İrəvan ATƏT-in təcili iclasını niyə çağırmışdı?; Gorbagor olmuş Minsk Qrupu ona görə ləğv edilmir ki... - iki rəy

Ermənistan Azərbaycanla danışıqlar prosesində ATƏT-in Minsk  Qrupundan siyasi manipulyasiya aləti kimi istifadə etməkdə davam edir. Məlum olduğu kimi, Bakının sülh sazişinə nail olmaq üçün əsas şərtlərindən biri bu strukturun rəsmi şəkildə ləğvi olaraq qalır. Amma Ermənistan rəhbərliyi bu suala aydın cavab verməyə tələsmir, yayınma ritorikasına üstünlük verir.  Ötən həftə Ermənistan parlamentində çıxış edən baş nazir Nikol Paşinyan etiraf edib ki, Minsk Qrupu formatı həqiqətən də aktuallığını itirib. Bununla belə, Paşinyan dəqiq nə vaxt - sülh sazişinin imzalanmasından əvvəl və ya sonra - onun fikrincə, bu strukturun nəhayət ləğv edilməli olduğunu açıqlamayıb.

Həmin gün isə İrəvanın tələbi ilə çağırılan ATƏT-in Daimi Şurasının Vyanada keçirilən iclasında Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Robert Abisoqomonyan bəyan edib ki, Minsk Qrupunun ləğvi yalnız sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra baş verməlidir. Erməni KİV-lərinin məlumatına görə, bəyan edib ki, Azərbaycan Minsk Qrupunun buraxılmasını qanuniləşdirmək üçün ilk növbədə sülh sazişi imzalamalıdır. Erməni tərəfi Ermənistan Konstitusiyasına əlavə və dəyişikliklərin edilməsi məsələsini də qaldıraraq, burada üçüncü ölkələrə qarşı ərazi iddialarını nəzərdə tutan hər hansı müddəaların olmadığını təkid edib. Eyni zamanda Abisoqomonyanın sözlərinə görə, Ermənistan-Azərbaycan sülh sazişi layihəsinin mətnində bənd var ki, ona görə öhdəliklərin yerinə yetirilməməsinə haqq qazandırmaq üçün tərəflərin daxili qanunvericiliyindən istifadə edilə bilməz. Abisoqomonyan təhlükəsizlik məsələlərinə də toxunaraq, Azərbaycanı “hərbi eskalasiyaya hazırlıqda” ittiham edib. Eyni zamanda Ermənistan parlamentində çıxış edən Nikol Paşinyan özü də etiraf edib ki, rəsmi Bakı Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin atəşkəs rejimini pozması barədə diplomatik kanallar vasitəsilə İrəvana məlumat ötürüb. Bununla belə, rəsmi İrəvan sərhəddəki insidentlərə görə məsuliyyətini açıq şəkildə inkar etməkdə davam edir.

ATƏT-in növbədənkənar iclasının çağırılması və erməni diplomatların bəyanatları rəsmi İrəvanın beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında Ermənistanın “sülhsevər” imicini formalaşdırmaq və Azərbaycanı danışıqlar prosesini bilərəkdən gecikdirən tərəf kimi təqdim etmək istəyindən xəbər verir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bu iddiaları dəfələrlə təkzib etsə də, Ermənistan beynəlxalq ictimaiyyətə belə bir rəvayət yeritməyə çalışır ki, guya Bakı Ermənistan Konstitusiyasına düzəlişlər etmək və Minsk Qrupunun ləğvi ilə bağlı yeni, əvvəllər razılaşdırılmamış tələblər irəli sürür. Beləliklə, sərhəddə son günlər də davam edən erməni təxribatları, İrəvanın Minsk Qrupu ətrafında siyasi manipulyasiyalarını davam etdirməsi Ermənistanın sülh müqaviləsini imzalamaqda maraqlı olmadığını, əksinə, yeni gərginlik yaratmaq barədə şübhələri daha da artır.

