Valideynlərin övladlarına  işgəncə vermələri halları artıb; əgər zəruri addımlar atılmasa, daha kritik vəziyyət yaranacaq

Paytaxtda bir “ana”nın 4 yaşlı övladına işgəncə verməsini əks etdirən videogörüntü cəmiyyəti yenidən silkələdi. Videoda ana adlandırılan varlıq uşağını çubuqla döydükdə incitmədiyi üçün naqillə vurduğunu deyir. Bəlli oldu ki, uşağın bədənində sağlam yer yoxdur. Artıq polis əməkdaşları azyaşlıya zorakılıq göstərən “ana”nı saxlayıb. Onun  barəsində Cinayət Məcəlləsinin əzab vermə maddəsi ilə cinayət işi başlanılıb.

Son illərdə Azərbaycanda valideynlərin övladlarına qarşı zorakılıq halları ilə bağlı bir sıra hadisələr qeydə alınıb. Ötən illərdə Bakının Sabunçu rayonunda iki azyaşlı qardaşın ataları və ögey anaları tərəfindən mütəmadi şəkildə döyülərək fiziki ağrılar yetirilməsi faktı aşkarlanıb. Hadisə ilə bağlı cinayət işi açılıb və valideynlər məsuliyyətə cəlb ediliblər. Belə faktların sayını artırmaq da olar. 

Ekspertlərə görə, bu cür hallar uşaqların fiziki və psixoloji inkişafına ciddi zərər vurur. Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, övladlarına qarşı zorakılıq edən valideynlər inzibati və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə bilərlər. Belə hallarda valideynlərin valideynlik hüquqlarından məhrum edilməsi də mümkündür.

Pediatr Vaqif Qarayev deyib ki, ailə qurmaq istəyənlərin psixoloji durumu yoxlanmalı və bu məcburi şəkildə olmalıdır. Psixoloq Ülviyyə Murtuzova da təklifi dəstəkləyib. “Bizdə evlilik öncəsi necə ki, sağlamlıqla bağlı tibbi arayışın tələb olunur, eləcə də psixoloji müayinənin də tətbiq olunacağı barədə məsələ tez-tez gündəmə gətirilir. Amma bu, praktikada tətbiq olunmur. Halbuki dünya praktikasında da vurğulanır ki, hətta sağlamlıq arayışından öncə psixoloji testlərin aparılması daha vacibdir. Əgər bir insanda ciddi psixoloji pozuntular və qeyri-adekvat davranışlar müşahidə olunursa, bu, təkcə həyat yoldaşı üçün deyil, həmçinin onun ailə üzvləri üçün də təhlükə yarada bilər”, - psixoloq vurğulayıb. 

Bəs təklif qanun şəklini ala bilərmi? Alarsa, psixoloji test də dövlət hesabına, yəni pulsuzmu olacaq?

Ceyhun Məmmədov

Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a deyib ki, son dövrlər valideynlərin övladlarına qarşı ciddi formada işgəncə vermələri hallarının artıb. Bu ciddi məsələdir.

Çünki psixologiyası yerində olmayan ana və ata övladına şiddət tətbiq edə bilər. Ona görə də bu məsələnin həlli üçün addımlar atılmalıdır və bunun meyarları da müəyyənləşdirilməlidir.  Ümumiyyətlə, sağlam, bacarıqlı nəslin yetişdirilməsi məsələsi xüsusi önəm və əhəmiyyət daşıyır. Proseslər göstərir ki, getdikcə bu cür hallar daha da artacaq. Çalışmalıyıq ki, ailələrimiz və insanlarımız psixoloji baxımdan sağlam olsunlar. Nikaha daxil olarkən  biz bunu onların fəaliyyətində, yanaşmasında görə bilək. Bir daha qeyd edirəm ki, bu, ciddi bir problem olaraq  qarşımızda dayanır".

Yada salaq ki, 2014-cü il dekabrın 15-də “Ailə Məcəlləsində dəyişikliklərin edilməsi haqqında” qanuna edilən dəyişikliyə əsasən, artıq nikaha girən şəxslərdən sağlamlıq haqqında arayış tələb olunur. Sağlamlıq haqqında arayışın tələb olunması, təbii ki, çox müsbət haldır. Amma sağlamlıq, sadəcə müxtəlif orqanların müayinəsi ilə bitmədiyi üçün bu qanuna edilən dəyişiklik sanki yarımçıqdır. Qeyd edildiyi kimi, evlənmədən öncə həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlığın müayinəsi olduqca vacibdir.

 Ramil Süleymanov 

Hüquqşünas Ramil Süleymanov da mövzu ilə bağlı fikrini “Yeni Müsavat”a bildirib: “Vaxtilə evlənən cütlüklərin məcburi tibbi müayinədən keçməsi ilə bağlı təklif irəli sürüldükdə, bəzi insanlar bunu dəstəkləmədilər. Onlar qeyd edirdilər ki, heç kim məcburi tibbi müayinəyə məruz qala bilməz və heç kimin üzərində hər hansı tibbi yoxlama aparıla bilməz. Lakin burada dövlətin siyasi iradəsi ortaya qoyuldu və nəticə etibarilə bu, qanunvericilik səviyyəsində təsbit olundu. Beləliklə, evlənən cütlüklər üçün tibbi müayinədən keçmək məcburi oldu.

Düzdür, bu tibbi müayinənin özündə də kifayət qədər qüsurlar mövcuddur. Amma bu qüsurlar bütün sahələri əhatə etməsə də, ən azından insanlar müəyyən qan analizləri və digər yoxlamalardan keçirlər və bu proseduru yerinə yetirmiş olurlar. Bu təklifi mən də dəstəkləyirəm. Hesab edirəm ki, dövlət qeyri-hökumət təşkilatları ilə birlikdə layihələr həyata keçirməlidir və mütləq şəkildə burada psixoloqlar müəyyən mərkəzlərə, o cümlədən tibb mərkəzlərinə və ASAN Xidmət mərkəzlərinə cəlb olunmalıdır.

Bildirmək istəyirəm ki, belə olan təqdirdə evlənmək üçün tərəflərin təqdim etdiyi ərizənin müddəti bir ay nəzərdə tutulmamalıdır. Təxminən hesab edirəm ki, evlənmək üçün ərizə təqdim olunduqdan sonra nikahın rəsmiləşdirilməsi üçün 3 ay gözlənilməsi daha uyğun olar. Bu məsələdə 3 aylıq müddət mütləq şəkildə qanunvericilik aktına əlavə olunmalıdır və yalnız bundan sonra psixoloji müayinələrin nəticəsi öz effektini göstərəcək. Psixoloji müayinə dedikdə təkcə psixoloji testlər deyil, tərəflərlə müntəzəm və mütəmadi görüşlərin keçirilməsi, konsultasiyaların aparılması və yoxlamaların edilməsi ilə dəyərlənəzərdə tutulur. Bununla da evlənməyə müraciət edən şəxslərin psixoloji vəziyyəti dəyərləndiriləcək və onların ailə qurmasına icazə verilib-verilməməsi barədə rəy təqdim olunacaqdır".

Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”