü müharibə əleyhdarı kimi təqdim edirdi. Hətta qısa müddətdə Rusiya-Ukrayna müharbəsini bitirə biləcəyini bəyan edirdi. Təbii ki, İran ABŞ-la müharibə etmək niyyətində olmamalıdır. Nəzərə alaq ki, İranın yeni seçilmiş prezidenti Amerika ilə danışıqlar aparmağın, masa üzərində müzakirələr aparılmasının və İranın sankisyalardan azad olunmasının vaxtının çatdığını bəyan edib. Ancaq indi İranın dini liderinin ABŞ-ın düşmən olması ilə bağlı mövqeyi aparılacaq danışıqları çətinləşdirir. Amerika-İran müharibəsi baş versə, tək bu iki ölkə üçün itki demək deyil, region üçün, o cümlədən Azərbaycan üçün də ciddi problemlər yarada bilər. İran 80 milyondan artıq vətəndaşa sahibdir. Tək Azərbaycana yox, İranla sərhəd olan dövlətlərə yüz minlərlə, hətta milyonlarla insan qaçqın düşə bilər. Bu baxımdan da ciddi sosial böhran yarana bilər. Ərzaq çatışmazlığı, yüz minlərlə qaçqın düşərgəsi yarana bilər. İranda 40 milyondan artıq Azərbaycan türkü yaşayır. Bunların Şimali Azərbaycana pənah gətirməsi baş verə bilər. Kim deyəcək ki, özünə vətən saydığın əraziyə gəlmə? Şimali Azərbaycanda cəmi 10 milyon insan yaşayır və bizim ərazimiz də böyük deyil. Bu və ya digər amilləri nəzərə alsaq, Azərbaycan arzuolunmaz vəziyyətlə qarşılaşa bilər”.

Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”