Arzuxan Əlizadə

Deputat Arzuxan Əlizadə “Yeni Müsavat”a açıqlamasında qeyd etdi ki, Minsk Qrupu 30 il cinayətkarcasına fəaliyyətsizlik göstərib. Parlament üzvü əlavə etdi ki, missiyanın bu müddət ərzində məqsədi vasitəçilikdən daha çox işğal edilmiş əraziləri ermənilərin adına rəsmiləşdirmək idi: “İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra bu missiya fəaliyyətini dayandırdı. Ukrayna münaqişəsi həmsədr ölkələr arasında qarşıdurmaya səbəb oldu. Amma missiyanın de-yure fəaliyyətinin dayandırılmasına ehtiyac var. Ermənistan isə bu çağırışlara qarşı çıxır və Minsk Qrupunun ləğvi üçün tələsmir. Çünki Ermənistanın silahlandırılması davam edir, ona ümidlər verilir, həm də Minsk Qrupu Azərbaycana təzyiq rıçaqı kimi saxlanır”.

Burada daha çox Fransanın maraqlı olduğunu deyən deputat söylədi ki, missiyaya təzyiq elementi kimi baxılır: “Ona görə də bu məsələ uzadılır. Xüsusən də Minsk Qrupuna erməniləri Qarabağa qaytarmaq üçün təzyiq mexanizmi kimi yanaşılır. Yəni başqa səbəb yoxdur və növbəti erməni hiyləsidir. O baxımdan, İrəvan Minsk Qrupunun ləğvində maraqlı deyil və Fransa kimi ölkələr də bu yöndə dəstək verirlər. Hesab edirəm ki, gec-tez Minsk Qrupu de-yure dağılacaq. Artıq bu missiyanın əhəmiyyəti qalmayıb və heç zaman da özünü doğrulda bilmədi. Ermənistan razılaşmağa məhkumdur”.

Züriyə Qarayeva 

Siyasi təhlilçi Züriyə Qarayeva isə Minsk Qrupunun sülh müqaviləsindən sonra ləğvi ideyasını Ermənistanın məkrli planı kimi dəyərləndirdi. Onun qənaətinə görə, İrəvan vaxt udmağa çalışır və regionda şəraitin dəyişəcəyinə ümid edir: “Ermənistana elə gəlir ki, həmsədr ölkələr Azərbaycana təzyiqlərlə hansısa şərtləri qəbul etdirəcəklər. Amma ciddi surətdə yanılan Paşinyan hakimiyyəti bilməlidir ki, Minsk Qrupu çoxdan dəfn olunub və Rusiya da bu mövqedən çıxış edir. Odur ki, sülh sazişinə qədər bu missiyanın saxlanması ilə hər hansı nəticə əldə etmək mümkün olmayacaq”.

Siyasi şərhçi əlavə etdi ki, missiyanın məqsədi münaqişənin həllində vasitəçilik idisə, artıq konflikt keçmişdə qalıb: “Bundan sonra sülh müqaviləsi imzalanacaq. Azərbaycan da hər hansı vasitəçiyə ehtiyac duymur. Sadəcə, İrəvan gözləyir ki, keçmiş həmsədr ölkələr kollektiv güc kimi onu müdafiə edəcək. Bu da olduqca sadəlövhlükdür. Ermənistan Azərbaycanı ittiham edir ki, guya əlavə şərtlər irəli sürülür. Lakin bu şərtlər sülh mətninə aid deyil və zərurətdir. Ermənistanın baş naziri də etiraf edir ki, Minsk Qrupu lazım deyil, amma sülh sənədindən sonraya saxlamaq istəyir. Bunu isə heç nə ilə izah edə bilmir. Axı səbəb yoxdur”.

Qeyd edək ki, Minsk Qrupunun tarixi 1992-ci ilə gedib çıxır. Həmin il martın 24-də Helsinki şəhərində ATƏM-in Xarici İşlər Nazirləri Şurasının iclası keçirilirdi. Görüşdə Qarabağda vəziyyət müzakirə olunub, ATƏM-in Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə həll edilməsinə dair Minsk konfransının çağırılması haqqında qərar qəbul edilib. 1994-cü ildə ATƏT-in Budapeşt şəhərində keçirilən Zirvə Görüşündə həmsədrlik institutu yaradıldı. Qrupun tərkibinə bu ölkələr daxil edilmişdi: ABŞ, Fransa, Rusiya, Azərbaycan, Ermənistan, Almaniya, Belarus, İsveç, İtaliya, Niderland, Portuqaliya, Türkiyə və Finlandiya.

Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”