2025-ci ildə qlobal əmtəə qiymətləri neft bolluğu fonunda beş ilin ən aşağı səviyyəsinə düşə bilər.

Musavat.com xəbər verir ki, bu ehtimal Dünya Bankının əmtəə bazarlarına dair hesabatında əksini tapıb.

DB-nin analitiklərinə görə, bolluq o qədər çoxdur ki, o, Yaxın Şərqdə daha geniş münaqişənin qiymət təsirlərini məhdudlaşdıra bilər.

Bununla belə, ümumi əmtəə qiymətləri COVID-19 pandemiyasından beş il əvvəlki səviyyədən 30 faiz yüksək qalacaq.

Analitiklər hesab edirlər ki, 2025-ci ildə neft təklifi tələbi gündəlik orta hesabla 1,2 milyon barel üstələyəcək. Daha böyük profisit əvvəllər cəmi iki dəfə - 2020-ci ildə pandemiya və 1998-ci ildə neft qiymətlərinin düşməsi səbəbindən qeydə alınıb. Həddindən artıq tədarük, digər məsələlərlə yanaşı, sənaye istehsalının və elektrikli nəqliyyat vasitələrinin və mayeləşdirilmiş təbii qazla işləyən yük maşınlarının satışının artması səbəbindən Çində neftə tələbatın demək olar ki, 2023-cü il səviyyəsində qalması ilə bağlıdır.

OPEC+ üzvü olmayan bir sıra ölkələrin neft hasilatını artıracağı gözlənilir. Alyansın özü 2019-cu ildə pandemiyadan əvvəlki səviyyədən demək olar ki, iki dəfə çox olan 7 milyon barel həcmində əhəmiyyətli ehtiyat gücü saxlayır.

Dünya Bankl ekspertləri qlobal əmtəə qiymətlərinin 2024-2026-cı illər arasında demək olar ki, 10 faiz düşəcəyini proqnozlaşdırırlar.

Ərzaq qiymətləri stabilləşmədən əvvəl bu il 9 faiz, 2025-ci ildə isə daha 4 faiz ucuzlaşa bilər. Buna baxmayaraq, qiymətlər hələ də 2015-2019-cu illərin orta göstəricisindən demək olar ki, 25 faiz yüksək olacaq.

Enerji xərclərinin gələn il 6 faiz, 2026-cı ildə isə daha 2 faiz azalacağı gözlənilir: “Ərzaq və enerji qiymətlərinin düşməsi mərkəzi bankların inflyasiyaya nəzarət etməsini asanlaşdırmalıdır. Lakin silahlı qarşıdurmaların artması enerji təchizatını pozaraq, ərzaq və enerji xərclərini artıraraq bu səyləri çətinləşdirə bilər”.

Son bir il ərzində Yaxın Şərqdə münaqişə neft qiymətlərində əhəmiyyətli dəyişkənliyə səbəb olub, xüsusən də hərbi əməliyyatların genişlənəcəyi təqdirdə əsas istehsalçıların infrastrukturuna mümkün zərərin qorxusu səbəbindən: “Münaqişə güclənmədiyi təqdirdə Brent markalı neftin orta illik qiymətinin bu il 80 dollardan 2025-ci ildə 73 dollar səviyyəsinə enəcəyi gözlənilir”.

Bununla belə, münaqişə kəskinləşərsə, xüsusən də bu ilin sonuna qədər qlobal neft tədarükünün 2 faiz azalmasına səbəb olarsa (gündə 2 milyon barel) - 2011-ci ildə Liviya vətəndaş müharibəsi və 2003-cü ildə İraq müharibəsi zamanı olduğu kimi, - Brent neftinin qiyməti kəskin artaraq 92 dollara çatacaq.

Lakin münaqişədən təsirlənməyən neft istehsalçıları qiymətlərin artmasına tez reaksiya verə və hasilatı artıra bilər. Nəticə etibarilə, qiymət artımının nisbətən qısamüddətli olacağı, orta hesabla neftin qiymətinin 2025-ci ildə bir barel üçün 84 dollara yüksələcəyi ehtimal edilir. Bu, gələn il üçün ilkin proqnozdan 15 faiz, lakin 2024-cü il üçün orta göstəricidən cəmi 5 faiz yuxarı olacaq.

Analitiklərə görə, qızılın orta qiymətinin 2023-cü ilin orta qiymətindən 21 faiz artaraq bu il rekorda çatacağı gözlənilir. Növbəti iki il ərzində qızılın qiyməti pandemiyadan əvvəlki beş il ərzində orta səviyyədən 80 faiz yuxarı qalacaq: "Sənaye metalları qiymətlərinin 2025-26-cı illərdə sabit olacağı gözlənilir, çünki Çinin daşınmaz əmlak sektorundakı zəiflik sərt tədarük şərtləri və enerji keçidi ilə əlaqədar bəzi metallara artan tələblə kompensasiya edilir. Bununla belə, Çində gözlənilməz artım metal bazarlarında dəyişkənliyə səbəb ola bilər".

Musavat.com